VOLCKMAR NICOLAUS, kaznodzieja, pedagog
| Linia 2: | Linia 2: | ||
[[File:Nicolas_Volcmar.jpg|thumb|Nicolaus Volckmar, ''Compendium lingvae Polonicae in gratiam juventutis Dantiscanae'', Dantisci 1594]] | [[File:Nicolas_Volcmar.jpg|thumb|Nicolaus Volckmar, ''Compendium lingvae Polonicae in gratiam juventutis Dantiscanae'', Dantisci 1594]] | ||
| − | '''NICOLAUS VOLCKMAR''' (około 1566? Hersfeld, Hesja – 10 XI 1601 Gdańsk), kaznodzieja, pedagog. W Gdańsku od 1584 nauczał języka polskiego, od 1594 był nauczycielem języka łacińskiego w [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickim]], | + | '''NICOLAUS VOLCKMAR''' (Volkmarus) (około 1566? Hersfeld, Hesja – 10 XI 1601 Gdańsk), kaznodzieja, pedagog. W Gdańsku od 1584 nauczał języka polskiego, od 1594 był nauczycielem języka łacińskiego w [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickim]], od 1598 języka polskiego. Od sierpnia 1599 polski kaznodzieja w [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | kaplicy św. Anny]], zgodnie z ówczesnym zwyczajem uzyskał ordynację na to stanowisko z rąk polskich duchownych, udając się w tym celu do pozostającego pod kuratelą rodziny Leszczyńskich zboru kalwińskiego w Radziejowie.<br/><br/> |
| − | Za namową burmistrza [[BRANDES GERHARD, burmistrz Gdańska | Gerharda Brandesa]] autor słowników i podręczników do nauczania języka polskiego ( | + | Za namową burmistrza [[BRANDES GERHARD, burmistrz Gdańska | Gerharda Brandesa]] autor słowników i podręczników do nauczania języka polskiego (na które uzyskał stypendium [[RADA MIEJSKA | Rady Miejskiej]]), m.in. gramatyki ''Compendium linguae Polonicae in gratiam juventutis Dantiscanae'' (''Kompendium języka polskiego dla korzyści młodzieży gdańskiej''; 1594), łacińsko-polsko-niemieckiego leksykonu ''Dictionarium trilingue tripartitum ad discendum linguam Latinam, Polonicam et Germanicam accomodatum'' (''Trójjęzyczny trójstronny słownik do nauki łaciny, polskiego i niemieckiego''; 1596, uzupełnione w kolejnym, pośmiertnym wydaniu także o język grecki). Pośmiertnie (1612) ukazały się niemiecko-polskie rozmówki ''Viertzig Dialogi Oder Lustige Arten zu reden Von allerhand Sachen und Handeln ...'' (''Czterdzieści dialogów lub zabawne sposoby mówienia o najróżniejszych rzeczach i działaniach...''), niezwykle popularne i wielokrotnie wznawiane (22 razy, z czego w XVII wieku – 19 razy) zawierały bowiem rozmowy, jakie ówcześni prowadzili na rynku, w drodze do kościoła, w związku z weselem, bywając w łaźni miejskiej lub u krawca, chorując, spotykając się na grach i zabawach towarzyskich czy na obiedzie rodzinnym. Polskie wydanie ukazało się w 2005. Od strony samego pomysłu opierały się one na używanych w Gdańsku podręcznikach (rozmówkach) do nauki języka łacińskiego Johanna Ludovica Vivesa (wł. Juan Luis (1493–1540); ''Joannis Ludovici Vivis Valentini Colloquia, sive linguae Latinae exercitatio. Ex optimorum codicum cum collatione, innumeris mendis purgata'') i Joachima Camerariusa st. (1500–1574), były jednak ciekawsze, bo osadzone w gdańskiej rzeczywistości. Był propagatorem znajomości języka polskiego w Gdańsku, sugerując nawet wprowadzenie go jako obowiązkowego w szkołach parafialnych. <br/><br/> |
| − | Od 1580 w Hersfeld żonaty po raz pierwszy (imię żony nieznane), ojciec | + | Od 1580 w Hersfeld żonaty po raz pierwszy (imię żony nieznane), ojciec urodzonego tamże Nicolausa, od 1589 ucznia Gimnazjum Akademickiego. Po raz drugi ożenił się w 1595 z Anną, matką jego co najmniej pięciorga dzieci, ochrzczonych w [[KOŚCIÓŁ ŚW. PIOTRA I PAWŁA | kościele św. Piotra i Pawła]]. Córki Elisabeth (chrzest 31 III 1596), Greta (chrzest 26 V 1597), Anna Maria (chrzest 28 I 1599) i Sara (chrzest 10 I 1601) zmarły we wczesnym dzieciństwie, syn Salomon 20 IV 1627 w kościele NMP ożenił się z Elisabeth (chrzest 21 XI 1595 w kościele NMP), córką Joachima Krause i jego drugiej, poślubionej w 1584 żony Orti (Dorothea). <br/><br/> |
| − | Zmarł podczas epidemii dżumy, pochowany 11 XI 1601 w kościele św. Piotra i Pawła. {{author: | + | Zmarł podczas epidemii dżumy, pochowany 11 XI 1601 w kościele św. Piotra i Pawła. {{author: BŚ}} {{author: JANSZ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] <br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> |
