STACJA ORNITOLOGICZNA
| (Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | [[File:Wróbel zaobrączkowany przez ornitologów.JPG|thumb|Wróbel zaobrączkowany przez ornitologów]]STACJA ORNITOLOGICZNA. Muzeum i | + | [[File:Wróbel zaobrączkowany przez ornitologów.JPG|thumb|Wróbel zaobrączkowany przez ornitologów]] |
| − | {| | + | '''STACJA ORNITOLOGICZNA.''' Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk (PAN), placówka badawcza i krajowa centrala obrączkowania ptaków, Gdańsk-[[GÓRKI WSCHODNIE | Górki Wschodnie]], ul. Nadwiślańska 108. Powstała w 1931 jako Stacja Badania Wędrówek Ptaków przy Państwowym Muzeum Zoologicznym w Warszawie (obecnie Muzeum i Instytut Zoologii PAN). W latach 1958–1959 przeniesiona do Górek Wschodnich. W 1991–2001 należała do Instytutu Ekologii PAN, od 2002 działała jako samodzielny Zakład Ornitologii PAN, od października 2007 w Muzeum i Instytucie Zoologii PAN.<br/><br/> |
| − | + | Początkowo zajmowała się prawie wyłącznie obrączkowaniem ptaków w kraju. W 1959 rozpoczęła własne badania terenowe (awifauna Wyspy Sobieszewskiej, obserwacje wędrówki jesiennej, biologia i ekologia rozrodu rybitw), zintensyfikowane po 1969. Do 1970 miała czterech pracowników merytorycznych, następnie 9–16. Poza prowadzeniem centrali obrączkowania od 1970 organizuje badania w skali kraju, zajmuje się edukacją i działalnością ekspercką. Centrala Obrączkowania Ptaków obrączkuje w kraju, jest członkiem Europejskiej Unii Obrączkowania Ptaków (EURING). Szkoli obrączkarzy, gromadzi dane o ptakach obrączkowanych i ponownie stwierdzonych (tzw. wiadomości powrotne) i przygotowuje je do opracowania. Obrączkarzami są wysoko wykwalifikowani wolontariusze lub ornitolodzy zawodowi. Stosuje się obrączki standardowe ze skróconym adresem centrali i unikatowym numerem oraz bezadresowe kolorowe obrączki plastikowe i obroże szyjne do odczytywania z daleka. Obrączkowanie jest stosowane głównie w badaniach wędrówek i demografii (przeżywalność, dyspersja). Do 2010 zaobrączkowano w kraju 4,7 mln ptaków, o których otrzymano 245 tysięcy wiadomości powrotnych, od <1‰ w stosunku do liczby zaobrączkowanych (małe wróblowe zimujące w Afryce) do >300% (łabędzie, odczytywane wielokrotnie na europejskich zimowiskach). Wiadomości powrotnych otrzymuje się od <1‰ (małe wróblowate zimujące w Afryce) do >300% (łabędzie, odczytywane wielokrotnie na europejskich zimowiskach) w stosunku do liczby zaobrączkowanych osobników. Ponowne stwierdzenia pochodzą głównie od przypadkowych znalazców martwych ptaków, myśliwych i ornitologów. <br/><br/> | |
