PAWLICKI ROMAN, aktor, działacz opozycji demokratycznej

Aktualna wersja na dzień 18:30, 4 sie 2024

Roman Pawlicki

ROMAN SZYMON PAWLICKI (28 II 1935 Konin – 26 I 2021 Konin), aktor, działacz opozycji demokratycznej. Syn Ignacego (1898–1982), członka Polskiej Organizacji Wojskowej i uczestnika wojny polsko-rosyjskiej (1919–1921) oraz Janiny z domu Multańskiej (1902–1993). Miał brata Grzegorza (ur. 1933). Po wkroczeniu Niemców we wrześniu 1939 i zajęciu przez nich rodzinnego domu Pawlickich, wyjechał z rodzicami do babki Elżbiety Multańskiej w Kleczewie. W 1943 z całą rodzina wysłany został na roboty przymusowe do Reckenfeld w Westfalii. W 1945 rodzina znajdowała się w angielskiej strefie okupacyjnej i rozważała możliwość emigracji do USA. W 1947 zdecydowała się jednak powrócić do Konina.

W 1948 rozpoczął naukę w piątej klasie Szkoły Podstawowej nr 3 w Koninie przy ulicy Reformackiej. W 1949 nie zdał jednak do następnej klasy. Uczęszczał później do Technikum Mleczarskiego we Wrześni, następnie do Technikum Telekomunikacyjnego w Poznaniu i do Technikum Łączności w Szczecinie. Od 1957 odbywał dwuletnią zasadniczą służbę wojskową w koszarach we Gdańsku-Wrzeszczu. Po wyjściu do cywila wrócił do Szczecina, gdzie do 1959 występował na deskach studenckich teatrów satyrycznych. W 1959 wrócił do Konina; został kierownikiem Powiatowego Domu Kultury. Był założycielem i reżyserem konińskiego kabaretu „Koński Ogon”. W latach 1960–1961 występował w Teatrze im. Fredry w Gnieźnie. W 1962 uzyskał maturę, w 1964 eksternistycznie dyplom aktorski w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie. Występował w Teatrze Ziemi Krakowskiej w Tarnowie (1965–1966), w Teatrze im. Mickiewicza w Częstochowie (1966–1967), w Teatrze im. Bogusławskiego w Kaliszu (1967–1969 i 1970–1973), w Teatrze Polskim w Bydgoszczy (1969–1970), w Teatrze Ziemi Gdańskiej w Gdyni (1973), w Starym Teatrze w Krakowie (1979–1980) i w Teatrze Dramatycznym w Gdyni (1974–1979 i 1980–1981).

20 VIII 1980, w trakcie trwających w Trójmieście strajków, wspólnie z Wiesławą Kosmalską przybył do Stoczni Gdańskiej, gdzie przekazali poparcie od środowiska aktorskiego. Mimo że początkowo był sceptyczny wobec środowiska robotniczego, został łącznikiem między stocznią a teatrem. W grudniu 1980 wszedł do Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarności” w Gdańsku jako przedstawiciel środowiska pracowników kultury. 12 XI 1980, wraz z kilkoma aktorami i pracownikami instytucji kultury przyłączył się do trwającego już kilka dni strajku okupacyjnego w budynku Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku. Został wówczas szefem komitetu strajkowego pracowników kultury. W lipcu 1981 był delegatem na I Walne Zebranie Delegatów NSZZ „Solidarność” Regionu Gdańskiego, został wybrany do Zarządu Regionu Gdańskiego i jako delegat na Pierwszy (I) Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”. W sierpniu 1981, w czasie obchodów pierwszej rocznicy strajków, był szefem komitetu organizacyjnego wydarzeń rocznicowych w regionie gdańskim. Jednym z efektów działań komitetu był Pierwszy (I) Przeglądu Piosenki Prawdziwej „Zakazane Piosenki” w hali „Olivia”.

Po wprowadzeniu stanu wojennego (13 XII 1981) przedostał się do Stoczni Gdańskiej i wszedł w skład Regionalnego Komitetu Strajkowego. Zatrzymany 16 XII 1981 w Sali BHP po pacyfikacji zakładu. Przewieziony został do szpitala więziennego (uraz kręgosłupa) przy Areszcie Śledczym w Gdańsku; stamtąd przetransportowany do Zakładu Karnego w Bydgoszczy, jednocześnie został zwolniony z pracy w Teatrze Dramatycznym w Gdyni. Ze względu na stan zdrowia 29 IX 1982 wyszedł na wolność, 4 VIII 1983 Sąd Wojewódzki w Gdańsku, na mocy amnestii, umorzył postępowanie przeciw niemu (kierowanie nielegalnym strajkiem w stoczni). Do 1989 zarabiał na życie jako cieśla, jako aktor występował na uroczystościach patriotyczno-religijnych, m.in. w czasie organizowanych w kościołach (Stanisława Kostki w Warszawie, Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gdyni).

Podczas protestów w maju i sierpniu 1988 był drukarzem komunikatów strajkowych. Przed wyborami w czerwcu 1989 przewodził Komitetowi Obywatelskiemu przy Lechu Wałęsie, był też szefem Biura Kultury przy Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. Po wybraniu Lecha Wałęsy na urząd Prezydenta RP przez rok kierował zespołem do zdań zleconych w Kancelarii Prezydenta. W latach 1990–1994 był radnym Gdyni, w 1990–1991 jej wiceprzewodniczącym. Był m.in. rzecznikiem prasowym Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, honorowym członkiem „Ligi Morskiej”. W 1998 kierował Społecznym Komitetem Budowy Pomnika Marynarza Polskiego w Gdyni. Od 2000 na emeryturze.

W 2007 odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski i Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, w 2015 Krzyżem Wolności i Solidarności. Od 1960 żonaty z Barbarą Grzebielanką (ur. 1940), ojciec Macieja (ur. 1962) i Tomasza (ur. 1976). Pochowany na cmentarzu parafialnym przy ul. Kolskiej w Koninie. W 2018 powstał o nim film dokumentalny Andrzeja Mosia Wspomnienie to cicha nuta… . ArKa

Bibliografia:
Relacja pisemna Romana Pawlickiego (2008).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku, akta Prokuratury Rejonowej w Gdańsku; akta Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku.
Kazański Arkadiusz, Pawlicki Roman, https://encysol.pl/es/encyklopedia/biogramy/18060,Pawlicki-Roman-Szymon.html?search=38073.
„Solidarność. Pismo MKZ NSZZ Solidarność z siedzibą w Gdańsku” (dodatek specjalny), 13 VII 1981.