WIZYTA PREZYDENTA FRANCJI CHARLESA DE GAULLE’A, 1967

Aktualna wersja na dzień 09:53, 10 cze 2024

Prezydent Francji Charles de Gaulle z małżonką podczas mszy w katedrze oliwskiej, z lewej biskup gdański Edmund Nowicki, 10 IX 1967

Prezydent Francji Charles de Gaulle z małżonką w katedrze oliwskiej, komunii udzielał ks. Leon Kossak-Główczewski

Prezydent Francji Charles de Gaulle podczas przejazdu ul. Długą

Prezydent Francji Charles de Gaulle podczas przejścia przez Zieloną Bramę

Prezydent Francji Charles de Gaulle na Wojskowym Cmentarzu Francuskim, 10 IX 1967

WIZYTA PREZYDENTA FRANCJI CHARLESA ANDRÉ JOSEPHA MARIE DE GAULLE’A W GDAŃSKU (22 XI 1890 Lille, Francja – 9 XI 1970 Colombey-les-Deux-Églises, Francja) generała brygady, szefa Komitetu Wolnej Francji w latach 1940–1943, przewodniczącego Francuskiego Komitetu Narodowego 1941–1943, przewodniczącego Francuskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego 1943–1944, przewodniczącego Rządu Tymczasowego Republiki Francuskiej 1944–1946, ministra obrony narodowej Republiki Francuskiej 1958–1959, premiera Republiki Francuskiej 1958–1959, prezydenta Republiki Francuskiej 1959–1969.

Przybył do Polski jako prezydent Republiki Francuskiej 6 IX 1967 na zaproszenie przewodniczącego Rady Państwa Edwarda Ochaba. Towarzyszyła mu małżonka Yvonne de Gaulle oraz m.in. minister spraw zagranicznych Maurice Couve de Murville, minister oświaty Alain Peyrefitte, sekretarz generalny Urzędu Prezydenta Republiki Bernard Tricota. Na lotnisku Okęcie w Warszawie delegację francuską powitali I sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR) Władysław Gomułka, Edward Ochab, prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz, marszałek Sejmu Czesław Wycech, zastępca przewodniczącego Rady Państwa Stanisław Kulczyński, członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego PZPR Ignacy Loga-Sowiński.

8 IX 1967 prezydent Francji z małżonką oraz osobami towarzyszącymi rozpoczął trzydniową podróż po Polsce. Pierwszym etapem podróży był Kraków, następnie Nowa Huta, Oświęcim, Katowice, Zabrze, Gdańsk i Gdynia. Yvonne de Gaulle odwiedziła również w towarzystwie Rozalii Ochabowej kopalnię soli w Wieliczce.

W sobotę 9 IX 1967, o godzinie 19:10, samolot z prezydentem wylądował na lotnisku w Pruszczu Gdańskim. Lotnisko przyozdobiono flagami polskimi i francuskimi, kilkumetrowym transparentem z napisem w obu językach „Serdecznie Witamy Prezydenta Republiki Francuskiej Generała de Gaulle’a!”, nad którym umieszczono portrety prezydenta Francji, Edwarda Ochaba, Władysława Gomułki i Józefa Cyrankiewicza. Przybyłych powitali premier Józef Cyrankiewicz, I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego PZPR Jan Ptasiński, przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku (WRN) Piotr Stolarek, dowódca Marynarki Wojennej wiceadmirała Zdzisława Studzińskiego i innych przedstawicieli władz państwowych, wojskowych i miejskich. Po przedstawieniu prezydentowi władz wojewódzkich orkiestra Polskiej Marynarki Wojennej (PMW) odegrała hymny obu krajów. Generał de Gaulle przywitał się z marynarzami w języku polskim: Czołem, żołnierze! Przemówienie powitalne wygłosił Piotr Stolarek, następnie głos zabrał prezydent Francji, wspominając o swoim pobycie w Gdańsku przed 47 lat.

Około godziny 19:40, licząca ponad dwa kilometry kawalkada aut, poprzedzana motocyklową eskortą honorową, skierowała się do Sopotu. Mimo późnej pory o deszczowej pogody, witana była na trasie przejazdu przez licznie zgromadzonych mieszkańców Trójmiasta i okolic. Przejazd odbył się ulicami Jedności Robotniczej ( Trakt św. Wojciecha), alejami Zwycięstwa i Grunwaldzką sopocką al. 20 Października (al. Niepodległości). Około godziny 20:30 prezydent dotarł do sopockiego Grand Hotelu, gdzie powitał go przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Sopocie Zdzisław Bancer.

