Tekst źródłowy strony INSTYTUT KASZUBSKI

{{web}}

'''INSTYTUT KASZUBSKI''' (IK), z siedzibą w Gdańsku, utworzony 20 XI 1996, zarejestrowany 22 I 1997. Organizuje badania kaszuboznawcze, popularyzuje ich efekty, stawia sobie za cel wzbogacanie i rozwijanie regionalnego ruchu kaszubsko-pomorskiego, integrowanie kaszubsko-pomorskiego środowiska naukowego oraz podejmowanie działań na rzecz jego rozwoju. <br/><br/>
Idea powołania podmiotu koncentrującego się na badaniach kaszuboznawczych pojawiała się kilkakrotnie po II wojnie światowej, początkowo w kręgu twórców „Zrzesze Kaszëbskji”, później w gronie redaktorów „Kaszëb”. W 1995 powołanie IK uznano za jedną z najpilniejszych spraw w uchwale XIII Walnego Zjazdu Delegatów Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. 24 I 1996 zorganizowano spotkanie dyskusyjne nad koncepcją IK. <br/><br/>
IK skupia osoby reprezentujące różne dyscypliny i obszary nauki. W 2016 najliczniejszą grupę stanowili historycy różnych specjalności (56 osób), oprócz nich w IK zasiadają: etnolodzy (5), archeolodzy (3), kulturoznawcy (2) i bibliotekoznawcy (3), językoznawcy (17), literaturoznawcy (14), w tym 4 germanistów i 3 slawistów, socjolodzy (5), politolodzy (4), pedagodzy (3), ekonomiści. Wśród członków Instytutu są również przedstawiciele dyscyplin artystycznych (muzykologia – 4, sztuki plastyczne – 1, fotografia – 1), nauk ścisłych (2), przyrodniczych (4), medycznych (1), technicznych (7), teologii (3) i kilku innych. Jest to grono reprezentujące – poza Trójmiastem – wiele ośrodków akademickich w Polsce (Słupsk, Toruń, Warszawa, Kraków, Poznań, Szczecin, Olsztyn, Bydgoszcz itd.), IK tworzą również osoby pracujące naukowo w różnych krajach: Czechy, Dania, Estonia, Kanada, Niemcy, czy nawet Japonia. <br/><br/>
Działalność badawcza IK obejmuje projekty zarówno indywidualne, jak i zbiorowe, dotyczące różnych dyscyplin (historii, historii i geografii, literatury, językoznawstwa, antropologii socjologii itd.). Między innymi zrealizowano kilkuletni projekt ''Śladami żydowskimi po Kaszubach'' / ''Jüdische Spuren in der Kaschubei'', wraz z Akademią Baltica z Lubeki (osobami koordynującymi i nadzorującymi projekt od strony naukowej byli dr Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk oraz dr Christian Pletzing). Dzięki grantowi Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (NPRH) wydano trzy tomy ''Historii Kaszubów w dziejach Pomorza'', obejmujące okres 1815–2015 (t. III i IV autor [[BORZYSZKOWSKI JÓZEF, profesor Uniwersytetu Gdańskiego | Józef Borzyszkowski]], t. V autor [[OBRACHT-PRONDZYŃSKI CEZARY, profesor Uniwersytetu Gdańskiego | Cezary Obracht-Prondzyński]]). Jest to kontynuacja tomu I autorstwa Gerarda Labudy, wyd. w 2006 r. Drugi grant NPRH pozwolił na wydanie w 2020 ''Gniazda gryfa. Słownika kaszubskich symboli, pamięci i tradycji kultury''. <br/><br/>
