RYTEL PIOTR, rektor Wyższej Szkoły Muzycznej

Aktualna wersja na dzień 09:24, 20 lis 2023

Piotr Rytel, około 1922

Piotr Rytel, około 1929

Piotr Rytel (trzeci od lewej) podczas posiedzenie w Warszawie jury olimpijskiej nagrody muzycznej na Igrzyska Olimpijskie w Los Angeles, 1932

Piotr Rytel (drugi z lewej) podczas posiedzenia Rady Artystycznej Opery Warszawskiej, 1937

PIOTR RYTEL (16 V 1884 Wilno – 2 I 1970 Warszawa), pianista, kompozytor, rektor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej (PWSM) z siedzibą w Sopocie (od 1982 Akademia Muzyczna w Gdańsku). Posługiwał się niekiedy pseudonimem „Witold Szeliga”. Syn Lucjana i Tatiany z domu von Kreiter. Muzyczne zainteresowania rozwijał od 10. roku życia uczęszczając na prywatne lekcje gry na fortepianie w Wilnie. W 1902 ukończył dyplomem maturalnym II Gimnazjum Klasyczne w Wilnie. Po maturze zamieszkał w Warszawie u stryja Witolda Rytla, adwokata żywo interesującego się muzyką. W latach 1903–1908 studiował w Instytucie Muzycznym w klasie fortepianu u Aleksandra Michałowskiego i kompozycji u Zygmunta Noskowskiego, uzyskując dyplomy z pianistyki i kompozycji. W latach 1910–1920 był nauczycielem gry na fortepianie w warszawskiej prywatnej szkole muzycznej, prowadzonej przez skrzypaczkę Zofię Iwanowską–Płoszko. Jednocześnie od 1911 do 1939 był wykładowcą w Instytucie Muzycznym w Warszawie (następnie: Państwowe Konserwatorium Muzyczne), w latach 1925–1926 i 1931–1939 prowadził tam zajęcia z fortepianu, harmonii, form muzycznych i kompozycji. We wrześniu 1926 został mianowany „nauczycielem konserwatoriów muzycznych”, w początkach grudnia 1932 otrzymał tytuł „zasłużonego Profesora Państwowego Konserwatorium Muzycznego”. W latach 1932–1939 zasiadał w Radzie Naukowo–Artystycznej Państwowego Konserwatorium Muzycznego w Warszawie.

W latach 1906–1914 należał do Związku Polskiej Młodzieży Muzycznej, od 1915 do 1939 do współtworzonego Polskiego Klubu Artystycznego, od 1926 do Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków oraz Związku Autorów i Kompozytorów Scenicznych, w 1925–1933 do Stowarzyszenia Współczesnych Kompozytorów Polskich. W latach 1925–1935 był wiceprezesem Związku Sprawozdawców Muzycznych i Teatralnych, od 1928 członkiem Komisji Ustrojowo–Programowej Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, zajmującej się kwestiami organizacyjnymi polskiego szkolnictwa muzycznego. W 1932–1935 był przewodniczącym Towarzystwa Przyjaciół Sztuki w Warszawie.

Podczas II wojny światowej od 1940 uczył teorii muzyki i kompozycji w tajnym Konserwatorium Warszawskim, powstałym z inicjatywy kompozytora Stanisława Kazuro. W latach 1940–1944 był członkiem sekcji pomocy muzykom przy Radzie Głównej Opiekuńczej w Warszawie.

Od 1945 do 1952 związany był z PWSM w Warszawie jako wykładowca z zakresu teorii i kompozycji, od 1945 profesor (tytularny) teorii muzyki. W latach 1945–1946 był dziekanem Wydziału Kompozycji, Teorii Muzyki i Dyrygentury, od 1946 do 1947 prorektorem tej uczelni. Od 1952 na emeryturze. Do działalności pedagogicznej powrócił w 1956, będąc do 1961 wykładowcą i rektorem PWSM w Sopocie. Prowadził zajęcia z kompozycji i kontrapunktu. Od lutego 1958 profesor zwyczajny.

Autor kilkudziesięciu kompozycji, przeznaczonych na różne obsady wykonawcze. W jego dorobku artystycznym znajdują się poematy symfoniczne, symfonie, balety, utwory kameralne, miniatury instrumentalne oraz wokalne i opery. Jako kompozytor debiutował 11 III 1911 poematem symfonicznym Grażyna, wykonanym w Warszawie przez Filharmonię Narodową pod dyrekcją Grzegorza Fitelberga. Ostatnie dzieło – Symfonię koncertującą na flet, klarnet, róg, harfę i orkiestrę symfoniczną ukończył 31 III 1960. Autor prac z zakresu teorii muzyki: Encyklopedia form muzycznych (Warszawa, 1923), Harmonia (Warszawa, 1930), Muzyka, jej piękno i brzydota (rękopis, 1940).

Był artystą o bardzo szerokich horyzontach, erudytą, który poza fachową wiedzą muzyczną, doskonale orientował się w tematach z takich dziedzin jak sztuka, filozofia czy literatura. Wszechstronne zainteresowania znajdowały wyraz w artykułach, felietonach, recenzjach i sprawozdaniach muzycznych publikowanych w latach 1908–1963 zarówno w prasie codziennej (m.in. w „Gazecie Warszawskiej”, „Kurierze Polskim”, „Tygodniku Powszechnym”), jak i w czasopismach specjalistycznych (m.in. w „Nowinach Muzycznych”, „Życiu Śpiewaczym”, „Ruchu Muzycznym”, „Muzyce”, „Scenie i Sztuce”).

Od 1946 działał w Związku Kompozytorów Polskich. W 1945–1948 był kierownikiem muzycznym Sceny Muzyczno-Operowej, w 1946–1947 dyrektorem Polskiego Instytutu Muzycznego. W 1947 został powołany na stanowisko wiceprezesa Instytutu Fryderyka Chopina (od 1950 Towarzystwo im. Fryderyka Chopina), pełnił to stanowisko do 1955, z Instytutem pozostawał związany do śmierci. Jednocześnie, w latach 1945–1970, był związany z Warszawskim Towarzystwem Muzycznym (pełniąc obowiązki kolejno drugiego wiceprezesa, p.o. prezesa i prezesa); w 1951–1954 współpracował z Państwową Organizacją Imprez Artystycznych „Artos”, w 1955–1956 z Centralnym Zarządem Instytucji Muzycznych przy Ministerstwie Kultury i Sztuki oraz Polskim Radiem.

Brał udział w konkursie kompozytorskim organizowanym przez Filharmonię Warszawską z okazji obchodów jej dziesięciolecia, na którym otrzymał wyróżnienie za poemat symfoniczny Sen Dantego (1911). Odznaczony Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości (1928), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1937), srebrnym i brązowym Medalem Za Długoletnią Służbę (1938). W 1960 został laureatem Nagrody Miasta Gdańska w dziedzinie muzyki. Pochowany w Warszawie, na Cmentarzu Powązkowskim. NJ