GAZETA GDAŃSKA (I)
| (Nie pokazano 25 wersji utworzonych przez 7 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | [[File: | + | |
| + | [[File:Budynek „Gazety Gdańskiej” przy Targu Kaszubskim, 1935.JPG|thumb|Siedziba redakcji „Gazety Gdańskiej” w 1920 i 1932–1939 przy Targu Kaszubskim (nie istnieje), skrzyżowanie z ul. Korzenną, w budynku książnicy Polskiego Towarzystwa Księgarń Kolejowych „Ruch”, 1935]] | ||
| + | [[File: Gazeta_Gdańska_redakcja.jpg |thumb| Redakcja „Gazety Gdańskiej”; od lewej Zofia Belling, [[WIECZORKIEWICZ HENRYK, dziennikarz, działacz gdańskiej Polonii | Henryk Wieczorkiewicz]], Maria Jezierska, Jadwiga Zaporowska, Gertruda Szramkówna, Albin Cywiński, [[GRIMSMANN WILHELM KRYSTIAN, drukarz, dziennikarz, działacz gdańskiej Polonii | Wilhelm Grimsmann]], Mikołaj Freiman, 1928]] | ||
| + | [[File: Tablica__Gazety_Gdańskiej__1967.JPG |thumb| Tablica poświęcona dziennikarzom „Gazety Gdańskiej” z 1967]] | ||
| + | [[File:Tablica_pamiątkowa_drukarzy_Gazety_Gdańskiej.jpg |thumb| Tablica pamiątkowa upamiętniająca drukarzy Gazety Gdańskiem ul. Garncarska, przy wejściu do klubu [[RUDY KOT, klub muzyczno-rozrywkowy| Rudy Kot]]]] | ||
| + | '''„GAZETA GDAŃSKA”''', pierwsze gdańskie pismo w języku polskim, wychodziło od kwietnia 1891 do 1939, od 1 IV 1891 wraz z niedzielnymi dodatkami „Gwiazdka Niedzielna” i „Anioł Stróż”. Redakcja i drukarnia mieściły się w latach 1891–1894 przy Frauengasse 37 (ul. Mariacka), w 1897 przy Breitgasse 56 (ul. Szeroka). Założycielem, wydawcą i redaktorem był do 1901 [[MILSKI BERNARD, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy | Bernard Milski]], który odsprzedał wydawnictwo Józefowi Marianowi Palędzkiemu. Ponieważ nabywca wykonywał zawód adwokata, pismo było formalnie własnością jego rodziny, a od 1904 spółki wydawniczej.<br/><br/> | ||
| + | W latach 1913–1920 właścicielem i redaktorem pisma był [[KWIATKOWSKI JAN, wydawca, działacz gdańskiej Polonii | Jan Kwiatkowski]], który odkupił je od Towarzystwa Wydawniczego „Gazeta Gdańska”. W 1920, po chwilowym przeniesieniu redakcji, wydawnictwa i drukarni na Kassubischer Markt 21 (Targ Kaszubski, obecnie nie istnieje), siedzibą do 1926 była odkupiona od kupca Eugena Bromberga dawna wytwórnia i składnica słodu przy Stadtgebiet 12 (Trakt św. Wojciecha 57). Po połączeniu z „Dziennikiem Gdańskim” (zob. [[KANTAK STEFAN KAMIL JULIUSZ, ksiądz, publicysta, historyk | Kamil Kantak]]) od 1 XI 1921 do 18 I 1922 wychodziła pod tytułem „Gazeta i Dziennik Gdański”. Po kilku zmianach własnościowych nabyło je 29 IV 1926 Towarzystwo Wydawnicze „Drukarnia Bydgoska”. Redakcje gazetę przeniesiono do Bydgoszczy, w Gdańsku pozostała jej filia. Po kolejnych przekształceniach własnościowych deficytową „Gazetę Gdańską – Gazetę Morską” (nowy tytuł) przejęła Pomorska Spółka Wydawnicza, później między innymi Spółdzielnia Wydawnicza „Gryf” (luty–marzec 1936) i od 18 VI 1938 Narodowa Spółka Wydawnicza w Toruniu. Okresowo, a od marca 1935 stale, pismo dofinansowywane przez polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych. W latach 1921–1922 wydawano niemiecką edycję: „Deutsche Morgenausgabe der Gazeta Gdańska”. Redakcja od 1929 ponownie mieściła się w Gdańsku, do 1 IV 1932 w budynku [[DYREKCJA KOLEI | Dyrekcji Kolei]], następnie ponownie przy Kassubischer Markt 21 (Targ Kaszubski). Duży wpływ na profil wywierał [[CIESZYŃSKI WŁADYSŁAW, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy | Władysław Cieszyński]], od 1926 współredaktor, w latach 1927–1932 redaktor naczelny.<br/><br/> | ||
| + | Początkowy nakład wynosił 600 egzemplarzy, by sporadycznie wzrastać do 25 500 egzemplarzy (1922). Odgrywała ważną rolę w życiu społeczno-politycznym gdańskiej Polonii, w Prusach Zachodnich, a później w województwie pomorskim. Występowała w obronie praw Polaków, miała wpływ na integrację ludności polskiej w Gdańsku.<br/><br/> | ||