Od 1997 do 2018 IK wydał, samodzielnie bądź we współpracy z innymi podmiotami, ponad 290 publikacji: monografii naukowych, biografii, prac pokonferencyjnych, edycji źródłowych, bibliografii i innych. Wyróżnić można ukazującą się od 2007 serię „Biblioteka Pisarzy Kaszubskich”, której pomysłodawcą był prof. Zbigniew Zielonka, a formułę wydawania wypracował zespół, któremu przez wiele lat przewodził prof. Jerzy Treder. Jej celem jest udostępnianie klasycznych tekstów w języku kaszubskim w opracowaniu naukowym. Od 1999 wydawany jest rocznik naukowy „Acta Cassubiana”. Prowadzona jest seria „Pro memoria”, poświęcona osobom, które zapisały się w historii i kulturze Kaszub i Pomorza. Ponadto monografie miejscowości, prace zbiorowe, tłumaczenia tekstów o Kaszubach i ich kulturze, albumy, książki literackie (w tym tłumaczenia literatury kaszubskiej na inne języki), wspomnieniowe (między innymi w ramach serii „Stegnami pomorskiego pogranicza”). <br/><br/>
IK organizuje konferencje, sympozja i seminaria naukowe, od lokalnych do międzynarodowych, niektóre miały kilka bądź nawet kilkanaście edycji, między innymi: ''Z dziejów kultury Pomorza XIX i XX wieku, Buczkowskie Konferencje Naukowe w Buczku Wielkim'' (organizatorka: prof. Jowita Kęcińska), ''Konferencje kaszuboznawcze, przygotowywane wspólnie z Akademią Pomorską w Słupsku'' (kierownik naukowy: prof. Daniel Kalinowski) oraz Muzeum Zachodniokaszubskim w Bytowie, czy też ''Wielkie Pomorze'', realizowane również wspólnie z Akademią Pomorską w Słupsku (kierownik naukowy prof. Daniel Kalinowski, niekiedy we współpracy z prof. Adelą Kuik-Kalinowską). Ważnym i prestiżowym zadaniem w sferze nauki jest przyznawanie od 2012 co trzy lata Nagrody im. Gerarda Labudy. <br/><br/>
IK realizuje także, samodzielnie lub we współpracy, między innymi projekty animacyjne i naukowe dotyczące kultury (''Pomorskie poszerzenie pola kultury, Tradycja dla rozwoju, Bytowskie Forum Animatorów Kultury, Pomorska Debata o Kulturze'' i in.), organizuje różnego rodzaju działania upamiętniające, promocje książek, przygotowuje wystawy, rozwija współpracę międzynarodową, uczestniczy w debatach publicznych. <br/><br/>
Liczba członków IK wzrosła z początkowej 25 osób, które były założycielami, do ponad 150 osób w 2019. Do grona członków honorowych należeli i należą: prof. Friedhelm Hinze (Berlin); prof. Elżbieta Zawacka (Toruń); prof. Gerard Labuda (Poznań); prof. Hanna Popowska-Taborska (Warszawa); [[ZBIERSKI ANDRZEJ, archeolog, radny, honorowy obywatel Gdańska | dr hab. Andrzej Zbierski]]; [[GOCŁOWSKI TADEUSZ, arcybiskup gdański | abp Tadeusz Gocłowski]] prof. Kazimierz Kozłowski (Szczecin); prof. Eugeniusz Stanisław Kruszewski (Kopenhaga); prof. Janusz Jasiński (Olsztyn); ks. dr Mieczysław Józefczyk (Elbląg), ks. abp prof. Henryk Muszyński (Gniezno), prof. Stanisław Salmonowicz (Toruń); prof. Anna Wolff-Powęska (Poznań) oraz prof. Hubert Orłowski (Poznań). {{author: COB}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]]

{| class="tableGda"
|-
|+ Założyciele Instytutu Kaszubskiego
|- 
| [[BORZYSZKOWSKI JÓZEF, profesor Uniwersytetu Gdańskiego | Józef Borzyszkowski]]
| prezes, historyk, [[UNIWERSYTET GDAŃSKI | Uniwersytet Gdański]] 
|- 
