Tekst źródłowy strony KRÓLEWSKA SZKOŁA SZTUK PIĘKNYCH

{{paper}}
[[File:Dwór Bractwa św. Jerzego i Brama Złota (Długouliczna) mieszcząca Szkołę Sztuk Pięknych, Johann Carl Schultz, 1868.JPG|thumb|''Dwór Bractwa św. Jerzego i Brama Złota (Długouliczna) mieszcząca Szkołę Sztuk Pięknych'', Johann Carl Schultz, 1868]]

'''KRÓLEWSKA SZKOŁA SZTUK PIĘKNYCH''' (Königliche Kunstschule), założona w 1803 przez prezesa prowincji Prusy Zachodnie Friedricha L. Schröttera, początkowo z siedzibą w budynku [[SZKOŁA MARIACKA | szkoły mariackiej]], od 1804 w [[ZŁOTA BRAMA | Złotej Bramie]] i górnych piętrach Strzelnicy św. Jerzego. Miała charakter uczelni półwyższej, pierwszym dyrektorem był [[BREYSIG JOHANN ADAM, artysta plastyk | Johann Adam Breysig]].<br/><br/>
Po okresie napoleońskim reaktywowała działalność 3 II 1814 w tym samym miejscu i pod tym samym kierownictwem jako Königliche Kunst- und Handwerksschule (Królewska Szkoła Sztuk Pięknych i Rzemiosła Artystycznego), następnie zwana w 1854 skrótowo Kunstschule, a w 1869 Königliche Provinzial-Kunst- und Gewerbeschule. Tego typu szkoły, które powstały z inicjatywy władz pruskich, miały przygotować nauczycieli rysunków w szkołach elementarnych, a także utalentowaną młodzież do studiów w akademiach sztuk pięknych. Nauka była odpłatna. Uczono rysunku, zasad perspektywy w sztuce, podstaw rysunku odręcznego, szkiców z natury, malarstwa oraz rzeźby. Nauczycielami, obok Johanna Adama Breysiga byli: [[MEYERHEIM KARL FRIEDRICH, artysta malarz, radny | Karl Friedrich Meyerheim]], w 1821 nauczycielem rysunku Ludwig Steffen. Współpracował ze szkołą kupiec, autor rysunków i akwarel [[RANDT AUGUST LOBEGOTT, kupiec, malarz–amator | August Lobegott Randt]]. W 1822 szkoła pozyskała jako pedagoga znanego już w świecie artystycznym nadreńskiego malarza [[MANSKIRSCH FRANZ JOSEPH, artysta plastyk | Franza Josepha Manskirscha]]. Po śmierci Johanna Adama Breysiga do 1834 szkołą kierował Karl Friedeich Meyerheim.<br/><br/>
W 1834 dyrektorem szkoły i pedagogiem został jej dawny uczeń [[SCHULTZ JOHANN CARL, artysta malarz, pedagog | Johann Carl Schultz]], nadając jej artystyczny kierunek. W 1844 zatrudnił jako drugiego pedagoga rzeźbiarza [[FREITAG RUDOLF, artysta plastyk | Rudolfa Freitaga]], który był związany ze szkołą aż do swej śmierci. Program szkoły został ukierunkowany na przygotowanie młodzieży męskiej zarówno do samodzielnej pracy artystycznej, jak i do dalszych studiów na wyższych uczelniach artystycznych. Miała elitarny charakter, uczęszczało do niej jednocześnie najwyżej kilkudziesięciu uczniów. Wśród nich do 1873 wymienić trzeba gdańskich pedagogów i samodzielnych twórców: [[GRENTZENBERG FERDINAND GOTTLIEB, artysta plastyk | Ferdinanda Gottlieba Grentzenberga]], [[TROSCHEL ADOLF EUGEN, artysta plastyk, pedagog | Adolfa Eugena Troschela]], [[RODDE KARL GUSTAV, artysta plastyk | Karla Gustava Roddego]]. Wśród artystów, którzy zakończyli edukację na tej szkole, byli: [[GREGOROVIUS MICHAEL CARL, artysta plastyk | Michael Carl Gregorovius]], jego synowie [[GREGOROVIUS WILHELM EDUARD, artysta plastyk | Wilhelm Eduard]] i [[GREGOROVIUS GEORG FERDINAND | Georg Ferdinand]], [[DAHMS OTTO HERMANN | Otto Hermann Dahms]], [[DAHMS GOTTLIEB ROBERT | Gottlieb Robert Dahms]] i [[FRANZ DAVID CARL, artysta plastyk | David Carl Franz]]. Inni kontynuowali studia w akademiach sztuk pięknych w Królewcu i w innych ośrodkach niemieckich: [[JUCHANOWITZ ALBERT WILHELM ADAM | Albert Juchanowitz]], [[FISCHER JOHANN CHRISTIAN RICHARD | Johann Christian Fischer]]. Uważa się, że tu poznawali pierwsze tajniki zawodu bracia [[HILDEBRANDT EDUARD AUGUST | Eduard August Hildebrandt]] i [[HILDEBRANDT ERNST FRIEDRICH | Ernst Friedrich Hildebrandt]] oraz [[STRYOWSKI WILHELM AUGUST | Wilhelm August Stryowski]]. Nauczyciele i uczniowie prezentowali swoje prace na wystawach organizowanych od roku 1836 przez [[TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ SZTUKI | Towarzystwo Przyjaciół Sztuki]]. Po śmierci Johanna Carla Schultza w 1873 w okresie przejściowym szkołą kierował dyrektor Königliche Provinzial-Gewerbeschule (Państwowa Szkoła Rzemieślnicza) Friedrich Carl Grabo (1822–1879).<br/><br/>
