DÖBEL HEINRICH, organista, kompozytor
| (Nie pokazano 18 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | '''HEINRICH DÖBEL''' (ochrzczony 1 I 1651 Gdańsk – pochowany 30 I 1693 Gdańsk), organista, kompozytor. | + | [[File:1_Organy_Kościoła_Wniebowstąpienia_Najświętszej_Marii_Panny.jpg|thumb|Widok na barokowy prospekt organowy kościoła Najświętszej Marii Panny, początek XX wieku]] |
| + | '''HEINRICH DÖBEL''' (ochrzczony 1 I 1651 Gdańsk – pochowany 30 I 1693 Gdańsk), organista, kompozytor. Syn Hansa, przybyłego z Bergen (Bergen auf Rügen, Meklemburgia-Pomorze Przednie), który 20 VIII 1641 otrzymał kupieckie [[OBYWATELSTWO MIEJSKIE | obywatelstwo Gdańska]] i poślubionej przez niego w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Najświętszej Marii Panny]] (NMP) 25 X 1640 Marii, córki [[SIEFERT PAUL, muzyk, kompozytor | Paula Sieferta]]. Brat, chrzczonych (podobnie jak on) w [[KOŚCIÓŁ ŚW. KATARZYNY ALEKSANDRYJSKIEJ | kościele św. Katarzyny]] Jacoba, zapisanego w sierpniu 1652 do gdańskiego [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]], Johannesa (pochowany 4 I 1658 w kościele NMP), Catheriny Elisabethy i Adelgundy, żony obywatela Warszawy Adama Cieszkowitza. Bratanek (lub bliski krewny) Jacoba Döbeliusa (Dibeliusa), z Bergen auf Rügen przez Szczecin przybyłego do Gdańska, od sierpnia 1642 do śmierci 23 I 1645 kaznodziei w kościele szpitalnym [[SZPITAL MIEJSKI (Lazaret przy Bramie Oliwskiej) | Lazaretu przy Bramie Oliwskiej]], ojca późniejszego lekarza i profesora w Rostocku, Johannesa Jacoba (25 IX 1640 –6 VI 1684).<br/><br/> | ||
| + | W maju 1658 zapisany został do Gimnazjum Akademickiego. Gry na organach uczył się u dziadka Paula Sieferta, który po śmierci Hansa Döbela został prawnym opiekunem jego dzieci i 18 XI 1665 prosił gdańską [[RADA MIEJSKA | Radę Miejską]] o wynagrodzenie dla wnuka, który prawie od roku pomagał mu przy organach i „nic z tego nie ma”. <br/><br/> | ||
| + | Po śmierci dziadka w 1666 wyjechał z Gdańska. Przez trzy lata pracował na dworze króla polskiego Jana Kazimierza, gdzie tamtejszy kapelmistrz, Jacek Różycki, nauczył go sztuki komponowania, następnie przez siedem lat kierował dwudziestoosobową kapelą wojewody kijowskiego Andrzeja Potockiego. Odwiedził też miasta włoskie, niemieckie, angielskie i francuskie (Wrocław, Lipsk, Pragę, Augsburg, Norymbergę, Ulm, Wiedeń, Paryż i Londyn). W 1676 był w Krakowie światkiem uroczystości koronacyjnych Jana III Sobieskiego (luty–kwiecień). W czasie podróży zdobył umiejętności gry na różnych instrumentach. Do Gdańska powrócił w 1679 i został zatrudniony na stanowisku głównego organisty w kościele NMP, będąc nim do śmierci. Otrzymywał roczne wynagrodzenie w wysokości 800 marek oraz mieszkanie, co zwyczajowo należało się pierwszemu organiście tego kościoła. <br/><br/> | ||
| + | Jego znany dorobek jest niewielki, ale przedstawia niepoślednią wartość historyczną. Tworzą go unikatowe w repertuarze staropolskim kompozycje na skrzypce solo i ''basso continuo''. Wszystkie powstały prawdopodobnie w latach 70. XVII wieku. Są to cztery sonaty w typie ''da chiesa'' (trzy trzyczęściowe, jedna czteroczęściowa) i pięć tańców - ''Sarabanda'', ''Couranto'' oraz trzy angielskie gigue o oryginalnej nazwie ''Gzygi''. Ich jedyne rękopiśmienne przekazy znajdują się w Kromieryżu (Czechy, Morawy).<br/><br/> | ||
| + | 28 V 1679 poślubił w kościele NMP Susannę Marię, córkę Johanna Twelsigsa (Twelsiega). {{author: DP}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] <br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> | ||
| + | '''Bibliografia''': <br/> | ||
| + | Archiwum Państwowe Gdańsk, księgi metrykalne kościołów ewangelickich sygn. 354/329, f. 154r (ślub rodziców); 353/41, f. 131r (chrzest); 354/349, s. 3 (pochówek brata Johannesa); 354/329, f. 71r (ślub); 354/349, s. 184 (pochówek kompozytora); księga Sądu Ławniczego sygn. 300,43/68, f. 23r; księgi rachunkowe Kamlarii sygn. 300,12/120, f. 8v.<br/> | ||
| + | ''Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814'', wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VI, s. 129.<br/> | ||
| + | ''Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814'', wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 175, 188.<br/> | ||
