Tekst źródłowy strony DWÓR IV „JUTRZENKA”

{{paper}}
'''DWÓR IV''', ul. Polanki 119/121. Wzmiankowany od 1626 lub 1632 roku, kiedy wydzierżawił go od [[KLASZTOR CYSTERSÓW W OLIWIE | klasztoru cystersów w Oliwie]] [[ŁAWA MIEJSKA | ławnik]] (od 1624) i [[RADA MIEJSKA | rajca]] (od 1630) [[STARE MIASTO | Starego Miasta]] Johann Morgenroth (zm. 12 IX 1640 Gdańsk). Od jego nazwiska posiadłość nazwano „Jutrzenką” (Morgenroth = jutrzenka). Początkowo drewniany dwór zastąpiła w XVIII wieku murowana rezydencja. <br/><br/>
Na przełomie XVI/XVII wieku w jego posiadanie wszedł, kupując dzierżawę, szwedzki rezydent w Warszawie, Georg von Wachsschläger, także właściciel [[DWÓR III „DWÓR SCHOPENHAUERA” | Dworu III]]. W 1732 dzierżawcą posiadłości (i Dworu III) był jego syn, także Georg. W 1739 wdowa po nim sprzedała dzierżawę Dworu IV gdańskiemu kupcowi Johannowi Michaelowi Loschartowi, który z pomocą opata oliwskiego oddalił prawa wysuwane do dworu przez burmistrza [[BÖMELN GABRIEL, burmistrz Gdańska | Gabriela von Bömelna]]. W 1741 Johann Michael Loschart za 6000 florenów odsprzedał dwór [[GRODDECK KARL, burmistrz Gdańska | Karlowi Groddeckowi]]. W rękach Groddecków pozostawał on do 1805, kiedy nabył go [[MENONICI | menonita]] Fridrich von Kempen (1805), za którego czasów uzyskał obecny wygląd. Następnie należał do Augusta Krompholza, właściciela cegielni (zob. [[KROMPHOLZ EMIL ADOLF, artysta plastyk, pedagog| Emil Adolf Krompholz]]). Od 1868 właścicielem był [[PROCHNOW JOHANN FRIEDRICH ERNST, aptekarz, radny | Johann Friedrich Ernst Prochnow]], w 1905 od jego syna, [[PROCHNOW JOHANN HEINRICH HERMANN, mistrz budowlany | Johanna Heinricha Prochnowa]], nabył posiadłość Okręgowy Zakład Ubezpieczeń dla Prus Wschodnich. W dworze urządzono dom wypoczynkowy, od 1927 sanatorium dla rencistów, w położonej w sąsiedztwie cegielni uruchomiono sanatorium dla chłopców. <br/><br/> 
W 1945 urządzono tam szpital dziecięcy, w 1950 utworzono Państwowe Przeciwgruźlicze Sanatorium Dziecięce, od 1976 [[SPECJALISTYCZNY ZESPÓŁ OPIEKI ZDROWOTNEJ NAD MATKĄ I DZIECKIEM | Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej nad Matką i Dzieckiem]]. Zachował się główny budynek dworu. Piętrowy, zbudowany na planie prostokąta w XVIII wieku, po wielu przebudowach nie sprawia dziś imponującego wrażenia. Prowadzi do niego aleja lipowa, która wraz ze stawami przypomina o dawnym założeniu parkowym. Od 2008 nieużytkowany z powodu złego stanu technicznego; 10 I 2014, około godziny 18.00, w wyniku pożaru zawalił się w ¾ swojej powierzchni dach budynku. {{author: AJ}} {{author: AK}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]]