Tekst źródłowy strony PLAC WAŁOWY

{{paper}}
[[File:Plac Wałowy, fragment, około 1926.JPG|thumb|Plac Wałowy, fragment, około 1926]]
[[File:1_Plac_Wałowy.jpg|thumb|Fontanna na Placu Wałowym, początek XX wieku]]
[[File:2_Plac_Wałowy.jpg|thumb|Miejsce po dawnej fontannie, w tle [[MAŁA ZBROJOWNIA | Mała Zbrojownia]], 2018]]
[[File:Plac_Wałowy.jpg|thumb|Plac Wałowy, dawny budynek lombardu, od 1947 Miejskie Zakłady Graficzne, następnie biura i magazyn Domu Książki]]
[[File: Plac_Wałowy__panorama.jpg |thumb| Plac Wałowy, panorama]]
'''PLAC WAŁOWY''', [[STARE PRZEDMIEŚCIE | Stare Przedmieście]]. Powstał w XVI wieku, z chwilą budowy nowej linii fortyfikacyjnej miasta ([[FORTYFIKACJE | fortyfikacje]]). Początkowo, wraz z obszarem między obecną ul. Augustyńskiego, [[BASZTA POD ZRĘBEM | Basztą Pod Zrębem]] po [[DWORZEC BRAMA NIZINNA | Bramę Nizinną]] i fortyfikacje, określany był wspólnym mianem Vor dem Neuen Tor (Przed Nową Bramą) lub Am Leegen Tor (Przy Dolnej Bramie), biorąc nazwę od [[BRAMA NOWA | Bramy Nowej]]. W latach 1643–1645 powstała przy nim [[MAŁA ZBROJOWNIA | Mała Zbrojownia]]. Po zajęciu Gdańska przez Prusy w 1793 zwany Wallplatz am Neuen Zeughaus (pl. Wałowy przy Nowej Zbrojowni) lub Kugelgarten.<br/><br/>
Po wybudowaniu w okresie 1859–1867 koszar Wiebego (zob. [[KOSZARY | koszary]]) służył jako plac musztry żołnierzy pruskich, następnie niemieckich. Od 2. połowy XIX wieku od strony wschodniej zabudowany kamienicami mieszkalnymi, od południa zamknięty gmachem miejskiego lombardu (Leihamt), oddanego do użytku 8 X 1868. W 1872 w miejsce placu ćwiczeń urządzono (na powierzchni 0,63 ha) chętnie odwiedzany miejski zieleniec, o formie zbliżonej do trapezu, kształtowanego obrzeżną zabudową. Zieloną przestrzeń oddzielały od ulicy szpalery lip. Na środku, na skrzyżowaniu dwóch lipowych alei, znajdował się okrągły placyk z fontanną zasilaną wodami [[KANAŁ RADUNI | Kanału Raduni]]. Po stronie północnej, wśród drzew, wzniesiono [[POMNIK PUŁKU GRENADIERÓW NR 5, plac Wałowy | pomnik Pułku Grenadierów Nr 5]] ku czci żołnierzy niemieckich poległych w wojnie z Austrią i Francją.<br/><br/>
Po 1945 miejsce zaniedbane, pomnik zniszczony na przełomie lat 60. i 70. XX wieku, zepsutą fontannę przekształcono na piaskownicę. W dawnym budynku lombardu od lutego 1947 funkcjonowały Miejskie Zakłady Graficzne, następnie składnica książek. Obecnie plac wykorzystywany do inscenizacji plenerowych: w 2008 Stowarzyszenie Trójmiejska Grupa Rekonstrukcji Historycznych przedstawiło na nim zamach na dowódcę SS w Warszawie Franza Kutscherę (1 II 1944, wyrok wykonany przez Armię Krajową), w 2009 odbywał się tam Międzynarodowy Festiwal Teatrów Ulicznych i Plenerowych [[FETA, festiwal plenerowy | FETA]]. {{author: KR}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]]