Tekst źródłowy strony BUDYNEK PREZYDIUM POLICJI

{{web}}
[[File:1_Budynek_Prezydium_Policji234.jpg|thumb|Widok z Biskupiej Górki po niwelacji wałów, przed budową [[BUDYNEK ODDZIAŁU OKRĘGOWEGO NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO | budynku Banku Rzeszy]] (miejsce po lewej, przy [[BRAMA WYŻYNNA | Bramie Wyżynnej]]) i budynku Prezydium Policji (miejsce po prawej, przed [[SYNAGOGA | synagogą]]), 1900]]
[[File:2_Budynek_Prezydium_Policji567.jpg|thumb|Budynek Prezydium Policji (na tle [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościoła Najświętszej Marii Panny]]) po wybudowaniu, widok z Biskupiej Górki]]
[[File:1_Budynek_Prezydium_Policji.jpg|thumb|Plam sytuacyjny budynku Prezydium Policji: u dołu Karrenwall (ul. Okopowa), u góry An der Reitbahn (ul. Bogusławskiego), z prawej u góry budynek aresztu śledczego połączony łącznikiem z budynkiem głównym, z lewej willa z mieszkaniem naczelnika]]
[[File:2_Budynek_Prezydium_Policji.jpg|thumb|Budynek główny Prezydium Policji, widok od zachodu, od Karrenwall (ul. Okopowa), 1905]]
[[File:3_Budynek_Prezydium_Policji.jpg|thumb|Budynek główny Prezydium Policji i [[SYNAGOGA | synagoga]], widok od zachodu, od Karrenwall (ul. Okopowa), 1910]]
[[File:4_Budynek_Prezydium_Policji.jpg|thumb|Budynek główny Prezydium Policji, widok od zachodu, od Karrenwall (ul. Okopowa), 1914]]
[[File:5_Budynek_Prezydium_Policji.png|thumb|Budynek główny Prezydium Policji i willa z mieszkaniem naczelnika (po lewej), widok od północnego-zachodu, 1905]]
[[File: Prezydium_Policji.jpg | thumb| Budynek Prezydium Policji, widok od strony południowej]]
[[File:6_Budynek_Prezydium_Policji.jpg|thumb|Wejście do budynku głównego Prezydium Policji]]
[[File:7_Budynek_Prezydium_Policji.png|thumb|Portal wejścia głównego do budynku Prezydium Policji, 1905]]
[[File:5_Budynek_Prezydium_Policji.jpg|thumb|Budynek Prezydium Policji (po lewej) i synagoga (po prawej), widok od południowego-wschodu, od strony obecnej ul. Podwale Przedmiejskie: po prawej willa z mieszkaniem naczelnika, po prawej  budynek aresztu śledczego, w głębi budynek głównych, 1922]]
[[File:9_Budynek_Prezydium_Policji.png|thumb|Budynek Prezydium Policji, skrzydło więzienne, 1905]]
[[File:10_Budynek_Prezydium_Policji.png|thumb|Willa z mieszkaniem naczelnika i łącznik z budynkiem głównym, 1905]]
[[File:11_Budynek_Prezydium_Policji.png|thumb|Klatka schodowa w budynku głównym Prezydium Policji, 1905]]
[[File:X_Budynek_Prezydium_Policji.jpg|thumb|Budynek Prezydium Policji w początkach lat 50. XX wieku jako siedziba Służby Bezpieczeństwa; za budynkiem [[TARG SIENNY | Targ Sienny]], w prawo: miejsce zajęte od 1966 przez [[CENTROMOR | Centromor]] i [[BUDYNEK BANKU GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJ | budynek Banku Gospodarki Żywnościowej]], po lewej wylot ul. Podwale Przedmiejskie, od 1971 w tym miejscu [[WĘZEŁ DROGOWY IM. UNII EUROPEJSKIEJ | estakada]]]]

'''BUDYNEK PREZYDIUM [[POLICJA| POLICJI]] (Polizeipräsidium)''', Karrenwall 6 (ul. Okopowa 9), od 2002 siedziba Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego Delegatura w Gdańsku.<br/><br/>

