MAZUR ZYGMUNT, laborant i preparator Instytutu Anatomicznego Akademii Medycznej w Gdańsku
| < Poprzednie | Następne > |
ZYGMUNT MAZUR (25 XII 1920 Gdańsk – 14 VII 1945 Gdańsk), laborant i preparator w Instytutcie Anatomicznym Akademii Medycznej w Gdańsku, katolik. Syn Józefa i Anny z domu Czerwionke, po rodzicach otrzymał obywatelstwo Wolnego Miasta Gdańska.
We własnoręcznie przygotowanym życiorysie podał, że przed II wojną światową uczęszczał do Gimnazjum Polskiego, gdzie ukończył sześć klas. Jest to informacja wątpliwa ze względu na charakter tej szkoły, która przyjmowała dzieci narodowości polskiej, których rodzice byli urzędnikami polskimi zatrudnionymi w Gdańsku lub należeli do Polonii gdańskiej. Do wybuchu wojny zatrudniony był przez trzy miesiące w Polskich Kolejach Państwowych na terenie Gdańska. Od kwietnia 1940 pracował jako pracownik fizyczny w firmie budowlanej wykonującej roboty ziemne. W październiku 1940 decyzją urzędu pracy zatrudniony został jako goniec w Kole Czytelników, gdzie pracował do 15 I 1941. Ubiegał się o stanowisko laboranta w Instytucie Anatomii Akademii Medycznej w Gdańsku kierowanym przez prof. Rudolfa Spannera, posadę otrzymał 17 I 1941.
Do jego zadań służbowych w Instytucie należało przygotowywanie sal do wykładów i ćwiczeń, zawieszanie tablic i makiet oraz sporządzanie pod ścisłą kontrolą naukowców preparatów i pomocy naukowych służących do ćwiczeń z zakresu anatomii. Był pracownikiem bardzo cenionym przez prof. Spannera, który osobiście przeszkolił go w zakresie preparacji anatomicznych kości, stawów, mięśni, naczyń, nerwów i węzłów limfatycznych. Wykonał część preparatów zamieszczonych później w atlasie Spaltenholz-Spanner Handatlas der Anatomie des Menschen (1959). Był również zaangażowany w wytwarzanie mydła z wykorzystaniem tłuszczu ludzkiego.
1 II 1941 wstąpił do Niemieckiego Frontu Pracy (Deutsche Arbeitsfront). W gdańskim Instytucie anatomii pracował nadal po wyjeździe jej dyrektora prof. Spannera w styczniu 1945. 6 V 1945 zatrzymany został w swoim mieszkaniu w Sopocie przez funkcjonariuszy Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. Był przekonany, że funkcjonariusze nawiązują z nim kontakt ze względu na dalsze zainteresowanie produkcją mydła. W jego mieszkaniu odnaleziono i zabezpieczono kilka kawałków mydła pochodzących z Instytutu Anatomicznego. W czasie przesłuchań przyznał się do produkcji mydła z tłuszczu ludzkiego. 12 V 1945 został tymczasowo aresztowany i osadzony w więzieniu w Gdańsku, gdzie zmarł na tyfus plamisty.
Bibliografia:
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, Zbiór Z, sygn. 1109, Świadectwo pracy Z. Mazura z dnia 27 I 1945, k. 59.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku, sygn. 0046/250-312, Raport z działalności VIII sekcji śledczej WUBP w Gdańsku w sprawie fabryki mydła na terenie Gdańska z dnia 26 XI 1945.
Archiwum Państwowe w Gdańsku, Akademia Medyczna w Gdańsku, sygn. 1230/36, kwestionariusz osobowy Zygmunta Mazura z 14 IV 1942.
Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdańsku, sygn. S 74/02/Zn (śledztwo w sprawie zabójstw dokonanych w okresie od września 1939 do marca 1945 zabójstw osób cywilnych i jeńców wojennych, z których zwłok uzyskiwano tłuszcz używany do produkcji „mydła” w Instytucie Anatomii w Gdańsku kierowanym przez prof. Rudolfa Marię Spannera).
Tomkiewicz Monika, Semków Piotr, Profesor Rudolf Spanner (1895–1960). Naukowiec w III Rzeszy, Gdynia 2010.
