Tekst źródłowy strony TOWARZYSTWO GIMNASTYCZNE „SOKÓŁ”

{{web}}
[[File:Towarzystwo_Sokół.jpg|thumb|Henryk Czaplicki, prezes gdańskiego Okręgu I Sokoła 1925-1928, wiceprezes Dzielnicy Pomorskiej]]
[[File: 3_Towarzystwo_Gimnastyczne_Sokół.jpg|thumb|Członkowie gdańskiego Towarzystwa Gimnastycznego Sokół na Cmentarzu Obrońców Lwowa]]


'''POLSKIE TOWARZYSTWO GIMNASTYCZNE „SOKÓŁ” W GDAŃSKU'''. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” (TG „Sokół”) powstało we Lwowie. Spotkanie założycielskie odbyło się 16 XII 1866, a 7 II 1867 oficjalnie zatwierdzono statut towarzystwa przez władze i tę datę przyjmuje się za początek organizacji. Inicjatorami jej zawiązania byli akademicy: Klemens Żukotyński (przyszły adwokat) oraz Ludwik Goltental (przyszły inżynier kolei), którzy wzorowali się na czeskim Sokole. W komitecie organizacyjnym znalazł się również Jan Żalpachta (uczestnik powstania styczniowego). Zajęcia odbywały się w sali gimnastycznej dr. Bacodego we Lwowie. Nauczycielem wychowania fizycznego został Stanisław Szytliński. <br/><br/>
W Gdańsku TG „Sokół” powstało jako trzecie w Okręgu Nadwiślańskim. 17 XII 1894 w jadłodajni w kamienicy należącej do Richarda Siegmunda Uplegera (1868–1917) i jego żony Heleny Emilii z domu Jaworsky (ur. 1869) przy Heilige-Geist-Gasse 78 (ul. św. Ducha 115/117) odbyło się pierwsze zebranie tutejszego tzw. gniazda sokolskiego. Uchwalono statut, cele, a także wybrano pierwszy zarząd w składzie: Ludwik Szubert (prezes), Czesław Kusztelan (zastępca prezesa), Karol Bahrke (sekretarz), Jan Czarniecki (II sekretarz), [[MILSKI BERNARD, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy | Bernard Milski]] (kronikarz), Stanisław Simon i Klemens Forecki (nauczyciele gimnastyki). TG „Sokół” zostało oficjalnie zarejestrowane przez władze niemieckie 7 I 1895. W tym samym roku gdański oddział przystąpił do Związku Sokołów Polskich w Państwie Niemieckim. <br/><br/>
Członkowie towarzystwa (tzw. druhowie sokoli, sokoli lub sokoły) rekrutowali się w większości spośród młodych ludzi mieszkających w Gdańsku, ale urodzonych poza nim. Byli to urzędnicy prywatnych firm, lekarz, drobni przemysłowcy i właściciele ziemscy z terenu Pomorza (te grupy zawodowe stanowiły około 70% składu), w mniejszym stopniu rzemieślnicy (tylko 1/3 sokołów była rzemieślnikami, co odróżniało gdańskie gniazdo od innych, które zazwyczaj składały się w około 50% z rzemieślników). W poniedziałki i czwartki odbywały się stałe zajęcia z gimnastyki, raz w miesiącu – zebrania z odczytami, organizowano również popisy publiczne, wycieczki i występy.
