ZIENIAWA RYSZARD, judoka, trener
| < Poprzednie | Następne > |
RYSZARD ZIENIAWA (ur. 1 II 1933 Równe, Wołyń – 15 V 2020), judoka, trener, twórca gdańskiego judo, 9. dan od Światowej Federacji Judo, 1. dan w aikido. Syn Antoniego (12 V 1902 Orżewo, gubernia wołyńska, obecnie Ukraina – 19 XII 1985 Gdańsk), oficera garnizonu w Równem, od września 1939 na froncie w 24. pułku piechoty, w 1946 w stopniu podporucznika odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi, i Marii. Brat Jana (3 IV 1935 – 18 VIII 2009 Gdańsk). Po 1941 przebywał z matką i bratem w Lublinie, od 1945 mieszkał z ojcem w Sopocie, od 1948 mieszkaniec Gdańska. Absolwent Technikum Wychowania Fizycznego w Gdańsku (► Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu), studiował w Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie. Uprawiał lekkoatletykę (Spójnia Gdańsk, przełom lat 40. i 50. XX wieku), narciarstwo biegowe (► Lechia Gdańsk, I połowa lat 50. XX wieku), żeglarstwo (YKP Sopot, 1953–1963), wspinaczkę górską (1954–1994) i rugby w pierwszoligowej Lechii Gdańsk, gdzie grał na pozycji młynarza (1956).
Po służbie wojskowej w Jeleniej Górze, gdzie zetknął się z reemigrantem z Francji Adamem Nizgórskim, prekursorem judo w Polsce, w 1954 założyciel, zawodnik i trener Zryw TWF Gdańsk (Technikum Wychowania Fizycznego), z którego następnie wyodrębniły się sekcje judo Spójni Gdańsk (1956) i Wybrzeża Gdańsk (1958). 15 VI 1957 był uczestnikiem pierwszego spotkania reprezentacji Polski w judo (w Gdyni, z NRD).
Jedenastokrotny mistrz Polski seniorów w rywalizacji indywidualnej (1957–1962, 1960–1963 w kategorii open, 1964 w wadze średniej), wicemistrz w wadze średniej w 1963, czwarty w 1964. Indywidualny mistrz Wybrzeża w 1965 w średniej, szósty na Mistrzostwach Polski wszechwag i wicemistrz Federacji „Gwardia” w średniej. Jako trener i zawodnik GKS Wybrzeże zdobywał tytuł zespołowego mistrza Polski w 1959 (od tego roku rozpoczęto rozgrywki drużynowe), 1960, 1961, 1962, 1963, w 1964 zdobył brązowy medal. W 1959 na mistrzostwach Europy w Wiedniu w kategorii open przegrał z wyższym o 25 cm i cięższym o 42 kg Antonem Geesinkiem z Holandii (jedynym nie-japońskim mistrzem olimpijskim w debiucie judo na Igrzyskach Olimpijskich 1964 w Tokio). W 1963 brał udział w Mistrzostwach Świata w judo w Genewie, przegrał w pierwszej rundzie walk zarówno w turnieju otwartym jak i w turnieju amatorów. W maju 1967 wygrał turniej zapaśniczy w Heerlen (Holandia). Czynna karierę zawodniczą zakończył w 1969.
W latach 1959–1964 trener kadry narodowej, funkcję pełnił społecznie. W 1968 wybrany wiceprezesem do spraw sportowych Gdańskiego Okręgowego Związku Judo. W latach 1969–1991 trener Wybrzeża Gdańsk. Od 1980 do 31 XII 1990 ponownie trener kadry narodowej, już jako szkoleniowiec etatowy. Prowadził kadrę m.in. podczas Igrzysk Olimpijskich w Seulu (1988) i podczas prestiżowego turnieju Jigoro Kano w Japonii (1986, drugie miejsce)
W latach 1991–1993 dyrektor Departamentu Kultury Fizycznej i Sportu w Urzędzie Kultury Fizycznej w Warszawie; na początku lat 90. XX wieku z jego inicjatywy przy Szkole im. Jana de la Salle w Gdańsku powstała hala do sztuk walki; kilka lat później założył tu Uczniowski Klub Sportowy (UKS) Budokan, w którym szkolił młodzież w judo; współpracował z Polskim Związkiem Judo (PZJ) jako konsultant kadry narodowej. W latach 1957–1976 i 1988–1994 był członkiem zarządu PZJ.
Jego podopieczni zdobyli łącznie 42 medale igrzysk olimpijskich (IO), mistrzostw świata i Europy, w tym Waldemar Legień złoty medal na IO w Seulu w 1988. Wśród jego wychowanków – medalistów imprez najwyższej rangi – znaleźli się także gdańszczanie: mistrz Europy ► Antoni Reiter, multimedalista (dwa medale olimpijskie, sześć mistrzostw świata i Europy) ► Janusz Pawłowski, Andrzej Sądej, Andrzej Dziemianiuk, Jerzy Kolanowski i Krzysztof Kamiński; na początku ich kariery trenował też późniejszych mistrzów świata – Rafała Kubackiego i Pawła Nastulę, który został również mistrzem olimpijskim. Prowadzeni przez niego zawodnicy Zrywu TWF Gdańsk, Spójni Gdańsk i Wybrzeża Gdańsk zdobyli 171 medali mistrzostw Polski seniorów i juniorów.
W latach 1993–1995 był trenerem walki wręcz i wspinaczki w Dowództwie Wojsk Nadwiślańskich, w 1996–2002 wykładowcą judo w Wyższej Szkole Kultury Fizycznej na Taiwanie, 1996–2002 prowadził wykłady w ► Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku, w 1999–2000 był wicedyrektorem Departamentu Sportu Urzędu Kultury Fizycznej i Sportu w Warszawie.
Współautor (z Włodzimierzem Erdmannem) monografii Biomechanika judo (Gdańsk 2011). Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1980), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1988), odznaką ► „Za Zasługi dla Gdańska” (1971), medalem „Za zasługi dla gdańskiego sportu” (2018). W 1973 w plebiscycie ► „Dziennika Bałtyckiego” uplasował się na drugim miejscu wśród najlepszych trenerów Wybrzeża za rok poprzedni. W 1998 w plebiscycie „Przeglądu Sportowego” uznany „Trenerem Roku”. W 2010 uhonorowany miejscem w Alei Gwiazd Sportu w Cetniewie.
Żonaty był z Teresą (ur. 1937), absolwentką Wydziału Chemii ► Politechniki Gdańskiej, dr inż. nauk chemicznych, ekspertki w dziedzinie bezpieczeństwa zdrowotnego żywności, ojciec Agnieszki, Marty i Małgorzaty oraz Michała (ur. 17 XII 1980), także judoki. Pochowany 19 VI 2020 na ► Cmentarzu Komunalnym nr 5, Łostowickim.