| + | |||
| + | |||
| + | '''Bibliografia''': <br/> | ||
| + | Czerniakowska Ewa, ''Volkmar Mikołaj'', w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, Suplement II, Gdańsk 2002, s. 297–298. <br/> | ||
| + | Kizik Edmund, ''Nicolausa Volckmara "Viertzig Dialogi" 1612. Źródło do badań nad życiem codziennym w dawnym Gdańsku'', Gdańsk 2005. <br/> | ||
| + | Praetorius Ephraim, ''Dantziger-Lehrer Gedächtniβ...'', Danzig und Leipzig, s. 13, 80. | ||
| + | Rhesa Ludwig, ''Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern'', Königsberg 1834, s. 61. | ||
Aktualna wersja na dzień 10:27, 28 lis 2023
NICOLAUS VOLCKMAR (Volkmarus) (około 1566? Hersfeld, Hesja – 10 XI 1601 Gdańsk), kaznodzieja, pedagog. W Gdańsku od 1584 nauczał języka polskiego, od 1594 był nauczycielem języka łacińskiego w Gimnazjum Akademickim, od 1598 języka polskiego. Od sierpnia 1599 polski kaznodzieja w kaplicy św. Anny, zgodnie z ówczesnym zwyczajem uzyskał ordynację na to stanowisko z rąk polskich duchownych, udając się w tym celu do pozostającego pod kuratelą rodziny Leszczyńskich zboru kalwińskiego w Radziejowie.
Za namową burmistrza Gerharda Brandesa autor słowników i podręczników do nauczania języka polskiego (na które uzyskał stypendium Rady Miejskiej), m.in. gramatyki Compendium linguae Polonicae in gratiam juventutis Dantiscanae (Kompendium języka polskiego dla korzyści młodzieży gdańskiej; 1594), łacińsko-polsko-niemieckiego leksykonu Dictionarium trilingue tripartitum ad discendum linguam Latinam, Polonicam et Germanicam accomodatum (Trójjęzyczny trójstronny słownik do nauki łaciny, polskiego i niemieckiego; 1596, uzupełnione w kolejnym, pośmiertnym wydaniu także o język grecki). Pośmiertnie (1612) ukazały się niemiecko-polskie rozmówki Viertzig Dialogi Oder Lustige Arten zu reden Von allerhand Sachen und Handeln ... (Czterdzieści dialogów lub zabawne sposoby mówienia o najróżniejszych rzeczach i działaniach...), niezwykle popularne i wielokrotnie wznawiane (22 razy, z czego w XVII wieku – 19 razy) zawierały bowiem rozmowy, jakie ówcześni prowadzili na rynku, w drodze do kościoła, w związku z weselem, bywając w łaźni miejskiej lub u krawca, chorując, spotykając się na grach i zabawach towarzyskich czy na obiedzie rodzinnym. Polskie wydanie ukazało się w 2005. Od strony samego pomysłu opierały się one na używanych w Gdańsku podręcznikach (rozmówkach) do nauki języka łacińskiego Johanna Ludovica Vivesa (wł. Juan Luis (1493–1540); Joannis Ludovici Vivis Valentini Colloquia, sive linguae Latinae exercitatio. Ex optimorum codicum cum collatione, innumeris mendis purgata) i Joachima Camerariusa st. (1500–1574), były jednak ciekawsze, bo osadzone w gdańskiej rzeczywistości. Był propagatorem znajomości języka polskiego w Gdańsku, sugerując nawet wprowadzenie go jako obowiązkowego w szkołach parafialnych.
Od 1580 w Hersfeld żonaty po raz pierwszy (imię żony nieznane), ojciec urodzonego tamże Nicolausa, od 1589 ucznia Gimnazjum Akademickiego. Po raz drugi ożenił się w 1595 z Anną, matką jego co najmniej pięciorga dzieci, ochrzczonych w kościele św. Piotra i Pawła. Córki Elisabeth (chrzest 31 III 1596), Greta (chrzest 26 V 1597), Anna Maria (chrzest 28 I 1599) i Sara (chrzest 10 I 1601) zmarły we wczesnym dzieciństwie, syn Salomon 20 IV 1627 w kościele NMP ożenił się z Elisabeth (chrzest 21 XI 1595 w kościele NMP), córką Joachima Krause i jego drugiej, poślubionej w 1584 żony Orti (Dorothea).
Zmarł podczas epidemii dżumy, pochowany 11 XI 1601 w kościele św. Piotra i Pawła.
Bibliografia:
Czerniakowska Ewa, Volkmar Mikołaj, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, Suplement II, Gdańsk 2002, s. 297–298.
Kizik Edmund, Nicolausa Volckmara "Viertzig Dialogi" 1612. Źródło do badań nad życiem codziennym w dawnym Gdańsku, Gdańsk 2005.
Praetorius Ephraim, Dantziger-Lehrer Gedächtniβ..., Danzig und Leipzig, s. 13, 80.
Rhesa Ludwig, Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern, Königsberg 1834, s. 61.