Pod koniec XIX wieku działalność gdańskiego Sokoła praktycznie zamarła, zmniejszyła się liczba jego członków oraz osób ćwiczących (w 1894 było to 38 osób, w 1900 już tylko 20, w tym 10 osób ćwiczących). Powodem był konflikt wewnętrzny, który zaczął się w 1897. Zmalała wówczas frekwencja na zajęciach, część członków nie uczęszczała na ćwiczenia gimnastyczne, skarżąc się na rutynę i nudę. Wielu druhów sokolich wolało brać udział w atrakcyjniejszych zajęciach organizowanych przez inne polskie towarzystwa (oferowały one zabawy taneczne, przedstawienia teatralne itd.). Zarząd nie podszedł do sprawy poważnie, przez co naraził się władzom związkowym. W końcu usunięto jednego druha, a kilku innym dano nagany za nieprzestrzeganie regulaminu stałych ćwiczeń gimnastycznych. To jednak nie na wiele się zdało i gdańskie gniazdo przestało funkcjonować w 1906, zostało również usunięte ze Związku Sokołów Polskich w Państwie Niemieckim. Mimo opisanych trudności w latach 1899–1900 towarzystwo oparło się naciskowi gdańskiej policji, która wywierała presję na władze gniazda, by zmieniły nazwę organizacji na Turnverein „Falke” Danzig. <br/><br/>
Z inicjatywy doktora prawa [[KRĘCKI FRANCISZEK LEON, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy| Franciszka Kręckiego]] (1883–1940) 20 IX 1910 reaktywowano gdańskie TG „Sokół” i uchwalono decyzję o jego powrocie do Związku Sokołów Polskich w Państwie Niemieckim. Prezesem został Julian Doborowolski. W 1912 powstały nowe oddziały w Sopocie (prezes: Augustyn Jankowski, wiceprezes: Aleksander Majkowski) i w [[FIROGA, osiedle | Firodze]] (ostatecznie nie podjęto statutowej działalności). Organem prasowym gniazda była [[GAZETA GDAŃSKA (I) | „Gazeta Gdańska”]].
Podczas I wojny światowej w armii niemieckiej służyło wielu członków towarzystwa (m.in. Franciszek Kręcki). Mimo osłabienia kontynuowało ono w Gdańsku swą działalność: nadal uprawiano ćwiczenia gimnastyczne, ponadto organizowano obchody rocznic (na przykład 3 V 1916 rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja, 4 II 1917 urodzin Tadeusza Kościuszki), zbiórki pieniędzy dla rodzin poległych członków Sokoła (przykładem może być amatorskie przedstawienie z 28 II 1917, na którym zostały odegrane komedie ''Consilium facultatis'' oraz ''Majster i czeladnik''). 20 X 1917 zatwierdzono decyzję o organizacji wycieczek do tzw. miejsc zabezpieczonych (place musztry wojskowej, poligony) i odbywania tam ćwiczeń wojskowych (strzelanie, musztra). Łączność pomiędzy gniazdami działającymi w różnych zaborach utrzymywano za pomocą pisma „Sokół”, ponadto co kilka miesięcy odbywały się spotkania władz towarzystwa. Na przykład 28 IV 1917 i 20 X 1917 w zebraniach Wydziału Związkowego w Poznaniu wzięli udział przedstawiciele gdańskiego Sokoła, prezes Julian Dobrowolski i naczelnik [[GARYANTESIEWICZ FRANCISZEK, działacz gdańskiej Polonii | Franciszek Garyantesiewicz]]. <br/><br/>
Po I wojnie światowej gdańskie gniazdo liczyło 84 członków. 25 XII 1918 jego przedstawiciele witali przybyłego do Gdańska Ignacego Paderewskiego, włączyli się także w działalność zmierzającą do przyłączenia ziem zaboru pruskiego do Polski. W utworzonym wówczas [[PODKOMISARIAT NACZELNEJ RADY LUDOWEJ W GDAŃSKU (1918–1919) | Podkomisariacie Naczelnej Rady Ludowej (PNRL)]] spośród gdańskich sokołów znaleźli się m.in. Stefan Łaszewski, [[WYBICKI JÓZEF, działacz gdańskiej Polonii | Józef Wybicki]], Franciszek Kręcki, Julian Dobrowolski, [[KWIATKOWSKI JAN, wydawca, działacz gdańskiej Polonii | Jan Kwiatkowski]]. Działalność PNRL była obserwowana przez Niemców, w lutym 1919 Podkomisariat dwukrotnie skontrolowano, rewizje przeprowadzono również w siedzibie „Gazety Gdańskiej”. W ramach PNRL ścierały się dwie koncepcje: legalnej działalności i czekania