Kompleks wzniesiony (w miejscu dawnej [[BRAMA KAROWA | Bramy Karowej]]) w latach 1902–1905, kosztem około 700 000 marek, składał się z trzech budynków (budynek główny, areszt śledczy i willa naczelnika), zgrupowanych wokół wewnętrznego dziedzińca, i zajmował kwartał w kształcie trapezu między nowo wyznaczoną na terenach pofortyfikacyjnych ulicą Karrenwall (Okopową) a An der Reitbahn (ul. Bogusławskiego). Projekt wstępny opracowano w berlińskim Ministerstwie Robót Publicznych, za ostateczne opracowanie (w tym projekt fasad) oraz realizację odpowiadał [[KLOEPPEL OTTO FERDINAND JULIUS| Otto Ferdinand Julius Kloeppel]], pod kierownictwem okręgowego inspektora Alfreda Muttraya. Nadzór sprawował radca budowlany Heinrich Lehmbeck, a z ramienia ministerstwa – nadradca Oskar Launer. W marcu 1905 rozpoczęto przeprowadzkę do nowego obiektu, choć kompleks oficjalnie ukończono 1 IV, a oddano do użytku 6 V.<br/><br/>

Symetrycznie zaprojektowany, podłużny budynek główny – pełniący funkcje administracyjne – zaplanowano w układzie korytarzowym, z pomieszczeniami biurowymi od strony ulicy. W przyziemiu znalazła siedzibę policja kryminalna, urząd meldunkowy, biuro paszportowe i mieszkanie służbowe, następną kondygnację zajmowała kasa oraz wydziały I i III policji, powyżej zaprojektowano salę posiedzeń, gabinet naczelnika, wydziały II, IV, V i VI. Ostatnie piętro zajmowały kancelaria, biura inspekcji policyjnej i policji budowlanej. Wnętrza urządzono skromnie, wyjątek stanowił dwukondygnacyjny sklepiony hall wejściowy i sala posiedzeń, ozdobiona portretem cesarza Wilhelma II autorstwa Konrada Wiederholda. O wyrazie szerokiej, ceglanej fasady od strony Karrenwall decydowało siedem szczytów zdobionych ornamentem okuciowym. Największy z nich wieńczył flankowany wieżyczkami środkowy ryzalit mieszczący wejście. Elementy dekoracyjne – portal, obramienia okien, gzymsy i boniowane narożniki – wyraźnie wyróżniały się na tle czerwieni cegły. Część detali wykonano z piaskowca, resztę – ze sztucznego kamienia. <br/><br/>

Pięciokondygnacyjny budynek aresztu śledczego spięto łącznikiem z budynkiem głównym na wysokości pierwszego piętra. Tu znajdował się pokój przesłuchań, biuro policji obyczajowej, gabinet lekarski, szatnia i łazienka. Wyższe kondygnacje zajmowały cele więzienne, umieszczone po obu stronach korytarza. Na drugim i trzecim piętrze przetrzymywano mężczyzn, na czwartym – kobiety, piętra dysponowały osobną klatką schodową. Na parterze urządzono kuchnię i mieszkanie nadzorcy, w piwnicach kotłownię oraz cele dla nietrzeźwych i bezdomnych, na poddaszu – zakład fotograficzny. Elewacje utrzymano w prostych gotycyzujących formach. <br/><br/>

Ostatni budynek kompleksu stanowiła piętrowa willa mieszczącą dziewięciopokojowe mieszkanie naczelnika. Na poziomie piętra umieszczono łącznik z budynkiem głównym, prowadzący do gabinetu i sali posiedzeń. Asymetrię rozczłonkowanej malowniczo bryły podkreślały zastosowane materiały wykończeniowe – cegła, piaskowiec i fachwerk w partii szczytowej. Na obszernym dziedzińcu, stanowiącym zaplecze pod przyszłe rozbudowy, urządzono ogród naczelnika i spacerniak. <br/><br/>

Po II wojnie budynki przejął Wojewódzki [[URZĄD BEZPIECZEŃSTWA PUBLICZNEGO I SŁUŻBA BEZPIECZEŃSTWA| Urząd Bezpieczeństwa Publicznego]] (1945–1956), następnie Komenda Wojewódzka Milicji Obywatelskiej na siedzibę Służby Bezpieczeństwa (1956–1983), Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych (1983–1990), delegatura Urzędu Ochrony Państwa (1990–2002), Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego Delegatura w Gdańsku. {{author: APE}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]]