Tekst źródłowy strony KOŚCIÓŁ GARNIZONOWY ŚW. APOSTOŁÓW PIOTRA I PAWŁA

{{paper}}
[[File:Johannes_Lutze.png|thumb|Wmurowanie przez [[KUPFERSCHMIDT JOHANNES EUGEN OSCAR, przedsiębiorca, radny| Johannesa Oscara Kupferschmidta]] kamienia węgielnego pod kościół Lutra, w głębi cesarzowa August Wiktoria, małżonka Wilhelma II]]
[[File:Kościół garnizonowy św. Apostołów Piotra i Pawła, widok ze Wzgórza Zinglera, około 1905.JPG|thumb|Kościół Lutra, widok ze Wzgórza Zinglera, około 1905]]
[[File: Kościół_Lutra_ok._1910.jpg |thumb| Kościół Lutra, około 1910]]
[[File:Kościół_Garnizonowy_św._Apostołów_Piotra_i_Pawła.jpg|thumb|Fasada główna: portal z rozetą i figurami apostołów św. Piotra i św. Pawła, 2010]]

'''KOŚCIÓŁ GARNIZONOWY ŚW. APOSTOŁÓW PIOTRA i PAWŁA''', Wrzeszcz, ul. Sobótki 20 (Am Johannisberg). Zbudowany dla nowej parafii kościoła ewangelickiego pod wezwaniem Lutra (Lutherkirche) dla mieszkańców Wrzeszcza, należących wcześniej do parafii [[KOŚCIÓŁ BOŻEGO CIAŁA (przy ob. ul. 3 Maja) | kościoła Bożego Ciała]] oraz dla żołnierzy tego wyznania stacjonujących w [[KOSZARY | koszarach]] huzarów (jako świątynia pomocnicza dla [[KOŚCIÓŁ ŚW. ELŻBIETY | kościoła św. Elżbiety]], będącego kościołem garnizonowym). Po powstaniu [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnego Miasta Gdańska]] świątynia przeznaczona była także dla policjantów, zajmujących dawne koszary wojskowe. <br/><br/>
Wybudowany staraniem społecznego komitetu budowy pod przewodnictwem [[KUPFERSCHMIDT JOHANNES EUGEN OSCAR, przedsiębiorca, radny | Johannesa Oscara Kupferschmidta]] i pastora [[LUTZE JOHANNES EDUARD KARL, pastor | Johannesa Eduarda Karla Lutzego]], poświęcony 6 X 1899, w stylu neogotyckim, według projektu Gotthilfa Ludwiga Möckela (1838–1915). Patronat nad budową objęła cesarzowa Augusta Wiktoria, małżonka Wilhelma II, obecna przy położeniu kamienia węgielnego jak i przy poświęceniu kościoła. Była też fundatorką witraży w ścianie prezbiterium, przedstawiających sceny z życia Chrystusa.<br/><br/>
Bryła kościoła ma dwie niesymetryczne nawy oraz krótkie, zamknięte prosto prezbiterium, obok którego zlokalizowano zakrystię w prostokątnym aneksie. W narożniku północno-zachodnim znajduje się wieża zegarowa na rzucie kwadratu z istniejącą przed II wojną światową kaplicą chrzcielną w przyziemiu, w narożu północno-wschodnim dwie cylindryczne klatki schodowe, prowadzące na emporę muzyczną. Nawa główna kryta jest dachem dwuspadowym, nad boczną znajdują się dachy dwuspadowe, poprzeczne. Fasada z portalem i wielką rozetą zwieńczono trójkątnym szczytem ożywionym ostrołukowymi blendami. Wieża o trzech kondygnacjach, ujęta w części dolnej skarpami, powyżej elewacje z trójdzielnymi, zamkniętymi półkoliście, przezroczami, ostatnia kondygnacja ażurowa. Wnętrze sklepione o charakterze salowym z emporą nad  nawą boczną. Na wieży trzy dzwony (dwa zarekwirowano w czasie I wojny światowej, później odtworzone). Fasadę zdobiły figury apostołów Piotra i Pawła. Od zachodu nawa boczna z umieszczoną nad nią emporą. Na chórze organy pneumatyczne elbląskiej firmy Terleckiego. Od strony południowej w 1908 zbudowano dom parafialny i obszerną plebanię (podczas I wojny światowej wykorzystywane w charakterze lazaretu wojskowego). <br/><br/>
Nie poniósł większych strat w 1945. Przejęty przez katolickie duszpasterstwo wojskowe ludowego Wojska Polskiego i służył jako kościół garnizonowy. Pierwszym kapelanem wojskowym był ks. Władysław Żebracki, który zmienił wezwanie świątyni na  św. Piotra i Pawła (od figur obu świętych istniejących od początku nad głównym portalem). Świątynia stopniowo zmieniała swój wystrój wewnętrzny. W kruchcie dawnej kaplicy chrzcielnej umieszczono obrazy Matki Bożej Królowej Aniołów i Najświętszego Serca Jezusowego, a także tablice upamiętniające ważne wydarzenia z historii Polski. W ołtarzu nawy bocznej obrazy o tematyce maryjnej.<br/><br/>
Do 1991 znajdował się na terenie parafii [[KOŚCIÓŁ NAJŚWIĘTSZEGO SERCA JEZUSOWEGO | kościoła Najświętszego Serca Jezusowego]] we Wrzeszczu. Po odtworzeniu Ordynariatu Polowego w tym samym roku parafia wojskowa (w latach 1995–1998 proboszczem był ks. [[CYBULA ALFRED FRANCISZEK, ksiądz | Franciszek Cybula]], były kapelan prezydenta [[WAŁĘSA LECH, prezydent Polski | Lecha Wałęsy]]). 1 VII 2009 utworzono (nie zmieniając wezwania świątyni) parafię wojskowo-cywilną pod wezwaniem Matki Odkupiciela. {{author: SK}} <br /><br />