na decyzję z Wersalu oraz konspiracyjnej walki zbrojnej. Wyrazicielem tej drugiej koncepcji stała się [[ORGANIZACJA WOJSKOWA POMORZA (1918–1920) | Organizacja Wojskowa Pomorza]], na której czele stanął Franciszek Kręcki i do której przystąpiło około 500 ochotników z Gdańska i okolic. W czasie trwania konferencji pokojowej w Paryżu w 1919 gdańskie i sopockie gniazda urządziły obchody Konstytucji 3 maja, będące manifestacją patriotyczną mającą na celu przyłączenie Gdańska do Polski. Doprowadziło to do zamknięcia przez policję TG „Sokół” w Gdańsku 13 maja 1919; wielu czołowych członków z obawy przed represjami opuściło miasto (między innymi Julian Dobrowolski). <br/><br/>
W początkach 1920 władze polskiego sokolstwa rozpoczęły proces jednoczenia TG „Sokół” z trzech byłych zaborów. Na obszarze Wolnego Miasta Gdańska najwcześniej odbyło się spotkanie w Sopocie, członkowie tamtejszego Sokoła wybrali zarząd, zatwierdzili nowy statut, zgodzili się na przynależność do powstającego nowego okręgu oraz potwierdzili przystąpienie do Związku TG „Sokół” w Polsce. W Gdańsku zebranie odnawiające ruch sokoli odbyło się 16 stycznia 1920 – podobnie jak spotkanie założycielskie z 1894 – w Cafe Upleger. Na czele nowego zarządu stanął Jan Kwiatkowski, drukarz i wydawca „Gazety Polskiej”. 18 maja 1920, podczas zebrania w Toruniu, podjęto decyzję o utworzeniu Dzielnicy Pomorskiej Związku TG „Sokół” w Polsce. Powołano w niej pięć okręgów, dokonując tym samym nowego podziału administracyjnego towarzystwa. Były to: Okręg I Gdański (zwany też Kaszubskim, obejmujący gniazda: gdańskie, sopockie, kościerskie, lipuskie, wejherowskie, skarszewskie, starogardzkie, tczewskie oraz ze Starej Kiszewy), Okręg II Tucholski, Okręg III Grudziądzki, Okręg IV Toruński, Okręg V Bydgoski. Na czele zarządu Dzielnicy Pomorskiej stanął działacz z Torunia, Jakub Sulecki. 20 VI 1920 wybrano w Gdańsku zarząd powstającego Okręgu Gdańskiego. Prezesem został Franciszek Kręcki. Pod koniec stycznia odbył się w Gdańsku zjazd delegatów ze wszystkich terenów polskich. Zatwierdzono statut i wybrano na prezesa zjednoczonej organizacji Bernarda Chrzanowskiego. Od 8 do 10 VII 1920 w Warszawie miał miejsce I Zlot Sokołów Polskich (uczestniczyło w nim około 7000 osób), 18 lipca odbył się Zjazd Rady ZTG „Sokół”, na prezesa Rady (organu nadzorującego pracę zarządów) wybrano hr. Adama Zamoyskiego. <br/><br/>
W 1924 Rada dokonała podziału Okręgu I, powstał wówczas Okręg VII Tczewski (gniazda z Tczewa, Pelplina, Zblewa, Lubichowa i Starogardu), w 1927 powstał Okręg IX Kościerski i Okręg X Morski, przez co Okręg I Gdański zachował tylko gniazda z terenu [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnego Miasta Gdańska (WMG)]], czyli z Sopotu, Gdańska-Śródmieścia, Oliwy, Siedlec, Nowego Portu (niewymienione tu okręgi VI i VIII działały w innych częściach II Rzeczypospolitej). Mimo to Okręg Gdański był silny liczebnie, nawet wówczas, kiedy w 1929 zostało zamknięte gniazdo w Oliwie; zrzeszał też najwięcej osób zatrudnionych na kolei (w 1928 na 200 druhów sokolich było około 130 kolejarzy). <br/><br/>
{| class="tableGda"
|-
|+ Prezesi Okręgu I Gdańskiego <br/> w latach 1923–1939
|-
| style="vertical-align:top" | 1923 
| style="vertical-align:top" | [[KRĘCKI FRANCISZEK LEON, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy | dr Franciszek Kręcki]]
|-
| style="vertical-align:top" | 1923–1925 
| style="vertical-align:top" | [[JEDWABSKI WOJCIECH ANTONI, działacz polonijny | Wojciech Jedwabski]]
|-
| style="vertical-align:top" | 1925–1928 
| style="vertical-align:top" | inż. Henryk Czaplicki 
|-
| style="vertical-align:top" | 1928–1932 
| style="vertical-align:top" | inż. Włodzimierz Grützmacher
|-
| style="vertical-align:top" | 1932–1933 
