SZCZEPAŃSKI TADEUSZ, działacz opozycji demokratycznej

Aktualna wersja na dzień 11:29, 27 sie 2024

Tadeusz Szczepański

Wizja lokalna w czasie śledztwa prowadzonego w sprawie śmierci Tadeusza Szczepańskiego

Pogrzeb Tadeusza Szczepańskiego na Cmentarzu Łostowickim, 25 III 1980

TADEUSZ SZCZEPAŃSKI (28 II 1960 Gdańsk – po 16 I 1980), działacz opozycji demokratycznej. Syn Feliksa (1931–1999) i Cecylii z domu Pączek (21 VII 1935 – 19 XI 2021), brat Bogdana (ur. 1961). W 1975 ukończył Szkołę Podstawową nr 11 w Gdańsku-Stogach. W latach 1975–1978 uczeń Zasadniczej Szkoły Samochodowej w Gdańsku, mechanik samochodowy. Od września 1978 pracował w zawodzie w Przedsiębiorstwie Produkcji i Montażu Urządzeń Elektrycznych Budownictwa „Elektromontaż” w Gdańsku-Przeróbce. Pracował m.in. z Lechem Wałęsą, z którym mieszkał w jednym bloku na Stogach. Od 1979 należał do tzw. grupy Lecha Wałęsy (obok m.in. Leona Stobieckiego, Tadeusza Żabczyńskiego i Sylwestra Niezgody – wszyscy z jednej dzielnicy Stogi), będącej częścią Wolnych Związków Zawodowych (WZZ) Wybrzeża. Zajmował się m.in. kolportażem prasy niezależnej (m.in. „Robotnika Wybrzeża”, „Biuletynu Informacyjnego” KSS KOR) i ulotek. W 1979 współorganizował niezależne obchody wydarzeń Grudnia ’70, był odpowiedzialny za sprzęt nagłaśniający; w imieniu WZZ złożył wieniec pod bramą nr 2 Stoczni Gdańskiej.

16 I 1980 zaginął w niewyjaśnionych okolicznościach, nie wrócił do domu po świętowaniu z kolegami zdanego egzaminu na prawo jazdy przy kanale Raduni, obok ówczesnej siedziby [[ELMOR SA| „Elmoru”]. Tydzień po jego zaginięciu, 23 I 1980, w zakładach „Elektromontaż” Lech Wałęsa i Florian Wiśniewski zawiązali strajk i utworzyli Komisję Robotniczą. Bezpośrednią przyczyną strajku i powołania komisji było zwolnienie z pracy 25 robotników, w tym uczestników obchodów dziewiątej rocznicy Grudnia ’70. Wśród zwolnionych widniało także jego nazwisko. Również i jego zaginięcie było przyczyną utworzenia komisji, a w czasie protestu poruszano tę sprawę.

Po dwóch miesiącach jego okaleczone zwłoki znaleziono – według oficjalnego komunikatu – w Motławie. Śledczy utrzymywali, że do obrażeń zwłok przyczyniły się przepływające rzeką statki , a prokurator Leszek Lackorzyński w maju 1980 umorzył śledztwo (nadzorowane przez Departament III MSW w Warszawie) i ogłoszono, że do utonięcia doszło wskutek spożycia nadmiaru alkoholu. 24 III 1980 został pochowany na Cmentarzu Komunalnym nr 5 w Gdańsku, tzw. Łostowickim, w pogrzebie uczestniczyło kilkaset osób. Działacze opozycji z Trójmiasta nieufnie przyjęli oficjalnie podawane wiadomości o przyczynie śmierci swego kolegi. Podejrzewali, że doszło do zbrodni dokonanej przez Służbę Bezpieczeństwa (SB), która od pewnego czasu szykanowała zmarłego. Śledztwa na własną rękę jednak nie wszczęli. Sprawę władze wyciszyły do tego stopnia, że kiedy w 1981 Andrzej Wajda kręcił film „Człowieka z żelaza”, jedyną sceną, jaką wycięto, był moment wyłowienia zwłok młodego mężczyzny z Motławy. W rocznicowym artykule autorstwa Joanny Dudy-Gwiazdy, poświęconym WZZ Wybrzeża, a publikowanym na łamach pisma MKZ w Gdańsku w kwietniu 1981, postaci Tadeusza Szczepańskiego nie poświęcono ani słowa. Jest tam mowa o zorganizowanej przemocy przedsierpniowej wobec Anny Walentynowicz, Błażeja Wyszkowskiego, Dariusza Kobzdeja i Tadeusza Szczudłowskiego, ale o nim nie wspomniano.

W 2008, zajmujący się w prywatnym śledztwie sprawą zaginięcia kolegi Zenon Kwoka ustalił, że wbrew oficjalnej wersji okaleczone ciało znaleziono w Kanale na Stępce przy przepompowni Ołowianka. Ustalenia te potwierdziło śledztwo prowadzone przez prokuratora Instytutu Pamięci Narodowej. Ponieważ w Kanale na Stępce nie odbywał się ruch statków, a w dniu zaginięcia panował duży mróz, wyklucza to dotychczasowe oficjalne twierdzenia. Sprawa nadal pozostaje nie wyjaśniona.

Odznaczony pośmiertnie, w 2009, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. ArKa

Bibliografia:
Instytut Pamięci Narodowej w Gdańsku, relacja Cecylii Szczepańskiej złożona Zenonowi Kwoce (2008).
Cenckiewicz Sławomir, Zemsta czy „wypadek przy pracy”? Tajemnicza śmierć Tadeusza Szczepańskiego (1960–1980) – działacza Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża, „Biuletyn IPN” 2006, nr 8/9, s. 100–120.
Duda-Gwiazda Joanna, Historia WZZW, „Solidarność. Pismo MKZ NSZZ Solidarność z siedzibą w Gdańsku” 23 IV 1981, nr 13/43, s. 2.
Kalukin Rafał, Tadzik, pomocnik Lecha, „Duży Format”, dodatek do „Gazety Wyborczej” 2 IX 2008, s. 9–11.
Kazański Arkadiusz, Szczepański Tadeusz, https://encysol.pl/es/encyklopedia/biogramy/18967,Szczepanski-Tadeusz.html?search=380103.
Szczesiak Edmund, Borusewicz. Jak runął mur. Rozmowy z liderem opozycji demokratycznej, legendą Sierpnia ’80, pierwowzorem „Człowieka z żelaza”, Warszawa 2005.
Wałęsa Lech, Droga nadziei, Kraków 2006.