| [[BREZA EDWARD, profesor Uniwersytetu Gdańskiego | Edward Breza]]
| językoznawca, Uniwersytet Gdański 
|-
| prof. Hubert Bronk
| ekonomista, Uniwersytet Szczeciński
|-
| dr Klemens Bruski
| historyk, Uniwersytet Gdański
|-
| prof. Krystyna Dziworska
| ekonomista, Uniwersytet Gdański
|-
| [[GROTH ANDRZEJ JAN, profesor Uniwersytetu Gdańskiego| Andrzej Groth]]
| historyk, Uniwersytet Gdański
|-
| [[GRZONKA ZBIGNIEW, rektor Uniwersytetu Gdańskiego | Zbigniew Grzonka]]
|- biochemik, Uniwersytet Gdański
|-
| prof. Gerard Labuda
| historyk, Poznań
|-
| ks. dr Wiesław Mering
| filozof, Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie
|-
| [[OBRACHT-PRONDZYŃSKI CEZARY, profesor Uniwersytetu Gdańskiego | Cezary Obracht-Prondzyński]]
| historyk i socjolog, Uniwersytet Gdański
|-
| prof. Władysław Pałubicki
| socjolog i religioznawca, Uniwersytet Gdański
|-
| prof. Wiktor Pepliński
| historyk, Uniwersytet Gdański
|-
| [[PESTKA STANISŁAW, dziennikarz, publicysta, poeta | Stanisław Pestka]]
| publicysta, Gdańsk
|-
| prof. Hanna Popowska-Taborska
| językoznawca, Polska Akademia Nauk w Warszawie
|-
| dr Kazimierz Przybyszewski
| historyk, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
|-
| dr Tadeusz Sadkowski
| etnograf, Muzeum – Kaszubski Park Etnograficzny we Wdzydzach
|-
| [[SAMP JERZY, profesor Uniwersytetu Gdańskiego | Jerzy Samp]]
| historyk literatury, Uniwersytet Gdański
|-
| dr Witold Stankowski
| historyk, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Bydgoszczy
|-
| ks. mgr Eugeniusz Stencel
| teolog, Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie
|-
| [[SYNAK BRUNON, profesor Uniwersytetu Gdańskiego, działacz kaszubski, polityk | Brunon Synak]]
| socjolog, Uniwersytet Gdański
|-
| prof. Marian Szczodrowski
| germanista, Uniwersytet Gdański
|-
| prof. Zygmunt Szultka
| historyk, Polska Akademia Nauk w Poznaniu
|-
| prof. Jerzy Treder
| językoznawca, Uniwersytet Gdański
|-
| [[WITTBRODT EDMUND, rektor Politechniki Gdańskiej | Edmund Wittbrodt]]
| [[POLITECHNIKA GDAŃSKA | Politechnika Gdańska]]
|-
| prof. Mieczysław Wojciechowski
| historyk, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
|-
{| class="tableGda"
|-
|+ Laureaci Nagrody im. Gerarda Labudy
|- 
| 2012 
| dr Sylwia Bykowska, Rehabilitacja i weryfikacja narodowościowa polskiej ludności w województwie gdańskim po II wojnie światowej, Gdańsk 2012; prof. Agnieszka Chlebowska, „Stare panny", wdowy i rozwiedzione. Samotne szlachcianki w Prusach w latach 1815−1914 na przykładzie prowincji Pomorze, Szczecin 2012.
|- 
| 2016
| prof. Lechosław Jocz, System samogłoskowy współczesnych gwar centralnokaszubskich, Szczecin 2013 oraz System spółgłoskowy współczesnych gwar centralnokaszubskich, Szczecin 2014; dr Piotr Kitowski, Sukcesja spadkowa w mniejszych miastach województwa pomorskiego w II połowie XVII i XVIII wieku. Studium prawno-historyczne, Warszawa 2015. 
|- 
| 2020
| dr Paweł Migdalski, Słowiańszczyzna północno-zachodnia w historiografii polskiej, niemieckiej i duńskiej, Wodzisław Śląski 2019.
|-