| style="vertical-align:top" | Roch Ziehms
|-
| style="vertical-align:top" | 1933–1936 
| style="vertical-align:top" | [[KUBICKI BRONISŁAW, restaurator | Bronisław Kubicki]]
|-
| style="vertical-align:top" | 1937–1939 
| style="vertical-align:top" | Wojciech Jedwabski
|-
| class="authorEgTab" | {{author: KLJ}}
|}
{| class="tableGda"
|-
|+ Członkowie TG „Sokół” w Gdańsku <br/> w latach 1894–1939 (statystyka)
|-
! style="width: 100px" | Rok
! style="width: 130px" | Liczba druhów sokolich
|-
| style="vertical-align:top" | 1894
| style="vertical-align:top" | 38
|-
| style="vertical-align:top" | 1900
| style="vertical-align:top" | 20
|-
| style="vertical-align:top" | 1918
| style="vertical-align:top" | 84
|-
| style="vertical-align:top" | 1920
| style="vertical-align:top" | 80
|-
| style="vertical-align:top" | 1928
| style="vertical-align:top" | 200
|-
| style="vertical-align:top" | 1933
| style="vertical-align:top" | ponad 300
|-
| style="vertical-align:top" | 1934
| style="vertical-align:top" | 165
|-
| style="vertical-align:top" | 1939
| style="vertical-align:top" | 80–100
|-
| class="authorEgTab" | {{author: KLJ}}
|}
<br/>
Najważniejszą funkcją okręgu była organizacja własnych zlotów i uczestniczenie w innych (okręgowych, dzielnicowych, związkowych). Były one zwieńczeniem pracy sokolej na polu sportowym i kulturalnym. W 1922 w gdańskim Sokole zlikwidowano sekcję piłki nożnej, w rezultacie powstał [[KLUB SPORTOWY GEDANIA | Klub Sportowy „Gedania”]] (w barwach tego klubu grało wielu sokolich, m.in. Edward Bellon, Franciszek Damaszke, Jan Formella, Jan Kuntz, Alojzy Murawski). TG „Sokół” w II WMG borykało się z problemami finansowymi, brakowało miejsc do ćwiczeń, często korzystano z sal w lokalach prywatnych, restauracjach. Marta Lehmann-Steppuhn (1866 – po 1939), wdowa po restauratorze Johannesie Steppuhnie (1853–1914), i jej syn Kurt udostępniali (zarówno w czasie I wojny światowej, jak i po niej) swój lokal Danziger Bürgergarten przy Karthäuserstraße 27 (ul. Kartuska, Siedlce), po 1924 korzystano także z Domu Polskiego przy Wallgasse 16A (ul. Wałowa 17). 15 IV 1924 kierownictwo związku powołało specjalny fundusz na budowę własnej siedziby. Po zbiórce pieniędzy wśród Polonii w 1925 rozpoczęto budowę sokolni we Wrzeszczu, przy polskim [[KOŚCIÓŁ ŚW. STANISŁAWA BISKUPA MĘCZENNIKA | kościele św. Stanisława]] na Heeresanger 11B (al. Legionów). Teren został przyznany przez Komisarza Generalnego RP, [[STRASBURGER HENRYK, komisarz RP w Gdańsku | Henryka Leona Strasburgera]]. Do użytku sokolników wykorzystywano sąsiadujące z nim boisko polskiego klubu sportowego [[GEDANIA, klub sportowy | Gedania]]), dostosowane do ćwiczeń lekkoatletycznych, ponadto korty, bieżnię, stanowisko do rzutów i skoków oraz szatnię. Do wybuchu II wojny światowej budowa sokolni nie została jednak ukończona. <br/><br/>
Po zamachu majowym Józefa Piłsudskiego (12–15 V 1926) TG „Sokół”, uważane za związane z Narodową Demokracją, napotkało utrudnienia w funkcjonowaniu, obóz rządzący propagował organizację Strzelec. Z Sokoła odeszło wielu działaczy obawiających się o swoją pozycję w [[DYREKCJA KOLEI | Dyrekcji Kolei]], w [[KOMISARIAT GENERALNY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W II WMG | Komisariacie Generalnym]] i w innych instytucjach. Pogłębiały się problemy finansowe. Koszty kolejnych organizowanych zlotów niejednokrotnie przekraczały dochód (na przykład zlot Okręgu I Gdańskiego w Kościerzynie 12–13 VI 1926 kosztował około 2000 zł, przynosząc tylko 800 zł zysku). Mimo to w 1933 gdańskie gniazdo liczyło jeszcze ponad trzystu członków. Ale już w 1934, po dojściu do władzy nazistów i przeniesieniu w 1931 siedziby Dyrekcji Kolei z Gdańska do Torunia, gdański Sokół miał jedynie 165 członków, w 1939 – tylko od 80 do 100 aktywnych działaczy. Ostatnim wydarzeniem, które odbiło się szerokim echem, a w którym uczestniczyło 50 działaczy z Gdańska, był VIII Zlot Sokolstwa Polskiego w Katowicach 26–29 VI 1937. Wiosną 1938 hitlerowcy zdemolowali sokolnię we Wrzeszczu, ostatnie zebranie Okręgu odbyło się w poczekalni Dworca Głównego 21 III 1939. Wobec zbliżającej się II wojny światowej wszystkie gniazda Okręgu Kaszubskiego otrzymały obowiązek wprowadzania programu przysposobienia wojskowego, wezwano wszystkich sokołów i sokolice do moralnego i bojowego przygotowania się na ewentualny niemiecki atak. Wśród aresztowanych 1 IX 1939 przedstawicieli Polonii Gdańskiej byli wszyscy działacze TG „Sokół” w Gdańsku. Wielu z nich zginęło 11 I 1940 i 22 III 1940 w masowej egzekucji w Stutthofie. {{author: KLJ}} <br/> [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]]
<br/>
{| class="tableGda"
|-
|+ Działacze TG „Sokół” w Gdańsku aresztowani 1 IX 1939 i w czasie wojny
|-
! style="width: 150px" | Imię i nazwisko
! style="width: 150px" | Zawód i/lub miejsce pracy
! style="width: 300px" | Losy po aresztowaniu
|-
| style="vertical-align:top" | Wiktor Bellwon
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | 
|-
| style="vertical-align:top" | Leon Józef Block
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | zamordowany w masowej egzekucji 22 III 1940 w [[OBÓZ STUTTHOF | Stutthofie]] 
|-
| style="vertical-align:top" | Paweł Bojar
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | 
|-
| style="vertical-align:top" | Marian Brzostowski
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | 
|-
| style="vertical-align:top" | Franciszek Budzisz
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | 
|-
| style="vertical-align:top" | Maksymilian Budzisz
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | 
|-
| style="vertical-align:top" | [[BUDZISZ PAWEŁ, kolejarz, działacz gdańskiej Polonii | Paweł Budzisz]]
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | zginął w 18 I 1942 w Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu
|-
| style="vertical-align:top" | Edmund Jan Dettlaff
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | zamordowany w masowej egzekucji 22 III 1940 w Stutthofie 
|-
| style="vertical-align:top" | [[FILARSKI BERNARD, lekarz, działacz gdańskiej Polonii | dr Bernard Filarski]]
| style="vertical-align:top" | lekarz, pracownik [[DYREKCJA KOLEI | Dyrekcji Kolei]]
| style="vertical-align:top" | aresztowany 1 IX 1939, zamordowany w masowej egzekucji 22 III 1940 w Stutthofie
|-
| style="vertical-align:top" | Jan Formella
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | 
|-
| style="vertical-align:top" | Alfons Garyantesiewicz
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | zamordowany w masowej egzekucji 22 III 1940 w Stutthofie
|-
| style="vertical-align:top" | [[GAWEŁ BRONISŁAW, nauczyciel w Gimnazjum Polskim | Bronisław Gaweł]]
| style="vertical-align:top" | nauczyciel
| style="vertical-align:top" | nie znaleziono ciała ani miejsca pochówku, widziany ostatni raz w Laskowicach w 1939 w podróży do Poznania (odwiedziny syna)
|-
| style="vertical-align:top" | [[GOŁEMBIEWSKI JÓZEF, działacz gdańskiej Polonii | Józef Gołembiewski]]
| style="vertical-align:top" | robotnik
| style="vertical-align:top" | wiosną 1940 aresztowany przez Gestapo, osadzony w Stutthofie, zmarł tam 13 VII 1940
|-
| style="vertical-align:top" | Józef Gregorkiewicz 
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | zamordowany w masowej egzekucji 22 III 1940 w Stutthofie
|-
| style="vertical-align:top" | [[GRIMSMANN WILHELM KRYSTIAN| Wilhelm Grimsmann]]
| style="vertical-align:top" | drukarz, dziennikarz
| style="vertical-align:top" | aresztowany w 1940 przez Gestapo, osadzony w Stutthofie, gdzie został zamordowany wraz z synem w masowej egzekucji 22 III 1940; żona Grimsmanna została zamordowana trzy lata później w Ravensbrück
|-
| style="vertical-align:top" | Edward Groth
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | 
|-
| style="vertical-align:top" | Paweł Jakubowski
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | 
|-
| style="vertical-align:top" | Jan Jesikiewicz
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | zamordowany w masowej egzekucji 22 III 1940 w Stutthofie 
|-
| style="vertical-align:top" | [[KRĘCKI FRANCISZEK LEON, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy | Franciszek Leon Kręcki]] 
| style="vertical-align:top" | handlowiec, bankowiec
| style="vertical-align:top" | aresztowany 1 IX 1939 przez Gestapo, 11 I 1940 zamordowany w Stutthofie w egzekucji
|-
| style="vertical-align:top" | [[MARCINKOWSKI TEOFIL, działacz gdańskiej Polonii | Teofil Bronisław Marcinkowski]]
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | wiosną 1940 aresztowany przez Gestapo i wysłany do Oranienburga, a następnie do Neuengamme, gdzie w sierpniu 1940 został zamordowany 
|-
| style="vertical-align:top" | [[MURAWSKI ALOJZY, działacz Towarzystwa Sokół | Alojzy Murawski]]
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | w grudniu 1940 aresztowany przez Gestapo; wraz z rodziną został zesłany do obozu pracy w Toruniu, zmarła tam jego żona oraz trzyletni synek Edward; przeżył wojnę, po której dowiedział się, że stracił ojca i teściów w Stutthofie 
|-
| style="vertical-align:top" | Władysław Murawski
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | 
|-
| style="vertical-align:top" | Witold Józef Nełkowski
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | zamordowany w egzekucji 11 I 1940 w Stutthofie
|-
| style="vertical-align:top" | Mieczysław Olszewski
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | 
|-
| style="vertical-align:top" | Józef Tomasz Ossowski
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | zamordowany w masowej egzekucji 22 III 1940 w Stutthofie
|-
| style="vertical-align:top" | Stefan Ostrowski
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | 
|-
| style="vertical-align:top" | Piotr Pawlik
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | 
|-
| style="vertical-align:top" | Alfons Runowski
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | 
|-
| style="vertical-align:top" | Konrad Sojecki
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | zamordowany w masowej egzekucji 22 III 1940 w Stutthofie
|-
| style="vertical-align:top" | inż. Henryk Thomas
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | zamordowany w masowej egzekucji 22 III 1940 w Stutthofie
|-
| style="vertical-align:top" | Alfons Tryba
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | 
|-
| style="vertical-align:top" | [[TRZEBIATOWSKI LEON, przedstawiciel gdańskiej Polonii | Leon Trzebiatowski]]
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | zamordowany w masowej egzekucji 22 III 1940 w Stutthofie
|-
| style="vertical-align:top" | Augustyn Uller
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | 
|-
| style="vertical-align:top" | Jan Leon Quandt
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | 
|-
| style="vertical-align:top" | Franciszek Wiśniewski
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | 
|-
| style="vertical-align:top" | Jan Winiecki
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | 
|-
| style="vertical-align:top" | Franciszek Ziehms
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | 
|-
| style="vertical-align:top" | Alfons Żelewski
| style="vertical-align:top" | pracownik PKP
| style="vertical-align:top" | 
|-
| class="authorEgTab" | {{author: KLJ}}
|}