| + | ''Heinrich Döbel, Solo Compositions for Violin and Viola da Gamba with Basso Continuo: from the Collection of Prince-Bishop Carl Lichtenstein-Castelcorn in Kroměříž'', red. Charles E. Brewer, Madison, Wis., A.R. Edition, 1997 (www. https://rism.info/).<br/> | ||
| + | Popinigis Danuta, ''From Gdańsk to Kromiěříž or, the Story of Heinrich Döbel and His Music for the Violin'', „Musicology Today”, t. 2, 2006, s. 5–21.<br/> | ||
| + | Rauschning Hermann, ''Geschichte der Musik und Musikpflege in Danzig'', w: Quellen und Darstellungen zur Geschichte Westpreußens, t. 15, Danzig 1931, s. 207-208, 278-279, 315, 420.<br/> | ||
Aktualna wersja na dzień 17:31, 14 paź 2024
HEINRICH DÖBEL (ochrzczony 1 I 1651 Gdańsk – pochowany 30 I 1693 Gdańsk), organista, kompozytor. Syn Hansa, przybyłego z Bergen (Bergen auf Rügen, Meklemburgia-Pomorze Przednie), który 20 VIII 1641 otrzymał kupieckie obywatelstwo Gdańska i poślubionej przez niego w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP) 25 X 1640 Marii, córki Paula Sieferta. Brat, chrzczonych (podobnie jak on) w kościele św. Katarzyny Jacoba, zapisanego w sierpniu 1652 do gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, Johannesa (pochowany 4 I 1658 w kościele NMP), Catheriny Elisabethy i Adelgundy, żony obywatela Warszawy Adama Cieszkowitza. Bratanek (lub bliski krewny) Jacoba Döbeliusa (Dibeliusa), z Bergen auf Rügen przez Szczecin przybyłego do Gdańska, od sierpnia 1642 do śmierci 23 I 1645 kaznodziei w kościele szpitalnym Lazaretu przy Bramie Oliwskiej, ojca późniejszego lekarza i profesora w Rostocku, Johannesa Jacoba (25 IX 1640 –6 VI 1684).
W maju 1658 zapisany został do Gimnazjum Akademickiego. Gry na organach uczył się u dziadka Paula Sieferta, który po śmierci Hansa Döbela został prawnym opiekunem jego dzieci i 18 XI 1665 prosił gdańską Radę Miejską o wynagrodzenie dla wnuka, który prawie od roku pomagał mu przy organach i „nic z tego nie ma”.
Po śmierci dziadka w 1666 wyjechał z Gdańska. Przez trzy lata pracował na dworze króla polskiego Jana Kazimierza, gdzie tamtejszy kapelmistrz, Jacek Różycki, nauczył go sztuki komponowania, następnie przez siedem lat kierował dwudziestoosobową kapelą wojewody kijowskiego Andrzeja Potockiego. Odwiedził też miasta włoskie, niemieckie, angielskie i francuskie (Wrocław, Lipsk, Pragę, Augsburg, Norymbergę, Ulm, Wiedeń, Paryż i Londyn). W 1676 był w Krakowie światkiem uroczystości koronacyjnych Jana III Sobieskiego (luty–kwiecień). W czasie podróży zdobył umiejętności gry na różnych instrumentach. Do Gdańska powrócił w 1679 i został zatrudniony na stanowisku głównego organisty w kościele NMP, będąc nim do śmierci. Otrzymywał roczne wynagrodzenie w wysokości 800 marek oraz mieszkanie, co zwyczajowo należało się pierwszemu organiście tego kościoła.
Jego znany dorobek jest niewielki, ale przedstawia niepoślednią wartość historyczną. Tworzą go unikatowe w repertuarze staropolskim kompozycje na skrzypce solo i basso continuo. Wszystkie powstały prawdopodobnie w latach 70. XVII wieku. Są to cztery sonaty w typie da chiesa (trzy trzyczęściowe, jedna czteroczęściowa) i pięć tańców - Sarabanda, Couranto oraz trzy angielskie gigue o oryginalnej nazwie Gzygi. Ich jedyne rękopiśmienne przekazy znajdują się w Kromieryżu (Czechy, Morawy).
28 V 1679 poślubił w kościele NMP Susannę Marię, córkę Johanna Twelsigsa (Twelsiega).
Bibliografia:
Archiwum Państwowe Gdańsk, księgi metrykalne kościołów ewangelickich sygn. 354/329, f. 154r (ślub rodziców); 353/41, f. 131r (chrzest); 354/349, s. 3 (pochówek brata Johannesa); 354/329, f. 71r (ślub); 354/349, s. 184 (pochówek kompozytora); księga Sądu Ławniczego sygn. 300,43/68, f. 23r; księgi rachunkowe Kamlarii sygn. 300,12/120, f. 8v.
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VI, s. 129.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 175, 188.
Heinrich Döbel, Solo Compositions for Violin and Viola da Gamba with Basso Continuo: from the Collection of Prince-Bishop Carl Lichtenstein-Castelcorn in Kroměříž, red. Charles E. Brewer, Madison, Wis., A.R. Edition, 1997 (www. https://rism.info/).
Popinigis Danuta, From Gdańsk to Kromiěříž or, the Story of Heinrich Döbel and His Music for the Violin, „Musicology Today”, t. 2, 2006, s. 5–21.
Rauschning Hermann, Geschichte der Musik und Musikpflege in Danzig, w: Quellen und Darstellungen zur Geschichte Westpreußens, t. 15, Danzig 1931, s. 207-208, 278-279, 315, 420.