| + | Własne badania terenowe – głównie na Pomorzu, Warmii i Mazurach, dotyczą wędrówek, zimowania, biologii i ekologii rozrodu, rozmieszczenia i liczebności całej awifauny lub pojedynczych gatunków. Najważniejsze: badania jesiennej wędrówki siewkowców w Ujściu Wisły (1964–1967, 1976–2000, 77 tysięcy zaobrączkowanych i zmierzonych osobników), zainicjowane przez zespół Akcji Bałtyckiej w 1962, kontynuowane przez Grupę Badawczą Ptaków Wodnych Kuling; badania: roli ptaków w agrocenozach, znaczenia epidemiologicznego wróbli, biologii i ekologii lęgowej ptaków szponiastych na Pojezierzu Iławskim (1979–1985), biegusa zmiennego koło ujścia Redy, rybitw w ujściu Wisły, szpaków na Żuławach (1971–1980), bogatki na Mierzei Wiślanej i Pojezierzu Iławskim (1979–1984, >1000 skrzynek lęgowych), sieweczki obrożnej, oknówki; badania rozmieszczenia i liczebności na Pomorzu rzadkich gatunków lęgowych (pluszcz, pliszka górska, czeczotka, włochatka) i zimujących (pluszcz, bekasik). Badania siewkowców prowadzono też na tundrowych lęgowiskach na Syberii (7 ekspedycji w okresie 1989–2005) i zimowiskach w Tunezji oraz na przelotach nad Morzem Czarnym. W 2004 roku do badań ekologicznych włączono techniki molekularne, w 2007 – badania pasożytów wewnętrznych. <br/><br/> | ||
| + | Koordynuje europejskie badania zespołowe (Safety of Catching Adults at the Nest – Bezpieczeństwo chwytania dorosłych ptaków na gniazdach, 250 uczestników) i krajowe; najważniejsze: Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski w latach 1985–2005 (1200 obserwatorów), badanie występowania i sukcesu lęgowego orłów, ekspansji lęgowej mew i łabędzi, zimowania łabędzi, biologii dymówek (program EURING). W 1978–1990 w stacji mieściła się redakcja „Acta Ornithologica”.<br/><br/> | ||
| + | Placówka popularyzuje swoją działalność, m.in. od 2009 biorąc udział w [[BAŁTYCKI FESTIWAL NAUKI | Bałtyckim Festiwalu Nauki]]. Działalność edukacyjna stacji upowszechnia wiedzę o ptakach, ich zwyczajach, wymaganiach i zagrożeniach, problemy ich ochrony, a w szczególności zachowania ich siedlisk, i jest prowadzona zarówno w sali wykładowej siedziby stacji jak i w terenie, w rezerwacie "Ptasi Raj". {{author: WKA}} <br /><br /> | ||
| + | {| class="tableGda" | ||
|- | |- | ||
| − | | Kierownicy Stacji Ornitologicznej | + | |+ Kierownicy Stacji Ornitologicznej |
|- | |- | ||
| 1931–1936 | | 1931–1936 | ||
| Linia 23: | Linia 27: | ||
| 2007– | | 2007– | ||
| Tomasz Mazgajski | | Tomasz Mazgajski | ||
| − | | | + | |- |
| + | | class="authorEgTab" | {{author:WKA}} | ||
| + | |} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Środowisko i przyroda]] | ||
Aktualna wersja na dzień 08:40, 4 lip 2023
STACJA ORNITOLOGICZNA. Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk (PAN), placówka badawcza i krajowa centrala obrączkowania ptaków, Gdańsk- Górki Wschodnie, ul. Nadwiślańska 108. Powstała w 1931 jako Stacja Badania Wędrówek Ptaków przy Państwowym Muzeum Zoologicznym w Warszawie (obecnie Muzeum i Instytut Zoologii PAN). W latach 1958–1959 przeniesiona do Górek Wschodnich. W 1991–2001 należała do Instytutu Ekologii PAN, od 2002 działała jako samodzielny Zakład Ornitologii PAN, od października 2007 w Muzeum i Instytucie Zoologii PAN.
