KOŚCIÓŁ ŚW. WALENTEGO
| (Nie pokazano 7 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
[[File: 1_Kościól_św._Walentego.JPG |thumb| Kościół św. Walentego, z prawej (wśród drzew) kostnica cmentarna z XIX wieku]] | [[File: 1_Kościól_św._Walentego.JPG |thumb| Kościół św. Walentego, z prawej (wśród drzew) kostnica cmentarna z XIX wieku]] | ||
| − | + | [[File: 2_Kościół_w_Matarni.JPG |thumb| Kościół św. Walentego]] | |
| + | [[File: Organy_kościoła_św._Walentego.jpg |thumb| Organy kościoła św. Walentego, 2015]] | ||
| + | [[File: Ks._Józef_Bigus,_tablica.JPG |thumb| Tablica przy wejściu do kościoła św. Walentego upamiętniająca proboszcza, ks. Józefa Bigusa]] | ||
'''KOŚCIÓŁ ŚW. WALENTEGO''', [[MATARNIA | Matarnia]], ul. Jesienna 13. Pierwsza świątynia, z fundacji [[CYSTERSI | cystersów]] z [[OPACTWO CYSTERSÓW W OLIWIE | opactwa cystersów w Oliwie]], istniała już w końcu XIV wieku we wsi Wielkie Chojno, leżącej w sąsiedztwie obecnej Matarni, zniszczonej w czasie [[WOJNA TRZYNASTOLETNIA | wojny trzynastoletniej]] i odbudowanej przed 1472 pod obecną nazwą. Wraz z nią odbudowano kościół, najmłodszy z parafialnych kościołów w dobrach ziemskich należących do opactwa oliwskiego. Według wizytacji z lat 1583–1584 zamiennie tytułowano go wezwaniem Bożego Ciała lub św. Materna. Wizytacje z okresu 1686–1687 wymieniały już obecne wezwanie św. Walentego. Według danych z XVIII wieku, kościół nosił oba wezwania, św. Materna i św. Walentego i był początkowo miejscem szczególnego kultu pierwszego z tych świętych. Od 2. połowy XVIII wieku coraz większą cześć oddawano św. Walentemu i to przy jego obrazie zawieszano wota. W każdą drugą niedzielę lipca odbywał się tu odpust (na św. Materna), a z Oliwy prowadzono do kościoła w Matarni pielgrzymki młodzieży. Około 1823 zwyczaj ten zaniknął. Przyczynił się do tego zakaz noszenia podczas pielgrzymki feretronów, wydany przez ówczesnego opata komendatariusza oliwskiego [[HOHENZOLLERN-HECHINGEN JOSEPH WILHELM FRIEDRICH | Josepha Wilhelma Friedricha Hohenzollern-Hechingena]], a także malejąca liczba uczestników. Wraz z wygaśnięciem kultu św. Materna w XIX wieku, zanikło ostatecznie i to wezwanie, pozostał tytuł św. Walentego. Dodawano doń w tym czasie także wezwanie Najświętszego Serca Pana Jezusa. <br/><br/> | '''KOŚCIÓŁ ŚW. WALENTEGO''', [[MATARNIA | Matarnia]], ul. Jesienna 13. Pierwsza świątynia, z fundacji [[CYSTERSI | cystersów]] z [[OPACTWO CYSTERSÓW W OLIWIE | opactwa cystersów w Oliwie]], istniała już w końcu XIV wieku we wsi Wielkie Chojno, leżącej w sąsiedztwie obecnej Matarni, zniszczonej w czasie [[WOJNA TRZYNASTOLETNIA | wojny trzynastoletniej]] i odbudowanej przed 1472 pod obecną nazwą. Wraz z nią odbudowano kościół, najmłodszy z parafialnych kościołów w dobrach ziemskich należących do opactwa oliwskiego. Według wizytacji z lat 1583–1584 zamiennie tytułowano go wezwaniem Bożego Ciała lub św. Materna. Wizytacje z okresu 1686–1687 wymieniały już obecne wezwanie św. Walentego. Według danych z XVIII wieku, kościół nosił oba wezwania, św. Materna i