{| class="tableGda"
|- 
|+ Pastorzy Lutherkirche
|-
| span style="white-space: nowrap" | 1896–1929
| span style="white-space: nowrap" | [[LUTZE JOHANNES EDUARD KARL, pastor | Johannes Eduard Karl Lutze]] <br/>  drugi pastor: <br/> Alfred Dannebaum 1901–1928 <br/> Friedrich Paul Heck 1928–1930
|-
| 1930–1945
| Friedrich Paul Heck
|-
| class="authorEgTab" | {{author: MrGl}}
|} 

{| class="tableGda"
|- 
|+Kapelani wojskowi kościoła garnizonowego <br /> św. Apostołów Piotra i Pawła
|-
| span style="white-space: nowrap" | 10 IX 1992 – 1 X 1995
| span style="white-space: nowrap" | ks. mjr/ppłk Jan Wołyniec
|-
| span style="white-space: nowrap" | 1 X 1995 – 15 IX 1998
| span style="white-space: nowrap" | [[CYBULA ALFRED FRANCISZEK, ksiądz | ks. ppłk Alfred Franciszek Cybula]]
|-
| span style="white-space: nowrap" | 15 IX 1998 – 15 VI 2004
| span style="white-space: nowrap" | ks. mjr Andrzej Molendowski
|-
| span style="white-space: nowrap" | 15 VI 2004 – 15 III 2007
| span style="white-space: nowrap" | ks. mjr/ppłk Edwin Czach
|-
| span style="white-space: nowrap" | 15 III 2007 – 11 IV 2010
| span style="white-space: nowrap" | ks. ppłk Krzysztof Karpiński
|-
| class="authorEgTab" | {{author: RED}}
|} 
{| class="tableGda"
|- 
|+ Proboszczowie kościoła garnizonowego <br /> św. Apostołów Piotra i Pawła
|-
| span style="white-space: nowrap" | ok. 20 V 1945 – 3 XI 1949
| span style="white-space: nowrap" | [[ŻEBRACKI WŁADYSŁAW, proboszcz Garnizonu Gdańskiego | ks. kpt./mjr Władysław Żebracki]]
|-
| span style="white-space: nowrap" | 3 XI 1949 – 12 VII 1960
| span style="white-space: nowrap" | [[ROLEWSKI FRANCISZEK, proboszcz Garnizonu Gdańskiego | ks. kpt./mjr Franciszek Rolewski]]
|-
| span style="white-space: nowrap" | 12 VII 1960 – 29 X 1965
| span style="white-space: nowrap" | [[BOROWCZYK STANISŁAW JÓZEF, proboszcz Garnizonu Gdańskiego | ks. ppłk Stanisław Józef Borowczyk]]
|-
| span style="white-space: nowrap" | 29 X 1965 – 25 XI 1966
| span style="white-space: nowrap" | [[MAZUREK PIOTR PAWEŁ, ksiądz, pułkownik | ks. ppłk Piotr Paweł Mazurek]]
|-
| span style="white-space: nowrap" | 25 XI 1966 – 27 XII 1972
| span style="white-space: nowrap" | [[SAMSONOWICZ JÓZEF IGNACY, proboszcz Garnizonu Gdańskiego | ks. ppłk Józef Ignacy Samsonowicz]]
|-
| span style="white-space: nowrap" | 4 I 1973 – 9 VII 1977
| span style="white-space: nowrap" | [[ZIMAK REMIGIUSZ, proboszcz Garnizonu Gdańskiego | ks. mjr Remigiusz Zimak]]
|-
| span style="white-space: nowrap" | 9 VII 1977 – 30 VI 1978
| span style="white-space: nowrap" | [[SZCZYPIŃSKI HENRYK, proboszcz Garnizonu Gdańskiego | ks. kpt. Henryk Szczypiński]]
|-
| span style="white-space: nowrap" | 24 IX 1978 – 2 VII 1986
| span style="white-space: nowrap" | [[BŁOŃSKI TADEUSZ DIONIZY, ksiądz | ks. mjr/ppłk Tadeusz Dionizy Błoński SDS]]
|-
| span style="white-space: nowrap" | 2 VII 1986 – 10 IX 1992
| span style="white-space: nowrap" | [[PIETREWICZ HENRYK, proboszcz Garnizonu Gdańsk | ks. ppłk Henryk Pietrewicz SDB]]
|-
| span style="white-space: nowrap" | 30 VI 2009 – 11 IV 2010
| span style="white-space: nowrap" | ks. ppłk Krzysztof Karpiński
|-
| span style="white-space: nowrap" | 11 IV 2010 – 1 VII 2013
| span style="white-space: nowrap" | ks. płk Jan Wołyniec
|-
| span style="white-space: nowrap" | 1 VII 2013 – 1 VII 2019
| span style="white-space: nowrap" | ks. ppłk Sławomir Pałka
|-
| span style="white-space: nowrap" | 1 VII 2019 – 
| span style="white-space: nowrap" | ks. ppłk Władysław Okoń
| class="authorEgTab" | {{author: RED}}
|}[[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]]