| + | 3 VI 1967 na budynku [[DOM PRASY | Domu Prasy]] odsłonięto tablicę poświęconą „PAMIĘCI KOLEGÓW / DZIENNIKARZY / KTÓRZY WALCZYLI / NA ŁAMACH PISMA / GAZETA GDAŃSKA / W LATACH 1891 – 1939 / O POWRÓT GDAŃSKA I ZIEMI / GDAŃSKIEJ DO MACIERZY / ODDZIAŁ MORSKI STOWARZYSZENIA /DZIENNIKARZY POLSKICH / GDAŃSK 1967”. 4 VIII 1984 pamiątkową tablicę odsłonięto przy ul. Mariackiej 37. Wnętrze redakcji gazety zostało odtworzone na potrzeby scen do filmu ''Miasto z morza'' (2008). {{author: MA}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> | ||
| + | '''Bibliografia''':<br/> | ||
| + | Romanow Andrzej, ''„Gazeta Gdańska” w latach 1891–1939'', Gdańsk 2017. | ||
Aktualna wersja na dzień 07:40, 2 lip 2024
„GAZETA GDAŃSKA”, pierwsze gdańskie pismo w języku polskim, wychodziło od kwietnia 1891 do 1939, od 1 IV 1891 wraz z niedzielnymi dodatkami „Gwiazdka Niedzielna” i „Anioł Stróż”. Redakcja i drukarnia mieściły się w latach 1891–1894 przy Frauengasse 37 (ul. Mariacka), w 1897 przy Breitgasse 56 (ul. Szeroka). Założycielem, wydawcą i redaktorem był do 1901 Bernard Milski, który odsprzedał wydawnictwo Józefowi Marianowi Palędzkiemu. Ponieważ nabywca wykonywał zawód adwokata, pismo było formalnie własnością jego rodziny, a od 1904 spółki wydawniczej.
W latach 1913–1920 właścicielem i redaktorem pisma był Jan Kwiatkowski, który odkupił je od Towarzystwa Wydawniczego „Gazeta Gdańska”. W 1920, po chwilowym przeniesieniu redakcji, wydawnictwa i drukarni na Kassubischer Markt 21 (Targ Kaszubski, obecnie nie istnieje), siedzibą do 1926 była odkupiona od kupca Eugena Bromberga dawna wytwórnia i składnica słodu przy Stadtgebiet 12 (Trakt św. Wojciecha 57). Po połączeniu z „Dziennikiem Gdańskim” (zob. Kamil Kantak) od 1 XI 1921 do 18 I 1922 wychodziła pod tytułem „Gazeta i Dziennik Gdański”. Po kilku zmianach własnościowych nabyło je 29 IV 1926 Towarzystwo Wydawnicze „Drukarnia Bydgoska”. Redakcje gazetę przeniesiono do Bydgoszczy, w Gdańsku pozostała jej filia. Po kolejnych przekształceniach własnościowych deficytową „Gazetę Gdańską – Gazetę Morską” (nowy tytuł) przejęła Pomorska Spółka Wydawnicza, później między innymi Spółdzielnia Wydawnicza „Gryf” (luty–marzec 1936) i od 18 VI 1938 Narodowa Spółka Wydawnicza w Toruniu. Okresowo, a od marca 1935 stale, pismo dofinansowywane przez polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych. W latach 1921–1922 wydawano niemiecką edycję: „Deutsche Morgenausgabe der Gazeta Gdańska”. Redakcja od 1929 ponownie mieściła się w Gdańsku, do 1 IV 1932 w budynku Dyrekcji Kolei, następnie ponownie przy Kassubischer Markt 21 (Targ Kaszubski). Duży wpływ na profil wywierał Władysław Cieszyński, od 1926 współredaktor, w latach 1927–1932 redaktor naczelny.
Początkowy nakład wynosił 600 egzemplarzy, by sporadycznie wzrastać do 25 500 egzemplarzy (1922). Odgrywała ważną rolę w życiu społeczno-politycznym gdańskiej Polonii, w Prusach Zachodnich, a później w województwie pomorskim. Występowała w obronie praw Polaków, miała wpływ na integrację ludności polskiej w Gdańsku.
3 VI 1967 na budynku Domu Prasy odsłonięto tablicę poświęconą „PAMIĘCI KOLEGÓW / DZIENNIKARZY / KTÓRZY WALCZYLI / NA ŁAMACH PISMA / GAZETA GDAŃSKA / W LATACH 1891 – 1939 / O POWRÓT GDAŃSKA I ZIEMI / GDAŃSKIEJ DO MACIERZY / ODDZIAŁ MORSKI STOWARZYSZENIA /DZIENNIKARZY POLSKICH / GDAŃSK 1967”. 4 VIII 1984 pamiątkową tablicę odsłonięto przy ul. Mariackiej 37. Wnętrze redakcji gazety zostało odtworzone na potrzeby scen do filmu Miasto z morza (2008).
Bibliografia:
Romanow Andrzej, „Gazeta Gdańska” w latach 1891–1939, Gdańsk 2017.
