MACKENSEN ANDREAS I, złotnik
| < Poprzednie | Następne > |
ANDREAS MACKENSEN I (Mackonson, Macksen; około 1596 Delmenhorst, Niemcy – pochowany 20 I 1678 Gdańsk), złotnik, nadworny artysta królów polskich Władysława IV i Jana Kazimierza. Przypuszczalnie pochodził z Danii. Od około 1628 odnotowany w Krakowie jako mistrz prowadzący własną pracownię i tam otrzymał tytuł złotnika nadwornego. W 1643 przeniósł się do Gdańska, gdzie po wpłaceniu 400 florenów został przyjęty do cechu ( cechy) złotników. 31 X 1644 otrzymał obywatelstwo miejskie. W 1650 i 1663 był starszym, w 1662 kompanem (podstarszym) cechu złotników, w 1663 prowizorem kościoła św. Trójcy. W 1665 przyjął na cztery lata do swojej pracowni jako czeladnika Andreasa Haidta. Miał wielu uczniów. Od czasów krakowskich przyjaźnił się z królewskim złotnikiem Janem Christianem Bierpfaffem (około 1600 Dithmarschen (Holsztyn) – 1675 Toruń), który dedykował mu swój wzornik Libellus novus elementorum Latinorum cum aeneis picturis usui aurifabrorum inservientib (Hamburg, 1650), ilustrowany przez Jeremiasza Falcka.
Jego prace można odnaleźć w kościele benedyktynek w Żarnowcu (kielichy, między innymi złoty z 1644 fundacji Jana Pakosta), Pelplinie (monstrancje z 1646 i 1668), Gnieźnie (dwa z kompletu sześciu świeczników sprzed 1656, z fundacji kanonika gnieźnieńskiego Szymona Kołudzkiego), Krakowie (kielich z około połowy XVII wieku w kościele NMP, dzbany mszalne z około 1650, taca sprzed 1643 na Wawelu), St. Petersburgu (dzban z 1669 w zbiorach Ermitażu), zaginiony dzban do Wieczerzy Pańskiej z wyobrażeniami Wiary, Nadziej i Zmartwychwstania (dawniej w Królewcu (Königsberg)), dzban z 1654 fundacji Hansa Fischera z kościoła św. Katarzyny w Gdańsku (zaginiony w 1945), puchar nautilus (dawniej w kolekcji Schaffgotschów w Cieplicach, zaginiony).
Twórca zastawy stołowej, składającej się z 12 pater, na których wyryto portrety królów polskich od Władysława Jagiełły do Jana Kazimierza, wykonanej zapewne w 1648, prawdopodobnie jako dar koronacyjny Gdańska dla Jana Kazimierza, ofiarowany w 1666 przez króla Janowi Kazimierzowi Krasińskiemu, podskarbiemu wielkiemu koronnemu, z okazji ślubu jego syna Jana z Teresą Chodkiewiczówną (siedem pater zaginionych, z pozostałych pięciu dwie mocno uszkodzone, obecnie w Muzeum Narodowym w Warszawie). Twórca niezachowanego, srebrnego posągu Salwatora, wykonanego w 1628 dla Stanisława Lubomirskiego.
Tworzone przez niego przedmioty odznaczały się bogatą ornamentyką (głównie ornament małżowinowy i muszelkowy o lekko potraktowanych brzegach), często ze scenami figuralnymi, wiele aspektów zostało zaczerpniętych z niderlandzkich wzorów, głównie działającego w Utrechcie Adama Vianena. Dzieła sygnował: AM. Uważany za jednego z wybitniejszych złotników europejskich i najmożniejszych w Gdańsku, mającego istotny wpływ na innych gdańskich złotników. Pochowany w kościele św. Trójcy w grobowcu nr 47, który zakupił w 1650.
Był dwukrotnie żonaty. Z pierwszego małżeństwa (zawartego około 1625) miał córkę Annę (zm. 3 I 1657), od 15 V 1646 żonę rytownika Wilhelma Hondiusa. Z drugiego małżeństwa z Elizabeth (pochowana 18 X 1705 w wieku 83 lat wraz z nim) miał syna, Andreasa Mackensena II.
