PAWLICKI ROMAN, aktor, działacz opozycji demokratycznej
| < Poprzednie | Następne > |
ROMAN SZYMON PAWLICKI (28 II 1935 Konin – 26 I 2021 Konin), aktor, działacz opozycji demokratycznej. Syn Ignacego (1898–1982), członka Polskiej Organizacji Wojskowej i uczestnika wojny polsko-rosyjskiej (1919–1921) oraz Janiny z domu Multańskiej (1902–1993). Miał brata Grzegorza (ur. 1933). Po wkroczeniu Niemców we wrześniu 1939 i zajęciu przez nich rodzinnego domu Pawlickich, wyjechał z rodzicami do babki Elżbiety Multańskiej w Kleczewie. W 1943 z całą rodzina wysłany został na roboty przymusowe do Reckenfeld w Westfalii. W 1945 rodzina znajdowała się w angielskiej strefie okupacyjnej i rozważała możliwość emigracji do USA. W 1947 zdecydowała się jednak powrócić do Konina.
W 1948 rozpoczął naukę w piątej klasie Szkoły Podstawowej nr 3 w Koninie przy ulicy Reformackiej. W 1949 nie zdał jednak do następnej klasy. Uczęszczał później do Technikum Mleczarskiego we Wrześni, następnie do Technikum Telekomunikacyjnego w Poznaniu i do Technikum Łączności w Szczecinie. Od 1957 odbywał dwuletnią zasadniczą służbę wojskową w ► koszarach we Gdańsku-►Wrzeszczu. Po wyjściu do cywila wrócił do Szczecina, gdzie do 1959 występował na deskach studenckich teatrów satyrycznych. W 1959 wrócił do Konina; został kierownikiem Powiatowego Domu Kultury. Był założycielem i reżyserem konińskiego kabaretu „Koński Ogon”. W latach 1960–1961 występował w Teatrze im. Fredry w Gnieźnie. W 1962 uzyskał maturę, w 1964 eksternistycznie dyplom aktorski w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie. Występował w Teatrze Ziemi Krakowskiej w Tarnowie (1965–1966), w Teatrze im. Mickiewicza w Częstochowie (1966–1967), w Teatrze im. Bogusławskiego w Kaliszu (1967–1969 i 1970–1973), w Teatrze Polskim w Bydgoszczy (1969–1970), w Teatrze Ziemi Gdańskiej w Gdyni (1973), w Starym Teatrze w Krakowie (1979–1980) i w Teatrze Dramatycznym w Gdyni (1974–1979 i 1980–1981).
20 VIII 1980, w trakcie trwających w Trójmieście strajków, wspólnie z Wiesławą Kosmalską przybył do ► Stoczni Gdańskiej, gdzie przekazali poparcie od środowiska aktorskiego. Mimo że początkowo był sceptyczny wobec środowiska robotniczego, został łącznikiem między stocznią a teatrem. W grudniu 1980 wszedł do Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ ► „Solidarności” w Gdańsku jako przedstawiciel środowiska pracowników kultury. 12 XI 1980, wraz z kilkoma aktorami i pracownikami instytucji kultury przyłączył się do trwającego już kilka dni strajku okupacyjnego w budynku Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku. Został wówczas szefem komitetu strajkowego pracowników kultury. W lipcu 1981 był delegatem na I Walne Zebranie Delegatów NSZZ „Solidarność” Regionu Gdańskiego, został wybrany do Zarządu Regionu Gdańskiego i jako delegat na ► Pierwszy (I) Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”. W sierpniu 1981, w czasie obchodów pierwszej rocznicy strajków, był szefem komitetu organizacyjnego wydarzeń rocznicowych w regionie gdańskim. Jednym z efektów działań komitetu był ► Pierwszy (I) Przeglądu Piosenki Prawdziwej „Zakazane Piosenki” w ► hali „Olivia”.
Po wprowadzeniu ► stanu wojennego (13 XII 1981) przedostał się do Stoczni Gdańskiej i wszedł w skład Regionalnego Komitetu Strajkowego. Zatrzymany 16 XII 1981 w Sali BHP po pacyfikacji zakładu. Przewieziony został do szpitala więziennego (uraz kręgosłupa) przy ► Areszcie Śledczym w Gdańsku; stamtąd przetransportowany do Zakładu Karnego w Bydgoszczy, jednocześnie został zwolniony z pracy w Teatrze Dramatycznym w Gdyni. Ze względu na stan zdrowia 29 IX 1982 wyszedł na wolność, 4 VIII 1983 Sąd Wojewódzki w Gdańsku, na mocy amnestii, umorzył postępowanie przeciw niemu (kierowanie nielegalnym strajkiem w stoczni). Do 1989 zarabiał na życie jako cieśla, jako aktor występował na uroczystościach patriotyczno-religijnych, m.in. w czasie organizowanych w kościołach (Stanisława Kostki w Warszawie, Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gdyni).
Podczas ► protestów w maju i sierpniu 1988 był drukarzem komunikatów strajkowych. Przed ► wyborami w czerwcu 1989 przewodził Komitetowi Obywatelskiemu przy ► Lechu Wałęsie, był też szefem Biura Kultury przy Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. Po wybraniu Lecha Wałęsy na urząd Prezydenta RP przez rok kierował zespołem do zdań zleconych w Kancelarii Prezydenta. W latach 1990–1994 był radnym Gdyni, w 1990–1991 jej wiceprzewodniczącym. Był m.in. rzecznikiem prasowym Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, honorowym członkiem „Ligi Morskiej”. W 1998 kierował Społecznym Komitetem Budowy Pomnika Marynarza Polskiego w Gdyni. Od 2000 na emeryturze.
W 2007 odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski i Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, w 2015 Krzyżem Wolności i Solidarności. Od 1960 żonaty z Barbarą Grzebielanką (ur. 1940), ojciec Macieja (ur. 1962) i Tomasza (ur. 1976). Pochowany na cmentarzu parafialnym przy ul. Kolskiej w Koninie. W 2018 powstał o nim film dokumentalny Andrzeja Mosia Wspomnienie to cicha nuta… .
Bibliografia:
Relacja pisemna Romana Pawlickiego (2008).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku, akta Prokuratury Rejonowej w Gdańsku; akta Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku.
Kazański Arkadiusz, Pawlicki Roman, ►https://encysol.pl/es/encyklopedia/biogramy/18060,Pawlicki-Roman-Szymon.html?search=38073.
„Solidarność. Pismo MKZ NSZZ Solidarność z siedzibą w Gdańsku” (dodatek specjalny), 13 VII 1981.