św. Walentego i był początkowo miejscem szczególnego kultu pierwszego z tych świętych. Od 2. połowy XVIII wieku coraz większą cześć oddawano św. Walentemu i to przy jego obrazie zawieszano wota. W każdą drugą niedzielę lipca odbywał się tu odpust (na św. Materna), a z Oliwy prowadzono do kościoła w Matarni pielgrzymki młodzieży. Około 1823 zwyczaj ten zaniknął. Przyczynił się do tego zakaz noszenia podczas pielgrzymki feretronów, wydany przez ówczesnego opata komendatariusza oliwskiego [[HOHENZOLLERN-HECHINGEN JOSEPH WILHELM FRIEDRICH | Josepha Wilhelma Friedricha Hohenzollern-Hechingena]], a także malejąca liczba uczestników. Wraz z wygaśnięciem kultu św. Materna w XIX wieku, zanikło ostatecznie i to wezwanie, pozostał tytuł św. Walentego. Dodawano doń w tym czasie także wezwanie Najświętszego Serca Pana Jezusa. <br/><br/> | ||
| − | Proboszczami w Matarni bywali cystersi, ale także księża diecezjalni. | + | Proboszczami w Matarni bywali cystersi, ale także księża diecezjalni. Około 1612 posługiwał tu m.in. Paul Hindenberg, wspomagający w tym czasie duszpasterstwo w pozbawionym własnego konwentu męskiego klasztorze i kościele gdańskich [[BRYGIDKI | brygidek]]. W czasie potopu szwedzkiego (1655–1660) świątynia uległa całkowitemu zniszczeniu. Odbudowana po 1660, zachowała jednonawową bryłę o zewnętrznych cechach gotyckich (schodkowe szczyty fasad), z wystrojem wnętrza barokowym i rokokowym. W 1732 pękł jeden z dzwonów i w 1740 przelano go ponownie w jednej z gdańskich ludwisarni. Po poświęceniu przez opata [[RYBIŃSKI JACEK JÓZEF, opat oliwski, patron gdańskiej ulicy | Józefa Jacka Rybińskiego]] otrzymał imiona Józef Walenty. Parafia do 1821 znajdowała się w granicach diecezji włocławskiej, a od 1821 do 1992 wchodziła w skład diecezji chełmińskiej. W latach 1983–1994 był tu proboszczem historyk, badacz m.in. przeszłości diecezji i parafii, ks. Władysław Szulist. W latach 80. XX wieku wybudowano dom katechetyczny. Przy kościele zachowały się [[CMENTARZE W MATARNI | cmentarze]]. Po reformie administracji kościelnej w Polsce, parafia św. Walentego weszła w skład [[ARCHIDIECEZJA GDAŃSKA | archidiecezji gdańskiej]]. <br/><br/> |
| − | Świątynia z kamienia i cegły, bez wieży z jedną nawą, przykrytą stropem beczkowym, wyściełanym boazerią. Kruchta od południa, prezbiterium i zakrystia od północy. Okna dzielone w stylu tzw. gdańskim. W prezbiterium głównym ołtarz w stylu barokowym, z przedstawieniem św. Walentego w części centralnej i obrazem św. Materna w części górnej nastawy. Ołtarze boczne, również w prezbiterium, z lewej strony ołtarza głównego poświęcony św. Michałowi Archaniołowi, z prawej – Matce Bożej. Z boku nawy ambona w stylu rokokowym, z rzeźbami świętych w korpusie i balustradzie schodów, nakryta kopułą, z drewnianą figurą Chrystusa Zmartwychwstałego w zwieńczeniu. Na chórze organy ośmiogłosowe, na tylnej ścianie kościoła (od północy) na zewnątrz dzwony zwane obecnie Valentinus i Maternus. W parafii działa wiele stowarzyszeń religijnych, | + | Świątynia z kamienia i cegły, bez