Początkowo zajmowała się prawie wyłącznie obrączkowaniem ptaków w kraju. W 1959 rozpoczęła własne badania terenowe (awifauna Wyspy Sobieszewskiej, obserwacje wędrówki jesiennej, biologia i ekologia rozrodu rybitw), zintensyfikowane po 1969. Do 1970 miała czterech pracowników merytorycznych, następnie 9–16. Poza prowadzeniem centrali obrączkowania od 1970 organizuje badania w skali kraju, zajmuje się edukacją i działalnością ekspercką. Centrala Obrączkowania Ptaków obrączkuje w kraju, jest członkiem Europejskiej Unii Obrączkowania Ptaków (EURING). Szkoli obrączkarzy, gromadzi dane o ptakach obrączkowanych i ponownie stwierdzonych (tzw. wiadomości powrotne) i przygotowuje je do opracowania. Obrączkarzami są wysoko wykwalifikowani wolontariusze lub ornitolodzy zawodowi. Stosuje się obrączki standardowe ze skróconym adresem centrali i unikatowym numerem oraz bezadresowe kolorowe obrączki plastikowe i obroże szyjne do odczytywania z daleka. Obrączkowanie jest stosowane głównie w badaniach wędrówek i demografii (przeżywalność, dyspersja). Do 2010 zaobrączkowano w kraju 4,7 mln ptaków, o których otrzymano 245 tysięcy wiadomości powrotnych, od <1‰ w stosunku do liczby zaobrączkowanych (małe wróblowe zimujące w Afryce) do >300% (łabędzie, odczytywane wielokrotnie na europejskich zimowiskach). Wiadomości powrotnych otrzymuje się od <1‰ (małe wróblowate zimujące w Afryce) do >300% (łabędzie, odczytywane wielokrotnie na europejskich zimowiskach) w stosunku do liczby zaobrączkowanych osobników. Ponowne stwierdzenia pochodzą głównie od przypadkowych znalazców martwych ptaków, myśliwych i ornitologów.
Własne badania terenowe – głównie na Pomorzu, Warmii i Mazurach, dotyczą wędrówek, zimowania, biologii i ekologii rozrodu, rozmieszczenia i liczebności całej awifauny lub pojedynczych gatunków. Najważniejsze: badania jesiennej wędrówki siewkowców w Ujściu Wisły (1964–1967, 1976–2000, 77 tysięcy zaobrączkowanych i zmierzonych osobników), zainicjowane przez zespół Akcji Bałtyckiej w 1962, kontynuowane przez Grupę Badawczą Ptaków Wodnych Kuling; badania: roli ptaków w agrocenozach, znaczenia epidemiologicznego wróbli, biologii i ekologii lęgowej ptaków szponiastych na Pojezierzu Iławskim (1979–1985), biegusa zmiennego koło ujścia Redy, rybitw w ujściu Wisły, szpaków na Żuławach (1971–1980), bogatki na Mierzei Wiślanej i Pojezierzu Iławskim (1979–1984, >1000 skrzynek lęgowych), sieweczki obrożnej, oknówki; badania rozmieszczenia i liczebności na Pomorzu rzadkich gatunków lęgowych (pluszcz, pliszka górska, czeczotka, włochatka) i zimujących (pluszcz, bekasik). Badania siewkowców prowadzono też na tundrowych lęgowiskach na Syberii (7 ekspedycji w okresie 1989–2005) i zimowiskach w Tunezji oraz na przelotach nad Morzem Czarnym. W 2004 roku do badań ekologicznych włączono techniki molekularne, w 2007 – badania pasożytów wewnętrznych.
Koordynuje europejskie badania zespołowe (Safety of Catching Adults at the Nest – Bezpieczeństwo chwytania dorosłych ptaków na gniazdach, 250 uczestników) i krajowe; najważniejsze: Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski w latach 1985–2005 (1200 obserwatorów), badanie występowania i sukcesu lęgowego orłów, ekspansji lęgowej mew i łabędzi, zimowania łabędzi, biologii dymówek (program EURING). W 1978–1990 w stacji mieściła się redakcja „Acta Ornithologica”.
Placówka popularyzuje swoją działalność, m.in. od 2009 biorąc udział w Bałtyckim Festiwalu Nauki. Działalność edukacyjna stacji upowszechnia wiedzę o ptakach, ich zwyczajach, wymaganiach i zagrożeniach, problemy ich ochrony, a w szczególności zachowania ich siedlisk, i jest prowadzona zarówno w sali wykładowej siedziby stacji jak i w terenie, w rezerwacie "Ptasi Raj".
| 1931–1936 | Janusz Domaniewski (poza Gdańskiem) |
| 1936–1939 | Władysław Rydzewski (poza Gdańskiem) |
| 1946–1970 | Jan Bogusław Szczepski |
| 1970–1973 | Jan Pinowski |
| 1974–2007 | Maciej Gromadzki |
| 2007– | Tomasz Mazgajski |
