Tekst źródłowy strony NOWA SZKOŁA GDAŃSKA

{{paper}}
[[File:Grzegorz Klaman, Emblematy, detal, 1993.JPG|thumb|Grzegorz Klaman ''Emblematy'', detal, 1993]]
[[File:Robert Rumas, z cyklu Bóg, Honor, Ojczyzna, 1993.JPG|thumb|Robert Rumas, z cyklu ''Bóg, Honor, Ojczyzna'', 1993]]
[[File:Piotr Wyrzykowski, Przestrzeń sztuki to moje ciało, 1995.JPG|thumb|Piotr Wyrzykowski ''Przestrzeń sztuki to moje ciało'', 1995]]
[[File:Marek Rogulski Rogulus, Dedykowane postmodernie – Będę jadł Twoje Ciało. Będę jadł Twój Umysł, 1999.JPG|thumb|Marek Rogulski Rogulus ''Dedykowane postmodernie: Będę jadł Twoje Ciało. Będę jadł Twój Umysł'', 1999]]

'''NOWA SZKOŁA GDAŃSKA''', termin określający środowisko młodych twórców, od połowy lat 80. XX wieku działających w opozycji do utrwalanego przez spadkobierców m.in. tzw. [[SZKOŁA SOPOCKA | szkoły sopockiej]] i środowisk uczelnianych, modernistycznego modelu i prymatu malarstwa oraz uznających go instytucji. Artyści undergroundu, w tym absolwenci Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych ([[AKADEMIA SZTUK PIĘKNYCH W GDAŃSKU | Akademii Sztuk Pięknych]]) przeciwstawiali się sztuce autonomicznej, niezaangażowanej w społecznej czy politycznej rzeczywistość, nie stronili od podkreślania gdańskiej tożsamości, poszukiwali alternatywnych miejsc i przestrzeni. Sprzeciwiając się odrębności i specjalizacji sztuki, preferowali interdyscyplinarność, łączenie form plastycznych z literackimi, parateatralnymi, performansem, land-artem, muzyką, sztuką wideo i mediami elektronicznymi; ogłaszali manifesty i programy. Terenem działalności undergroundu była m.in. [[WYSPA SPICHRZÓW | Wyspa Spichrzów]], gdzie w 1985 [[KLAMAN GRZEGORZ, profesor Akademii Sztuk Pięknych | Grzegorz Klaman]] założył [[GALERIA WYSPA | Galerię Wyspa]]; w 1986, w związku ze spektaklem ''Miasto – masa – masarnia'', na [[UNIWERSYTET GDAŃSKI | Uniwersytecie Gdańskim]] powstała formacja [[TOTART, formacja artystyczna | Totart]] (m.in. Zbigniew Sajnóg, [[KONNAK PAWEŁ „KONJO”, konferansjer, reżyser, literat | Paweł „Konjo” Konnak]], [[TYMAŃSKI RYSZARD „TYMON”, kompozytor, wokalista, autor tekstów | Ryszard „Tymon” Tymański]], Paweł „Paulus” Mazur), opozycyjna wobec socjalistycznej kultury oficjalnej i solidarnościowo-kościelnego, patetycznego etosu.<br/><br/>  
Inicjatorem i twórcą kolejnych galerii i projektów był także [[ROGULSKI MAREK „ROGULUS”, artysta multimedialny | Marek Rogulski alias Rogulus]]; w 1988 zawiązała się z jego udziałem grupa Pampers-Maxi. W 1989 z Piotrem Wyrzykowskim stworzył grupę Ziemia Mindel-Würm, odwołującą się do prehistorii i archaicznych rytualno-kultowych praktyk. W 1991 Marek Rogulski, Andrzej Awsiej i Joanna Kabala w dawnej hali zebrań ludowych na ul. św. Barbary założyli C-14~ ~ ~, galerię-pracownię, w której na zasadach wspólnotowych istniały różne formacje i formy artystyczne. W 1992 Marek Rogulski powołał Fundację Tysiąc Najjaśniejszych Słońc, następnie liderzy C-14~ ~ ~, galerii Wyspa i Totartu stworzyli koncepcję Otwartego Atelier (1992–1994), skupiającego niezależnych artystów zespołu multimedialnych pracowni połączonych z galerią (salą koncertową i prelekcyjną), biblioteką itp. Na ten cel został pozyskany obiekt dawnej Łaźni Miejskiej (później przekształcony w [[CENTRUM SZTUKI WSPÓŁCZESNEJ ŁAŹNIA | Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia]]), w której odbyła się wspólna wystawa ''Gdańskie Dni Niezależnych''. Marek Rogulski, założywszy Galerię Auto da Fé, realizował też w Łaźni własne projekty, w 1994 założył na Wyspie Spichrzów przy ul. Chmielnej 10/11 niezależną galerię Spichrz 7 (w dawnym spichlerzu Deo Gloria). w 1997 wraz z przeniesieniem na ul. Chmielną 113, przekształcił ją w Spiż 7, jedną z pierwszych galerii istniejących także w przestrzeni wirtualnej.<br/><br/> 
Dwa równoległe wydarzenia w 1995 akcentowały polaryzację nowej szkoły gdańskiej na zasadnicze środowiska skupione wokół Grzegorz Klamana oraz Marek Rogulskiego. W pierwszej, ''Wyspa. Miejsce idei. Idea miejsca'' (10-lecie galerii Wyspa) w Łaźni brali udział m.in.: Jarosław Bartołowicz, Robert Jurkowski, Grzegorz Klaman, Robert Rumas, Marek Targoński, Agnieszka Wołodźko. W alternatywnym pokazie pt. Focus w Spichrzu 7 wystąpili m.in.: Andrzej Awsiej, Anna Baumgart, Iwona Ostoja-Ostaszewska, Marek Rogulski, Norbert Walczak, Piotr Wyrzykowski. Bezprecedensowy był udział dawnych opozycjonistów z Łaźni w prestiżowej politycznej wystawie [[DROGI DO WOLNOŚCI, wystawa | „Drogi do Wolności”]] na 20-lecie wydarzeń sierpniowych (2000) w [[STOCZNIA GDAŃSKA | Stoczni Gdańskiej]] (między innymi Grzegorz Klaman, Robert Rumas, CUKT). Na pozycjach undergroundowych pozostał Marek Rogulski; od końca lat 90. realizuje autorski projekt ''Poza postmodernizm'', wykorzystuje różne formy wypowiedzi (zwłaszcza muzykę improwizowaną), współdziała z artystami różnych opcji i dyscyplin. <br/><br/> 
Wielu twórców związanych początkowo z nową szkołą gdańską zalicza się do czołówki polskiej sztuki najnowszej różnych przenikających się obszarów i środków wyrazu. {{author: EKA}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]]