GOSPÓDKA

Aktualna wersja na dzień 19:38, 24 lis 2023

GOSPÓDKA (Kleinkrug), północna część Oliwy, granicząca od wschodu z linią Szybkiej Kolei Miejskiej (SKM), od północy z Sopotem, w sąsiedztwie Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu (AWFiS) i Ludolfiny.

Przynajmniej od 2. połowy XVIII wieku (wspomniana w 1776, 1778, 1783) przy trakcie z Oliwy do Sopotu (Zoppoter Chaussee, następnie Adolf-Hitler-Straße, po 1945 al. Grunwaldzka) istniała karczma Olivenbaum (Drzewko Oliwne), następnie Kleinkrug (Mała Karczma). Do końca XIX wieku została wytyczona droga łącząca karczmę z posiadłością Ludolfina: Am Kleinkrug (ul. Wiejska, obecnie ul. Górskiego), której główny trakt zlikwidowano podczas budowy AWFiS i jej obiektów sportowych. Zachował się ciąg równoległy, po północnej stronie traktu głównego. Zabudowa powstała najpierw na północ od tej drogi, po zachodniej stronie, a do 1920 także po wschodniej stronie Zoppoter Chaussee (al. Grunwaldzka). Wytyczono ciąg Lerchenfeld (ul. Bitwy Oliwskiej), łączącej się z Oetkerstraße (ul. Dickmanna), przy której powstały budynki zakładu środków spożywczych Dr. Oetker i osiedle domów mieszkalnych.

W latach 1936–1937 przy zbiegu ówczesnej Adolf-Hitler-Straße (al. Grunwaldzka) i Ludolfinerweg (ul. Czyżewskiego) – wówczas w granicach Sopotu – Wydział Budownictwa Naziemnego dla Obszaru Wolnego Miasta Gdańska wybudował osiedle dla robotników i niższych urzędników zwane Grünes Dreieck (Zielony Trójkąt) lub Hochwasser (od sąsiedniego Stawowia w Sopocie) według projektu miejskiego architekta Georga Kossacka, Willego Venzlaffa i Willego Hoffmanna. Osiedle składało się z 14 domów z ogrodami (bliźniaki i domy trzyrodzinne, trzypokojowe (pokój na parterze, na piętrze dwie sypialnie) z kuchnią i łazienką) dla 32 rodzin. Pierwsze siedem domów (sześć przy Adolf-Hitler-Straße 602a–612c (al. Grunwaldzka), jeden przy Ludolfinerweg 1 (ul. Czyżewskiego 39) oddano do użytku z końcem lata 1935, pozostałe (sześć bliźniaków i jeden trójrodzinny) wybudowano w 1936–1937. Budowę upamiętniono inskrypcją na głazie przy skrzyżowaniu Adolf-Hitler-Straße i Ludolfinerweg (w tłumaczeniu: „To osiedle wybudowano dla niemieckiego robotnika w drugim roku rządów narodowosocjalistycznych w mieście”. Jako wewnętrzna droga osiedlowa powstałej wówczas obecna ul. Nawodna. Osiedle przeszło w granice administracyjne Gdańska w latach 70. XX wieku.

Po 1945 nazwę spolszczono na Gospódka. W 1956 na zachód od wybudowań Gospódki powstała siedziba Technikum Wychowania Fizycznego (przeniesione z Wrzeszcza) z kompleksem obiektów sportowych z fundacji Totalizatora Sportowego, obecnie AWFiS. W 1959 w budynku internatu otworzono Szkołę Podstawową nr 75 (od 1968 im. Janusza Kusocińskiego). Przedwojenna granica z Sopotem przed 1970 została przesunięta z ul. Nadwodnej do skrzyżowania al. Grunwaldzkiej i ul. Czyżewskiego i dalej na wschód, wzdłuż strumienia uchodzącego do Zatoki Gdańskiej, równolegle do sopockiej ul. Kasztanowej. Od marca 1968 przy al. Grunwaldzkiej i ul. Bitwy Oliwskiej, przy dawniejszej zabudowie, głównie domów jednorodzinnych, powstało osiedle mieszkaniowe Spółdzielni Mieszkaniowej (SM) „Budowlani”: cztery budynki pięciokondygnacyjne, osiem jedenastokondygnacyjnych i pawilony usługowo-handlowe (w tym w 1972 pawilon przy al. Grunwaldzkiej 569, skrzyżowanie z ul. Bitwy Oliwskiej, z siedzibą Zarządu SM Budowlani). W następnych latach zbudowano jeszcze dwa budynki jedenastokondygnacyjne z wielkiej płyty i kolejne pawilony usługowo-handlowe. W 1975 powstał przystanek SKM Gdańsk-Żabianka. W 1978 Szkołę Podstawową nr 75 przeniesiono do nowego budynku przy ul. Czyżewskiego 30A, w 1981 powstał tam Zespół Sportowych Szkół Ogólnokształcących (na bazie szkoły nr 75 i oddziałów sportowych V Liceum Ogólnokształcącego, przekształconych w 1984 w XI Liceum Ogólnokształcące), od lutego 2010 Zespół Szkół Sportowych i Ogólnokształcących im. J. Kusocińskiego, 1 IX 2010 przeniesiony na Żabiankę (ul. Subisława 22). AK