KRÓTKA REGA
| < Poprzednie | Następne > |
KRÓTKA REGA (Kurze Reihe), część posiadłości biskupów włocławskich na Starych Szkotach, niewielka enklawa gruntowa w kształcie tzw. owalnicowego nawsia (czyli głównego placu charakterystycznego dla wsi o układzie owalnicowym), powstała w rozwidleniu głównego traktu handlowego z południa Polski do Gdańska. Ślad jej istnienia widać obecnie w postaci wysepki gruntowej w ciągu obecnego Traktu św. Wojciecha (posesja ze stacją benzynową i automyjnią pod nr 37).
W średniowieczu i w epoce nowożytnej trakt stanowił (na tym odcinku) granicę między właściwymi Starymi Szkotami (tzw. Niska Strona, poniżej Kanału Raduni) a Chmielnikami Pelplińskimi, należącymi do cystersów z Pelplina. Na pograniczu tych osad powstało gęsto zasiedlone terytorium sporne, które najprawdopodobniej skłoniło strony do wytyczenia własnej drogi do Gdańska, stąd wspomniane rozwidlenie. W początku XVII wieku opaci kontrolowali północną część Krótkiej Regi, biskupi włocławscy – południową. W 1614 bp Wawrzyniec Gembick nakłonił opata Feliksa Kosa do przekazania przez cystersów części spornego gruntu Kolegium Jezuickiemu na Starych Szkotach. W 1615 jezuici wznieśli tam kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny (NMP). Cystersi wycofali się z Krótkiej Regi w 1655, powiększając poprzez kolejną cesję cmentarz przy kościele NMP ( cmentarze w Starych Szkotach).
Krótka Rega pojawiła się na planie Gdańska Georga Strakowskiego z 1662, nazwa – na planie Starych Szkotów z 1736. Szczegółowy opis zawierały: Księga gruntowa St. Szkotów (od 1744), Inwentarz Szotlandu z 1759, a także plan Starych Szkotów z 1789. Krótka Rega dzieliła się na część północną – jezuicką z, licząc od południa, cmentarzem, kaplicą św. Barbary, karczmą (tzw. Domus Ecclesiae – w miejscu dawnego kościoła Nawiedzenia NMP) i bursą muzyczną. Część południowa – większa – należała bezpośrednio do biskupa. Znajdowało się tam 18 domów, opatrzonych numerami porządkowymi 26–28 i 71–85.
Krótka Rega była kilkakrotnie – wraz z całą osadą – niszczona podczas oblężeń w latach 1520, 1576, 1656, 1734. Po zburzeniu podczas oblężenia w 1807, nieodbudowana.