wieży z jedną nawą, przykrytą stropem beczkowym, wyściełanym boazerią. Kruchta od południa, prezbiterium i zakrystia od północy. Okna dzielone w stylu tzw. gdańskim. W prezbiterium głównym ołtarz w stylu barokowym, z przedstawieniem św. Walentego w części centralnej i obrazem św. Materna w części górnej nastawy. Ołtarze boczne, również w prezbiterium, z lewej strony ołtarza głównego poświęcony św. Michałowi Archaniołowi, z prawej – Matce Bożej. Z boku nawy ambona w stylu rokokowym, z rzeźbami świętych w korpusie i balustradzie schodów, nakryta kopułą, z drewnianą figurą Chrystusa Zmartwychwstałego w zwieńczeniu. Na chórze organy ośmiogłosowe, na tylnej ścianie kościoła (od północy) na zewnątrz dzwony zwane obecnie Valentinus i Maternus. W parafii działa wiele stowarzyszeń religijnych, m.in. Droga Neokatechumenalna. {{author: SK}} <br /><br /> |
{| class="tableGda" | {| class="tableGda" | ||
|- | |- | ||
| Linia 54: | Linia 56: | ||
| ks. Paweł Puchlikowski | | ks. Paweł Puchlikowski | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | 1776–1781 |
| − | | ks. | + | | ks. [[DERYNG KWIRYN, proboszcz kościoła św. Walentego w Matarni| Kwiryn Deryng]] |
| − | | | + | |
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
|- | |- | ||
| 1788–1791 | | 1788–1791 | ||
| Linia 75: | Linia 71: | ||
| ks. Grzegorz Arndt | | ks. Grzegorz Arndt | ||
|- | |- | ||
| − | | | + | | 1811–1813 |
| − | | ks. | + | | ks. [[WYSIECKI PETER JOHANN, proboszcz kościoła św. Walentego w Matarni| Peter Johann Wysiecki]] |
|- | |- | ||
| 1826 | | 1826 | ||
Aktualna wersja na dzień 12:40, 31 maj 2024
KOŚCIÓŁ ŚW. WALENTEGO, Matarnia, ul. Jesienna 13. Pierwsza świątynia, z fundacji cystersów z opactwa cystersów w Oliwie, istniała już w końcu XIV wieku we wsi Wielkie Chojno, leżącej w sąsiedztwie obecnej Matarni, zniszczonej w czasie wojny trzynastoletniej i odbudowanej przed 1472 pod obecną nazwą. Wraz z nią odbudowano kościół, najmłodszy z parafialnych kościołów w dobrach ziemskich należących do opactwa oliwskiego. Według wizytacji z lat 1583–1584 zamiennie tytułowano go wezwaniem Bożego Ciała lub św. Materna. Wizytacje z okresu 1686–1687 wymieniały już obecne wezwanie św. Walentego. Według danych z XVIII wieku, kościół nosił oba wezwania, św. Materna i św. Walentego i był początkowo miejscem szczególnego kultu pierwszego z tych świętych. Od 2. połowy XVIII wieku coraz większą cześć oddawano św. Walentemu i to przy jego obrazie zawieszano wota. W każdą drugą niedzielę lipca odbywał się tu odpust (na św. Materna), a z Oliwy prowadzono do kościoła w Matarni pielgrzymki młodzieży. Około 1823 zwyczaj ten zaniknął. Przyczynił się do tego zakaz noszenia podczas pielgrzymki feretronów, wydany przez ówczesnego opata komendatariusza oliwskiego Josepha Wilhelma Friedricha Hohenzollern-Hechingena, a także malejąca liczba uczestników. Wraz z wygaśnięciem kultu św. Materna w XIX wieku, zanikło ostatecznie i to wezwanie, pozostał tytuł św. Walentego. Dodawano doń w tym czasie także wezwanie Najświętszego Serca Pana Jezusa.
Proboszczami w Matarni bywali cystersi, ale także księża diecezjalni. Około 1612 posługiwał tu m.in. Paul Hindenberg, wspomagający w tym czasie duszpasterstwo w pozbawionym własnego konwentu męskiego klasztorze i kościele gdańskich brygidek. W czasie potopu szwedzkiego (1655–1660) świątynia uległa całkowitemu zniszczeniu. Odbudowana po 1660, zachowała jednonawową bryłę o zewnętrznych cechach gotyckich (schodkowe szczyty fasad), z wystrojem wnętrza barokowym i rokokowym. W 1732 pękł jeden z dzwonów i w 1740 przelano go ponownie w jednej z gdańskich ludwisarni. Po poświęceniu przez opata Józefa Jacka Rybińskiego otrzymał imiona Józef Walenty. Parafia do 1821 znajdowała się w granicach diecezji włocławskiej, a od 1821 do 1992 wchodziła w skład diecezji chełmińskiej. W latach 1983–1994 był tu proboszczem historyk, badacz m.in. przeszłości diecezji i parafii, ks. Władysław Szulist. W latach 80. XX wieku wybudowano dom katechetyczny. Przy kościele zachowały się cmentarze. Po reformie administracji kościelnej w Polsce, parafia św. Walentego weszła w skład archidiecezji gdańskiej.
Świątynia z kamienia i cegły, bez wieży z jedną nawą, przykrytą stropem beczkowym, wyściełanym boazerią. Kruchta od południa, prezbiterium i zakrystia od północy. Okna dzielone w stylu tzw. gdańskim. W prezbiterium głównym ołtarz w stylu barokowym, z przedstawieniem św. Walentego w części centralnej i obrazem św. Materna w części górnej nastawy. Ołtarze boczne, również w prezbiterium, z lewej strony ołtarza głównego poświęcony św. Michałowi Archaniołowi, z prawej – Matce Bożej. Z boku nawy ambona w stylu rokokowym, z rzeźbami świętych w korpusie i balustradzie schodów, nakryta kopułą, z drewnianą figurą Chrystusa Zmartwychwstałego w zwieńczeniu. Na chórze organy ośmiogłosowe, na tylnej ścianie kościoła (od północy) na zewnątrz dzwony zwane obecnie Valentinus i Maternus. W parafii działa wiele stowarzyszeń religijnych, m.in. Droga Neokatechumenalna.
| 1472 | Nicolaus |
| 1591–1596 | Johann Falconius |
| 1596–1601 | Clemens Montaw |
| 1683–1688 | ks. Mateusz Böhm |
| 1703 | ks. Szymon Brandt |
| 1706–1713 | ks. Robert Sękowski |
| 1715–1723 | ks. Bernard Łaszewski |
| 1723–1732 | ks. Jan Kahmel |
| 1732–1739 | ks. Iwo Roweder |
| 1739–1747 | ks. Edmund Schlesier |
| 1748–1750 | ks. Bernard Matemblewski |
| 1750–1759 | ks. Izydor Tokarzewski |
| 1760–1763 | ks. Bernard Matemblewski |
| 1765–1771 | ks. Kwintylian Ustarbowski |
| 1773–1776 | ks. Paweł Puchlikowski |
| 1776–1781 | ks. Kwiryn Deryng |
| 1788–1791 | ks. Paweł Puchlikowski |
| 1791–1796 | ks. Ignacy Śliwiński |
| 1797–1810 | ks. Cyprian Dettloff |
| 1811 | ks. Grzegorz Arndt |
| 1811–1813 | ks. Peter Johann Wysiecki |
| 1826 | ks. Kwintylian Tempski |
| 1833–1842 | ks. Franz Karaszewski |
| 1842–1852 | ks. Alojzy Słowiński |
| 1853–1860 | ks. Johann Kajewicz |
| 1860–1880 | ks. Eduard Herth |
| 1881–1889 | ks. Thaddäus Łysakowski |
| 1899–1901 | ks. Kazimierz Gregorkiewicz |
| 1901–1945 | ks. Kazimierz Rhode |
| 1945–1946 | ks. Walerian Kabattek (administrator) |
| 1946–1983 | ks. Józef Bigus (do 1969 administrator) |
| 1 VII 1983 – 24 VI 1994 | ks. Władysław Szulist |
| 24 VI 1994 – 26 VI 1997 | ks. Wojciech Chistowski |
| 26 VI 1997 – 16 XI 2003 | ks. Adam Rakowski |
| 16 XI 2003 – | ks. Jarosław Ropel |