Rankiem 10 IX 1967, poza protokołem, prezydent wraz z małżonką wzięli udział w niedzielnej mszy w oliwskiej katedrze Trójcy Świętej. W świątyni gości powitał biskup Edmund Nowicki, który ofiarował prezydentowi medal pamiątkowy, wybity ku czci polskich ofiar II wojny światowej. Około godziny 10:20 generał de Gaulle, w towarzystwie premiera Józefa Cyrankiewicza i ministra Mariana Spychalskiego, odkrytym samochodem „ZiŁ” spod sopockiego Grand Hotelu dotarli do gdańskiej Złotej Bramy. Tu powitał ich przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej w Gdańsku Tadeusz Bejm. Obdarowany przez dzieci kwiatami, gość wygłosił krótkie przemówienie, w którym mówił m.in. o dokonaniach włożonych w przywrócenie Gdańskowi dawnej świetności. Następnie samochodem przejechał Drogę Królewską do Zielonej Bramy, na której umieszczony był duży transparent z napisami w języku polskim i francuskim: „Nienaruszalność istniejących granic warunkiem pokoju i bezpieczeństwa europejskiego”.

Spod Zielonej Bramy kolumna aut wyruszyła na Westerplatte. Około godziny 11:00 generał de Gaulle przyjął tam raport dowódcy kompanii honorowej PMW i w towarzystwie wiceadmirała Zdzisława Studzińskiego oraz kontradmirała Józefa Sobiesiaka, przy odgłosie werbli, złożył wieniec pod pomnikiem Obrońców Westerplatte. Moment ten był transmitowany na żywo przez zagraniczne telewizje. U stóp pomnika prezydent Francji przywitał się z uczestnikami obrony Wybrzeża w 1939 i weteranami II wojny światowej, m.in. z byłym dowódcą placówki „Elektrownia” na Westerplatte, Michałem Gawlickim, dowódcą okrętów podwodnych „Dzik” i „Jastrząb” w czasie II wojny światowej, komandorem Bolesławem Romanowskim, gdyńskim kosynierem, pułkownikiem Alfredem Przybój-Jareckim, walczącym na morzu pod banderą wojenną Wolnej Francji kapitanem Mikołajem Deppiszem, obrońcą poczty Polskiej w Gdańsku 1 IX 1939 Władysławem Milewczykiem i kapitanem Julianem Miazgą, czołgistą Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte (zob. Pomnik-czołg). Wiceadmirał Zdzisław Studziński wyjaśnił generałowi de Gaulle symbolikę Pomnika Obrońców Westerplatte. Następnie prezydent Francji, w towarzystwie premiera Józefa Cyrankiewicza, marszałka Mariana Spychalskiego i wiceadmirała Zdzisława Studzińskiego, opuścili Westerplatte na pokładzie trałowca PMW, eskortowanego przez kutry torpedowe, i udał się do Gdyni.

Na wysokości Gdyni-Orłowa prezydent Francji odebrał paradę okrętów Marynarki Wojennej, poprzedzonej salutem 21 salw z niszczyciela ORP „Błyskawica”, za którym ustawiły się na kotwicy kutry rakietowe, okręty desantowe, podwodne, trałowce i ścigacze. Po godzinie 13:00 delegacja francuska wróciła z Gdyni do sopockiego Grand Hotelu, gdzie godzinę później przewodniczący Piotr Stolarek wydał na cześć prezydenta Francji późne śniadanie. Wymieniano toasty, Charles de Gaulle podzielił się wrażeniami, jakie zrobił na nim kompleks portowo–miejski Trójmiasta. Chleb z okazji tego przyjęcia wypiekła i dostarczyła piekarnio–ciastkarnia „He-Ed” z Wrzeszcza.

