RUMIŃSKI JÓZEF, historyk, archiwista
| < Poprzednie | Następne > |
JÓZEF RUMIŃSKI (7 VIII 1919 Grudziądz – 11 VII 2000 Gdańsk), historyk, archiwista. Syn Tomasza (ślusarza kolejowego w Toruniu, po 1945 referendarza Polskich Kolei Państwowych w Oddziale Mechanicznym w Toruniu) i Julii z domu Fabiańskiej (zm. 1934), brat Jana (do 1939 roku pracownika kolei w Gdyni, podczas okupacji wysiedlonego z Wejherowa do Torunia, po wojnie do 1952 adiunkta w Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Gdańsku).
W 1931 ukończył Szkołę Powszechną w Tczewie, maturę zdał 16 V 1939 w I Państwowym Liceum i Gimnazjum im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Bydgoszczy (uczęszczał także do szkoły średniej w Górnej Grupie). Podczas II wojny światowej deportowany na roboty przymusowe, najpierw do powiatu człuchowskiego (od 10 V do 23 VII 1940 pracował u rolnika K. Reussa w Sąpolnie, od 23 VII do 1 XI 1940 u F. Doraua w Gwieździnie, od 1 XI 1940 do 7 V 1941 u kupca J. Krausego w Przechlewie, od 13 V 1941 do 18 III 1943 u rolnika F. Schuberta w Stołcznie), następnie do Zakładów Leczniczych w Międzyrzeczu (od 20 III 1943 do 31 I 1945).
Po wojnie osiadł w Toruniu. Od 1 III do 20 IV 1945 uczęszczał na Państwowy Kurs Pedagogiczny w Toruniu, gdzie 23 kwietnia uzyskał uprawnienia do nauczania w szkole. Od 1 V do 31 VIII 1945 nauczyciel kontraktowy w Publicznej Szkole Powszechnej nr 17 w Toruniu na Stawkach. Od 1 IX 1945 do 28 II 1946 nauczyciel w Publicznej Szkole Powszechnej w Rozgartach (powiat toruński). Jednocześnie rozpoczął kurs stenografii u Stanisława Nowaczyka w Toruniu (1 VII – 15 XII 1945).
Pracując zawodowo, studiował historię na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (1946–1950; WH UMK); od 6 VI 1950 magister filozofii w zakresie historii (na podstawie pracy Mapy wielkiej własności komturstwa brodnickiego, promotor: prof. Karol Górski). Jako student należał do zarządu Studenckiego Koła Historyków, w którym w roku akademickim 1946/1947 pełnił funkcję prezesa. 1 XII 1946, jako student IV roku, został zatrudniony na stanowisku zastępcy asystenta w Katedrze Historii WH. Następnie od 1 IX 1948 młodszy asystent w Katedrze Historii Ziem Pomorskich i Krajów Nadbałtyckich WH, od 1 IX 1949 młodszy asystent w Katedrze Historii Europy Wschodniej WH. Na UMK pracował do 1 III 1950.
Równocześnie od 7 II 1950 pracownik Archiwum Państwowego (AP) w Gdańsku, z którym związany był aż do przejścia na emeryturę 8 VIII 1979. Początkowo asystent archiwalny, od 1 VIII 1954 archiwista, od 1 X 1955 starszy archiwista, od 1 XI 1956 kustosz. Od 1 V 1965 pracował na stanowisku adiunkta naukowo-badawczego. Jego głównym zadaniem było sporządzanie inwentarzy oraz regestów dokumentów i listów z XIII–XV wieku z zespołu „Akt miasta Gdańska”. W 1956 zorganizował pracownię mikrofilmową i kierował nią do 1958 roku. W 1956 został również kierownikiem pracowni naukowej, którą 1 II 1971 przekształcono w Oddział IV Ewidencji, Informacji i Udostępniania Zasobu AP w Gdańsku. Od 1967 równocześnie kierował biblioteką podręczną Wojewódzkiego AP w Gdańsku, należał do Komisji Zakupu Archiwaliów. Dzięki znajomości języka niemieckiego, angielskiego, francuskiego i łacińskiego, w tym paleografii łacińskiej i niemieckiej, prowadził między innymi kwerendy dotyczące działalności stanów Prus Królewskich i konsulów francuskich.
Był członkiem Związku Nauczycielstwa Polskiego w Toruniu (1945–1950), Związku Zawodowego Pracowników Państwowych w Gdańsku (1950–1951), Związku Zawodowego Pracowników Kultury i Sztuki w Gdańsku (od 1952), Towarzystwa Naukowego w Toruniu (1955–1960), Polskiego Towarzystwa Historycznego.
Autor m.in. Kroniki naukowej Torunia („Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu” 1948, t. 14; 1950, t. 16; 1951, t. 17); współautor publikacji Związek Pruski i poddanie się Prus Polsce. Zbiór tekstów źródłowych (z Karolem Górskim, 1949), kilku tomów Acta Stanów Prus Królewskich (z Karolem Górskim i Marianem Biskupem, „Fontes” Towarzystwa Naukowego w Toruniu 1961, t. 50; 1963, t. 54; 1966, t. 57; 1967, t. 59). Z Edmundem Cieślakiem opracował Raporty rezydentów francuskich w Gdańsku w XVIII wieku (t. I–II, 1964–1968). Autor artykułów, m.in. Fałszerstwa dokumentów Krzysztofa Stanisława Janikowskiego („Zapiski Historyczne Towarzystwa Naukowego w Toruniu” 1965, t. 30). Krzysztofowi Stanisławowi Janikowskiemu poświęcił także biogram w Polskim słowniku biograficznym (t. 10, 1962–1964).
W 1956 odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi, w 1968 Złotym Krzyżem Zasługi, w 1976 odznaką honorową „Za zasługi dla archiwistyki”, w 1979 Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
W Toruniu mieszkał przy ul. Matejki 16/18, w Gdańsku – przy ul. Korzennej (róg Karmelickiej) C/15 oraz św. Ducha 32–33/6. 17 VII 1951 poślubił Reginę z domu Piątkowską (7 IX 1928 – 3 II 2007 Gdańsk), absolwentkę astronomii Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii UMK, w latach 1945–1952 asystentkę Obserwatorium Astronomicznego UMK w Piwnicach koło Torunia. Miał córkę Marię (ur. 8 XI 1952). Pochowany wraz z żoną na Cmentarzu Garnizonowym.