Po 1873 szkoła zmieniła swój charakter i lokalizację. W latach 1874–1875 przekształcona została w średnią szkołę zawodową, zachowując dotychczasową nazwę Königliche Provinzial-Kunst- und Gewerbeschule (Państwowa Szkoła Sztuki i Rzemiosła Artystycznego), z siedzibą od roku szkolnego 1874/1875 w zachodnim skrzydle dawnego klasztoru franciszkańskiego ([[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | kościół i klasztor franciszkanów św. Trójcy]]) przy ul. Fleischergasse 25/27 (ul. Rzeźnicka). Początkowo w części sal zajmowanych przez szkołę rzemieślniczą, a po jej likwidacji 1 X 1878 została gospodarzem całego skrzydła zachodniego dawnego klasztoru. Dotychczasowe jej pomieszczenia w domu Bractwa św. Jerzego i Złotej Bramie zajęły biura Zarządu Miasta.<br/><br/>
W roku szkolnym 1876–1877 jej dyrektorem został architekt i radca budowlany rejencji (potem władz prowincji Prusy Zachodnie) [[EHRHARDT BRUNO, architekt | Bruno Ehrhardt]], nauczycielami byli między innymi: artyści malarze i rzeźbiarze [[FREITAG RUDOLF | Rudolf Freitag]], [[TROSCHEL ADOLF EUGEN, artysta plastyk, pedagog | Adolf Eugen Troschel]], Wilhelm August Stryowski, Karl Gustav Rodde, [[STURMHÖFEL BERNHARD MAXIMILIAN | Bernhard Sturmhöfel]], nauczyciel rysunku Robert Krahn (1823–1901), w latach 1877–1881 architekt miejski Gustav Bädecker (1830–1882), w 1884 i 1892 architekt miejski Ernst Waldemar Otto (1846–1904), w 1892 emerytowany radca budowlany Hermann Rathke. Uczyło się w niej przez około cztery lata stu kilkudziesięciu chłopców. Szkoła miała przygotować utalentowanych uczniów do studiów wyższych, innych do pracy w charakterze średniej kadry zawodowej, głównie w budownictwie. Tych kształcono na przyszłych właścicieli własnych firm lub pracowników w firmach. Program szkoły przewidywał naukę rysunku odręcznego, geometrii, zasad perspektywy w rysunku i malarstwie, rysunku technicznego dla murarzy, cieśli, stolarzy, ślusarzy, podstaw technologii budownictwa, materiałoznawstwa.<br/><br/>
Jej uczniami byli znani następnie gdańscy artyści: [[BAHL REINHOLD, artysta malarz | Reinhold Bahl]], [[BENDRAT ARTHUR, artysta malarz, grafik | Artur Bendrat]], [[HELLINGRATH BERTHOLD FRANZ | Berthold Franz Hellingrath]]. W okresie 1893–1894 szkoła włączona została jako klasa rzemiosła artystycznego do Staatliche Fortbildungs- und Gewerkschule ([[PAŃSTWOWA RZEMIEŚLNICZA SZKOŁA DOKSZTAŁCAJĄCA | Państwowa Rzemieślnicza Szkoła Dokształcająca]]) przy Heilige-Geist-Gasse 82 (ul. św. Ducha). Według wspomnień Bertholda Franza Hellingratha (spisanych po latach) wcielenie miało miejsce dopiero w 1903, być może w tym roku przeniesiono klasy artystyczne z klasztoru pofranciszkańskiego do nowego budynku Państwowej Rzemieślniczej Szkoły Dokształcającej przy An der Großen Mühle 11/13 (ul. Wielkie Młyny), bowiem Kunstschule po 1895 nie jest notowana w księgach adresowych Gdańska. {{author: MrGl}} <br /><br />
{| class="tableGda"
|- 
|+ Dyrektorzy Królewskiej Szkoły Sztuk Pięknych
|- 
| 1803–1831
| [[BREYSIG JOHANN ADAM | Johann Adam Breysig]] (1766–1831)
|- 
| 1831–1834
| [[MEYERHEIM KARL FRIEDRICH | Karl Friedrich Meyerheim]] (1780–1841)
|- 
| 1834–1873
| [[SCHULTZ JOHANN CARL | Johann Carl Schultz]] (1801–1873)
|- 
| 1873–1876 
| Friedrich Carl Grabo (1822–1879), p.o.
|- 
| 1877–1893
| [[EHRHARDT BRUNO | Bruno Ehrhardt]] (1826–1905)
|- 
| 1894–1895
| Woite (?)
|-
| class="authorEgTab" | {{author: MrGl}}
|} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]]