Około godziny 16:10 de Gaulle przybył na francuskim cmentarzu wojskowym, gdzie złożył hołd ofiarom II wojny światowej. Prezydent dokonał wpisu do cmentarnej księgi pamiątkowej cmentarza: „ Honneur aux Francais morts pour la France et la Pologne á Gdańsk!!!” („Hołd Francuzom poległym za Francję i Polskę w Gdańsku!!!”). Bezpośrednio z cmentarza goście udali się na lotnisko w Pruszczu Gdańskim, gdzie oczekiwała na nich kompania honorowa 7. Łużyckiej Dywizji Desantowej (tzw. niebieskich beretów). Odegrano hymny obu narodów, po czym prezydent de Gaulle pożegnał się z przewodniczącym Piotrem Stolarkiem, I sekretarzem Janem Ptasińskim i dowódcą Marynarki Wojennej wiceadmirałem Zdzisławem Studzińskim oraz licznie przybyłymi mieszkańcami Gdańska i okolic. Następnie delegacja francuska w towarzystwie m.in. premiera Józefa Cyrankiewicza i marszałka Mariana Spychalskiego samolotem „Ił–18” odleciała do Warszawy. 12 IX 1967 w godzinach popołudniowych francuscy goście odlecieli z warszawskiego Okęcia do Paryża.

Przed przybyciem gościa do Gdańska m.in. wyremontowano wchodzący w skład Drogi Królewskiej Długi Targ, z którego usunięto kostkę brukową i pozostałości torów tramwajowych. Podczas pobytu Charlesa de Gaulle’a na Wybrzeżu towarzyszyli mu fotoreporterzy z całego świata. Telewizja francuska relacjonowała np. spacer po Drodze Królewskiej z kamery ustawionej na szczycie budki telefonicznej naprzeciw Fontanny Neptuna. 25 XI 1970 władze Gdańska podjęły decyzję o upamiętnieniu Charlesa de Gaulle’a nadaniem jego imienia dotychczasowej ulicy Wiązowej we Wrzeszczu (Górnym). Od 6 do 12 V 1991 w hallu przed Aulą Politechniki Gdańskiej prezentowano wystawę poświęconą życiu Charrlesa de Gaulle‘a. AKP PP

Bibliografia:
Dziś prezydent Francji gen. Ch. de Gaulle przybywa na Wybrzeże, „Głos Wybrzeża”, nr 215 (6577), 9–10 IX 1967, s. 1.
Gen. de Gaulle: Gdańsk jest symbolem zwycięstwa, wielkości i przyszłości Polski. Wybrzeże serdecznie gościło prezydenta Republiki Francuskiej, „Głos Wybrzeża”, nr 216 (6578), 11 IX 1967, s. 1–2.
Generał Charles de Gaulle: „Byłem w Gdańsku 47 lat temu jego los był inny, niż jest dzisiaj…”. Przemówienie wygłoszone wczoraj na lotnisku w Pruszczu Gdańskim, „Dziennik Bałtycki”, nr 214 (7208), 10–11 IX 1967, s. 1.
Niekrasz Lech, Bohaterom Westerplatte - prezydent Republiki Francuskiej. Owacje, okrzyki, kwiaty i „Sto lat” dla generała de Gaulle’a. Francuski mąż stanu czuł się w Gdańsku jak w odwiecznie polskim mieście, „Dziennik Bałtycki”, nr 215 (7209), 12 IX 1967, s. 3.
Niekrasz Lech, Marsylianką, Mazurkiem Dąbrowskiego, kwiatami i serdecznym „Sto lat” powitało wczoraj wieczorem Wybrzeże Prezydenta Francji gen. Charles’a de Gaulle’a, „Dziennik Bałtycki”, nr 214 (7208), 10–11 IX 1967, s. 1–2.
Pasztor Maria, Wizyta de Gaulle’a w Polsce (6–12 września 1967 r.), w: Nad Bałtykiem. W kręgu polityki, gospodarki, problemów narodowościowych i społecznych w XIX i XX wieku, red. Mariusz Wołos, Jarosław Kłaczkow, Zbigniew Karpus, Toruń 2005, s. 695-708.
Pod pomnikiem Bohaterów Westerplatte 1939–1945. Parada okrętów Marynarki Wojennej. Prezydent Francji gen. Charles de Gaulle w starym Gdańsku i w nowej Gdyni, „Dziennik Bałtycki”, nr 214 (7208), 10–11 IX 1967, s. 1.
Wieniec na Westerplatte. Zwiedzanie Gdańska i Gdyni. Wybrzeże powita dzisiaj Prezydenta Francji Charles’a de Gaulle’a, „Dziennik Bałtycki”, nr 213 (7207), 9 IX 1967, s. 1.
Wyrwa Tadeusz, Wizyta generała de Gaulle'a w Polsce we wrześniu 1967 roku, „Zeszyty Historyczne”, z. 137, 2001 s. 175–191.