Tekst źródłowy strony SOCIETAS LITTERARIA CUIUS SYMBOLUM VIRTUTIS ET SCIENTIARUM INCREMENTA

{{paper}}
[[File: Klein_J._Th..jpg |thumb| Prawnik i przyrodnik [[KLEIN JACOB THEODOR, prawnik, przyrodnik | Jacob Theodor Klein]], na podstawie miedziorytu Johanna Christopha Sysanga]]
'''SOCIETAS LITTERARIA CUIUS SYMBOLUM VIRTUTIS ET SCIENTIARUM INCREMENTA''', pierwsze towarzystwo naukowe w Gdańsku, powstałe 23 X 1720. Założone przez sekretarza miejskiego i [[ŁAWA MIEJSKA | ławnika]] [[ENGELCKE FRIEDRICH GOTTLIEB II, bibliofil, numizmatyk | Friedricha Gottlieba Engelckego]], [[EHLER CARL GOTTLIEB,  burmistrz Gdańska | Karla Gottlieba Ehlera]], [[LENGNICH GOTTFRIED, prawnik, historyk, patron gdańskiej ulicy | Gottfrieda Lengnicha]], pisarza sądowego Johanna Heinricha Morgnera, kupca Gottfrieda Penskiego. Liczbę członków określano początkowo na nie mniej niż trzech, a nie więcej niż siedmiu, od 23 X 1721 nie więcej niż dziewięciu (w listopadzie i grudniu tego roku przyjęto [[SCHRÖDER CHRISTIAN GABRIEL, burmistrz Gdańska | Christiana Gabriela Schrödera]], Valentina Andreasa Borckmanna (syna burmistrza [[BORCKMANN ANDREAS (II), burmistrz Gdańska | Andreasa Borckmanna]]) i [[BREYN JOHANN PHILIPP, lekarz, przyrodnik | Johanna Philipa Breyna]]).<br/><br/>
Towarzystwem kierował zarząd (prezes i sekretarz wybierany co kwartał), prowadzono księgę protokołów ''Ephemerides Societatis'' (zaginęły podczas II wojny światowej). Do przechowywania oryginałów wystąpień służyły ''Acta Litteraria''. Miało być forum dyskusyjnym w dziedzinach historii, literatury, oświeceniowych zasad moralnych, prawa, z udziałem zapraszanych specjalistów. Wystąpienia dotyczyły zagadnień, którymi zajmowali się członkowie i zaproszeni goście, specjaliści z danej dziedziny wiedzy. Wykluczano dyskusje teologiczne, posiedzenia odbywały się raz na tydzień (w poniedziałki). Po początkowej dominacji dyskusji humanistycznych, po kolejnym poszerzeniu składu towarzystwa w styczniu 1722 o m.in. przyrodników Davida Kade i [[KLEIN JACOB THEODOR, prawnik, przyrodnik | Jacoba Theodora Kleina]] dominować zaczęły tematy przyrodoznawcze i medyczne. W proteście przeciwko temu w tymże 1722 odeszli z towarzystwa Gottfried Lengnich i Gottfried Penski. Z towarzystwem współpracowali także, przedstawiając wykłady i publikując artykuły, [[HECKER CONSTANTIN GABRIEL, browarnik, astronom, ławnik | Constantin Gabriel Hecker]], [[DAVISSON DANIEL GOTTLIEB, kupiec | Daniel Gottlieb Davisson]], [[REMUS GEORG, lekarz | Georg Remus]], [[DABERHUDT CHRISTIAN, rajca | Christian Daberhudt]].<br/><br/>
Spotkania odbywały się w mieszkaniach członków, od 1724 u Johanna Heinricha Morgnera. Fundusze składały się z wpisowego (jeden dukat) oraz kar za spóźnienia, nieobecność lub nieprzygotowanie referatu. Ostatnie zebranie odbyło się 20 X 1727. Upadło z powodu braku zainteresowania, jego dorobek poszedł w zapomnienie. Zachował się złożony z 18 paragrafów statut towarzystwa, w okresie działalności omówiono na spotkaniach przeszło 200 tematów. Rok po założeniu gdańskiego Societas Litteraria powstało podobne towarzystwo o tej samej nazwie w Elblągu, upadło również w 1727. {{author: BŚ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]] <br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> 
'''Bibliografia''': <br/>
Hirsch Theodor, ''Literarische Gesellschaften in Danzig während des 18.Jahrhunderts'', „Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins”, Jg. 4, 1905, nr 3, s. 51–53. <br/>
Kurdybacha Łukasz, ''Stosunki kulturalne polsko-gdańskie w XVIII wieku'', Gdańsk 1937, s. 36–37.<br/>
Zientara Włodzimierz, ''Statut gdańskiego Towarzystwa Naukowego Societas Litteraria 1720–1727'', „Zapiski Historyczne”, t. 56, 1991, z. 1, s. 77–92.