URBAŃCZYK ANDRZEJ, żeglarz, pisarz marynistyczny

Aktualna wersja na dzień 08:04, 27 lis 2023

ANDRZEJ URBAŃCZYK (ur. 1 III 1936 Warszawa), żeglarz, kapitan jachtowy żeglugi wielkiej, pisarz marynistyczny. Syn Zygmunta i Moniki. Od 1945 wraz z rodzicami mieszkał na Pomorzu gdzie ojciec przez pewien czas był burmistrzem Nowego nad Wisłą. Uczęszczał do I Liceum Ogólnokształcącego w Lęborku. Jako olimpijczyk został przyjęty na studia bez zdanej matury. W 1960 absolwent Wydziału Chemii Politechniki Gdańskiej. Od 1968 kapitan jachtowy żeglugi wielkiej. W 1970 wyemigrował z Polski, po krótkim pobycie w RFN zamieszkał w Stanach Zjednoczonych, w San Francisco w Kalifornii. Pracował m.in. nad mikroczipami do sond kosmicznych Viking I i Viking II oraz w przemyśle elektronicznym. Od 1994 doktor (Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Krakowie) na podstawie pracy Samotny jachting oceaniczny w latach 1876–1993. Żeglarze, dokonania, jachty, trasy.

28 VIII 1957 wypłynął w rejs z Łeby na tratwie „Nord” wykonanej ze świerkowych bali przez Morze Bałtyckie do Szwecji. W podróży towarzyszyli mu: lekarz pokładowy Jerzy Fischbach, radionawigator Stanisław Kostka, kronikarz wyprawy Czesław Breitmeier. W 1975 odbył samotny rejs jachtem „Nord II” przez Północny Atlantyk, następnie samotny (z kotem Cardinal Virtue) rejs jachtem „Nord III” (jacht typu Ericson 27, długość 8,2 m, powierzchnia ożaglowania 35 m²) przez Północny Pacyfik trasą Los Angeles – San Francisco – Honolulu – Tokio, następnie przez Wake i Iwo Jima. Rejs rozpoczął się 5 VI 1977, w pierwszą stronę trwał 69 dób (dotarcie do Japonii 22 XI 1977), powrót (od 24 IV 1978) zajął rekordowe 49 dób (bez postojów). Rejs zakończył się w San Francisco 11 VI 1978. Łącznie podróż trwała rok i 6 dni, liczyła 12 500 mil morskich. Za to osiągnięcie został uhonorowany II nagrodą Rejs Roku ’78.

W 1982 odbył kolejny samotny rejs z San Francisco do Hawajów i z powrotem: pierwszy etap pokonał w 22 dni, drugi – w 26, za co otrzymał III nagrodę Rejs Roku ’82. Było to przygotowanie do samotnego (z kotem Myszołowem) rejsu dookoła świata na jachcie „Nord IV” (jacht typu Ericson 30, długość 9,2 m, 50 m² ożaglowania). Rejs rozpoczął się 19 V 1983 w San Francisco, podczas niego żeglarz zatrzymywał się tylko trzy razy (Australia – port Darwin, 24 VII 1983; Afryka – Kapsztad, 12 XII 1983; Panama – Kanał Panamski). Pętla została zamknięta 27 V 1984 na Północnym Pacyfiku. Podróż trwała 353 dni, liczyła 25 000 mil morskich. W czasie rejsu ustanowił trzy rekordy: pierwsze na świecie przejście bez postoju na trasie Ameryka–Australia (68 dni), najszybsze przejście Cieśniny Torresa (23,5 godziny) podczas samotnego rejsu, pierwsze na świecie przejście bez postoju na trasie Afryka – Ameryka Centralna. Rejs został uhonorowany nagrodą Srebrny Sekstans oraz I nagrodą Rejs Roku ’84.

W latach 1989–1992 bez powodzenia trzykrotnie próbował wyruszyć w rejs w sto dni dookoła świata. W 1991 na jachcie „Nord V” (zbudowanym na potrzeby rejsów dookoła świata) wyruszył w wyprawę „Śladem Słowian na Pacyfiku” na trasie San Francisco – Hawaje – Atol Lisianski – San Francisco. Rejs trwał od 8 X do 30 XI 1991, został uhonorowany III nagrodą Rejs Roku ’92.

Na przełomie 2002/2003 przepłynął na tratwie zbudowanej z sekwojowych pni przez Pacyfik (San Francisco – wyspa Guam – Wyspy Mariańskie). Podróż zaczęła się 19 IX 2002, a zakończyła w pierwszych dniach lutego 2003. Za ten wyczyn, potraktowany zbiorczo z innymi rejsami na tratwie, otrzymał nagrodę Kolosa w 2003 oraz został wpisany do Księgi Rekordów Guinnesa za najdłuższą podróż tratwą. W 2007, 50 lat po pierwszym rejsie trawą przez Bałtyk, powtórzył ten wyczyn na odtworzonej z bali świerkowych tratwie, trasa prowadziła z Jarosławca w Polsce do Visby na Gotlandii (Szwecja). Podróż trwała dwanaście dni w pierwszą i dziesięć w drugą stronę.

Przepłynął łącznie ponad 100 000 mil morskich, z czego 75 000 mil samotnie.

Po 2005 zamieszkał na Hawajach z żoną (od 1973) Krystyną (domu Schutenberg, ur. w Gdańsku, 29 I 1945 wraz z matką i siostra-bliźniaczką wycofana w Gdyni przez babcię Kobielę z ewakuacji statkiem „Wilhelm Gustloff”, kapitana drużyny koszykarek Spójni Gdańsk, żeglarki, alpinistki, pisarki). Jeden z darczyńców Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku. Autor książek tłumaczonych na dwanaście języków, m.in. Tratwą przez Bałtyk, Człowiek i morze, Oceanonauci, Palomares, William Willis żeglarz niezłomny, Tratwa RA, tonie!, Wyprawa Nord III, Słuchając głosu oceanu, Dziękuję ci, Pacyfiku, Cisze i sztormy, Myszołów kot wspaniały, Dookoła świata bez sztormów, Siedem sekwojowych pni, Tratwą przez Bałtyk raz jeszcze, Z całego świata. Opublikował ponad 300 artykułów w „Głosie Wybrzeża”, „Dzienniku Bałtyckim”, miesięczniku „Morze”.

Oprócz wspomnianych wyżej nagród Rejs Roku otrzymał Nagrodę I stopnia Ministra Żeglugi (1968), złotą odznakę honorową „Zasłużony Pracownik Morza” (1969), Magnum Tropheaum (1970), Equatorial Challenger (1984), Slocum Society Honors (1984), Medal za Zasługi dla Marynarki Wojennej (1984), Komandorię Honorową Yacht Klubu Polski (1995). AKU