BROKMAN HENRYK, docent Akademii Medycznej w Gdańsku

Aktualna wersja na dzień 11:19, 9 sie 2024

HENRYK BROKMAN (13 VIII 1886 Warszawa – 6 VIII 1976 Warszawa), lekarz klinicysta, pediatra, immunolog, docent gdańskiej Akademii Medycznej (AMG). Syn Leopolda (1849 – 15 XII 1932) i Heleny (ur. 13 IX 1852), córki Jakuba Rotwanda (31 X 1818 – 3 IV 1913) i Barbary z domu Glikson (1827-1889). Brat Barbary zamężnej Groniowskiej (22 XI 1889 – 2 III 1985), bibliotekarki.

W 1904 rozpoczął studia medyczne na Wydziale Lekarskim Państwowego Uniwersytetu Rosyjskiego w Warszawie, po zamknięciu uczelni (wskutek strajków polskich studentów, w których wziął udział) przeniósł się do Berlina, a następnie do Heidelbergu, gdzie poznał Ludwika Hirszfelda (1884–1954), twórcę polskiej szkoły immunologicznej, i jego żonę Hannę, a w 1911 uzyskał tytuł doktora medycyny na podstawie rozprawy Über gruppenspezifische Strukturen des tierischen Blutes (O specyficznych strukturach krwi zwierzęcej). Po krótkim pobycie w kraju (staż internistyczny u prof. Władysława Janowskiego w Szpitalu Dzieciątka Jezus w Warszawie), pod wpływem Hanny Hirszfeld rozpoczął w 1913 specjalizację u prof. Emila Feera w Klinice Pediatrycznej w Zurychu.

Po wybuchu I wojny światowej powrócił do Polski, gdzie powołano go na stanowisko lekarza wojskowego w armii rosyjskiej. W 1916 roku został ciężko ranny na froncie wschodnim, na Łotwie. Pracował na rzecz Polaków zamieszkujących na Kaukazie, gdzie został pierwszym prezesem Polskiej Rady Wygnańczej, w 1918 wstąpił na ochotnika do Armii Polskiej i przyjął stanowisko lekarza wojskowego w szpitalach zakaźnych w twierdzy Modlin i w Warszawie. Po zakończeniu służby w Wojsku Polskim (1921) został mianowany asystentem w Klinice Pediatrycznej Uniwersytetu Warszawskiego kierowanej przez prof. Mieczysława Michałowicza. W 1932 uzyskał stopień naukowy docenta na podstawie pracy Badania nad patogenezą płonicy. Wspólnie z Hanną i Ludwikiem Hirszfeldami wykazał, że odporność przeciw błonicy dzieci dziedziczą po tym ze swoich rodziców, po którym dziedziczą grupę krwi, a więc cecha ta jest uwarunkowana genetycznie.

W czasie II wojny światowej 28 VII 1942 uciekł wraz z żoną z getta warszawskiego, ukrywali się w Warszawie i Milanówku. W czasie powstania warszawskiego przydzielony został do "Bakcyla" (Sanitariat Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej), pracował w punkcie opatrunkowym Obwodu V Mokotów przy ul. Dolnej róg Konduktorskiej, od 20 września punkt przeniesiono do ośrodka zdrowia przy ul. Dolnej 42, gdzie wraz z dr Jadwigą Balicką prowadził do końca powstania szpitalik dla chorych na czerwonkę. Po jego upadku wyszedł wraz żoną z miasta z ludnością cywilną i schronił się w Częstochowie.

W 1945 został dyrektorem i kierownikiem Katedry oraz Kliniki Chorób Zakaźnych Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Łódzkiego. W Gdańsku od 1946, objął kierownictwo Katedry i Kliniki Chorób Dzieci w AMG. Wraz z Alojzym Maciejewskim był założycielem przedszkola i Szkoły Podstawowej przy AMG dla chorujących dzieci (zob. Szkoła Podstawowa nr 90), pierwszych tego typu placówek przy podmiocie leczniczym w Polsce. W 1953 został kierownikiem Kliniki Terapii Oddziału Pediatrycznego Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Warszawie i był nim do czasu przejścia na emeryturę w 1962. W latach 1961–1970 pracował w Instytucie Matki i Dziecka w Warszawie. W 1966 opublikował artykuł dotyczący strajku studentów 1905 wraz z apelem o upamiętnienie tych wydarzeń tablicą na Uniwersytecie Warszawskim (Wiec studentów Uniwersytetu Warszawskiego 28 stycznia 1905 roku, Przegląd Historyczny 57, 1966, s. 498-504).

Od 1954 członek PAN. W latach 1955–1976 prezes Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego i redaktor czasopisma „Pediatria Polska”. W 1975 otrzymał tytuł doktora honoris causa Akademii Medycznej w Warszawie. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1939). Żonaty był z Jadwigą (ur. 1893), pochowany w grobie rodzinnym na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. SeKo PP









Bibliografia:
Kamińska Maria, Profesor Henryk Brokman, pierwszy kierownik Kliniki Chrób Dzieci w Gdańsku, „Gazeta AMG”, 1996, nr 4, s. 26–28.