VOLCKMAR NICOLAUS, kaznodzieja, pedagog

Z Encyklopedia Gdańska
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

< Poprzednie Następne >
Nicolaus Volckmar, Compendium lingvae Polonicae in gratiam juventutis Dantiscanae, Dantisci 1594

NICOLAUS VOLCKMAR (Volkmarus) (około 1566? Hersfeld, Hesja – 10 XI 1601 Gdańsk), kaznodzieja, pedagog. W Gdańsku od 1584 nauczał języka polskiego, od 1594 był nauczycielem języka łacińskiego w Gimnazjum Akademickim, od 1598 języka polskiego. Od sierpnia 1599 polski kaznodzieja w kaplicy św. Anny, zgodnie z ówczesnym zwyczajem uzyskał ordynację na to stanowisko z rąk polskich duchownych, udając się w tym celu do pozostającego pod kuratelą rodziny Leszczyńskich zboru kalwińskiego w Radziejowie.

Za namową burmistrza Gerharda Brandesa autor słowników i podręczników do nauczania języka polskiego (na które uzyskał stypendium Rady Miejskiej), m.in. gramatyki Compendium linguae Polonicae in gratiam juventutis Dantiscanae (Kompendium języka polskiego dla korzyści młodzieży gdańskiej; 1594), łacińsko-polsko-niemieckiego leksykonu Dictionarium trilingue tripartitum ad discendum linguam Latinam, Polonicam et Germanicam accomodatum (Trójjęzyczny trójstronny słownik do nauki łaciny, polskiego i niemieckiego; 1596, uzupełnione w kolejnym, pośmiertnym wydaniu także o język grecki). Pośmiertnie (1612) ukazały się niemiecko-polskie rozmówki Viertzig Dialogi Oder Lustige Arten zu reden Von allerhand Sachen und Handeln ... (Czterdzieści dialogów lub zabawne sposoby mówienia o najróżniejszych rzeczach i działaniach...), niezwykle popularne i wielokrotnie wznawiane (22 razy, z czego w XVII wieku – 19 razy) zawierały bowiem rozmowy, jakie ówcześni prowadzili na rynku, w drodze do kościoła, w związku z weselem, bywając w łaźni miejskiej lub u krawca, chorując, spotykając się na grach i zabawach towarzyskich czy na obiedzie rodzinnym. Polskie wydanie ukazało się w 2005. Od strony samego pomysłu opierały się one na używanych w Gdańsku podręcznikach (rozmówkach) do nauki języka łacińskiego Johanna Ludovica Vivesa (wł. Juan Luis (1493–1540); Joannis Ludovici Vivis Valentini Colloquia, sive linguae Latinae exercitatio. Ex optimorum codicum cum collatione, innumeris mendis purgata) i Joachima Camerariusa st. (1500–1574), były jednak ciekawsze, bo osadzone w gdańskiej rzeczywistości. Był propagatorem znajomości języka polskiego w Gdańsku, sugerując nawet wprowadzenie go jako obowiązkowego w szkołach parafialnych.

Od 1580 w Hersfeld żonaty po raz pierwszy (imię żony nieznane), ojciec urodzonego tamże Nicolausa, od 1589 ucznia Gimnazjum Akademickiego. Po raz drugi ożenił się w 1595 z Anną, matką jego co najmniej pięciorga dzieci, ochrzczonych w kościele św. Piotra i Pawła. Córki Elisabeth (chrzest 31 III 1596), Greta (chrzest 26 V 1597), Anna Maria (chrzest 28 I 1599) i Sara (chrzest 10 I 1601) zmarły we wczesnym dzieciństwie, syn Salomon 20 IV 1627 w kościele NMP ożenił się z Elisabeth (chrzest 21 XI 1595 w kościele NMP), córką Joachima Krause i jego drugiej, poślubionej w 1584 żony Orti (Dorothea).

Zmarł podczas epidemii dżumy, pochowany 11 XI 1601 w kościele św. Piotra i Pawła. JANSZ








Bibliografia:
Czerniakowska Ewa, Volkmar Mikołaj, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, Suplement II, Gdańsk 2002, s. 297–298.
Kizik Edmund, Nicolausa Volckmara "Viertzig Dialogi" 1612. Źródło do badań nad życiem codziennym w dawnym Gdańsku, Gdańsk 2005.
Praetorius Ephraim, Dantziger-Lehrer Gedächtniβ..., Danzig und Leipzig, s. 13, 80. Rhesa Ludwig, Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern, Königsberg 1834, s. 61.

⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania