Tekst źródłowy strony BURMISTRZOWIE MIAST GDAŃSKICH

{{paper}}
'''BURMISTRZOWIE MIAST GDAŃSKICH. Główne Miasto.''' W latach 1342–1457 q Rada Miejska dzieliła się na zasiadającą i ogólną, a burmistrzów miała 4 (niekiedy mniej). Wybierano ich dożywotnio z grona rajców; 2 zasiadało w aktualnej radzie, pozostali w radzie ogólnej. Stosowano 2-letni cykl urzędowania: pierwszy burmistrz (Praeses) po roku ustępował z urzędu i przechodził po 2 latach z rady zasiadającej do radu ogólnej. Jego zastępca (Compan) przejmował funkcje pierwszego burmistrza, a na jego miejsce wchodził do rady zasiadającej burmistrz, który przed 2 laty pełnił funkcję pierwszego burmistrza i przez ostatnie 2 lata przynależał do rady ogólnej. W wyjątkowych okolicznościach model ten ulegał zmianom. Od roku 1458 (zlikwidowanie rady zasiadającej) do 1792 istniała tylko rada ogólna, złożona z 4 burmistrzów i 14 rajców (plus 5 ze Starego Miasta). W cyklu rocznym następowała zmiana: pierwszy burmistrz prowadził urząd prezydującego burmistrza, któremu podlegały m.in. sprawy zewnętrzne miasta, oraz pełnił funkcje administracyjno-sądowe. Drugi burmistrz pełnił urząd wiceprezydującego burmistrza, zastępując pierwszego w jego głównych funkcjach miejskich, oraz sprawował władzę cywilno-sądową na podległym sobie terenie. Trzeci burmistrz pełnił urząd prezydenta wojennego, sprawował nadzór nad wojskiem miejskim i przewodniczył Radzie Wojennej. Czwarty burmistrz pełnił urząd nadstrażnika (Oberwachherr) i z tej racji przewodniczył strażom miejskim. Strukturę administracyjną Głównego Miasta przedrozbiorowego zastosowano z pewnymi modyfikacjami w q I Wolnym Mieście Gdańsku (WMG; 1807–1813/1814) wraz z 4 burmistrzami z nieco zmienionymi kompetencjami. <br /><br /> '''Stare Miasto.''' W latach 1377–1454 istniał podobny model jak w Głównym Mieście z podziałem na 2 rady (zasiadającą i ogólną) z 4 burmistrzami, z rocznym cyklem zmiany urzędów i wyborów. Po likwidacji samodzielności Rady Starego Miasta (1454) miasto reprezentował wybierany corocznie rajca (q prezydent Starego Miasta), używający w latach 1644–1792 tytułu rzecznika rady (Wortführender Herr). Kwestia kompetencji burmistrza Starego Miasta nie jest dokładnie znana. <br /><br /> '''Młode Miasto.''' W latach 1387–1454/1455 istniały najprawdopodobniej 2 rady (zasiadająca i ogólna) z 2 burmistrzami urzędującymi i podobną organizacją wewnętrzną rad o zmniejszonym składzie. Kwestie wyboru burmistrzów, ich kadencji i kompetencji nie są bliżej znane. <br /><br /> '''Do 1945.''' Po zajęciu Gdańska przez państwo pruskie w wyniku I rozbioru Polski w roku 1793 jako organ władzy wykonawczej Zarządu Miasta (Magistratu) w miejsce urzędu burmistrza powołano urząd q prezydenta. Urząd burmistrza przywrócono w okresie I WMG, po powrocie Gdańska pod panowanie pruskie od roku 1814: władza wykonawcza przeszła w gestię Zarządu Miasta (Magistratu), kierowanego przez wybieranego przez Radę Miejską nadburmistrza, zatwierdzanego przez króla. W skład Zarządu Miasta wchodził m.in. burmistrz jako szef miejskiej administracji. System obowiązywał w Gdańsku do 30 IV 1921 (do powstania q II WMG, z prezydentem na czele q Senatu) i następnie w okresie II wojny światowej. Od 1 XI 1939 – 30 III 1945 nadburmistrzem Gdańska był q Georg Lippke, burmistrzem q Hermann Marzian. Po roku 1945 w Gdańsku nie było już urzędu burmistrza. {{author: JZ}} <br /><br /> Tabela: Burmistrzowie Głównego, Starego i Młodego Miasta oraz I WMG (1342–1813/1814) 
{| class="tableGda"
|-
|+ Nadburmistrzowie Gdańska w latach 1814–1920
|-
| 19 II 1814 – 28 III 1850
| q Joachim Heinrich Weickhmann
|-
| styczeń 1851 – 29 XII 1862
| q Karl August Groddeck
|-
| 6 I 1863 – 30 VI 1890
| q Leopold von Winter
|-
| 8 I 1891 – 21 I 1896
| q Karl Adolf Baumbach
|-
| 14 VIII 1896 – 30 XI 1902
| q Clemens Gottlieb Delbrück
|-
| 20 IV 1903 – 8 II 1910
| q Heinrich Ehlers
|-
| 12 VIII 1910 – 8 X 1918
| q Heinrich Scholtz
|-
| 19 II 1919 – 6 XII 1920
| q Heinrich Friedrich Wilhelm Sahm
|-
| class="authorEgTab" | {{author: MrGl}}
|}
{| class="tableGda"
|-
|+ Burmistrzowie Gdańska w latach 1814–1921
|-
| 1814–1820
| q Johann Wilhelm Wernsdorff
|-
| 1820–1827
| q Carl Gottlieb Döring
|-
| 1827–1836
| q Georg Alexander Lankau
|-
| 1836–1842
| q Friedrich Gotthold Siewert
|-
| 1842–1846
| q Carl Georg Adolph Jacobi
|-
| 1847–1862
| q Samuel Friedrich Schumann
|-
| 1863–1875
| q Johann Heinrich Lintz
|-
| 1876–1877
| q Carl Mackbach
|-
| 1878–1894
| q Albrecht Bruno Hagemann
|-
| 1895–1910
| q OttoTrampe
|-
| 1910–1921
| q Hugo Bail
|-
| class="authorEgTab" | {{author: MrGl}}
|} [[Category: Encyklopedia]]