GRODECKI STEFAN, obrońca Westerplatte w 1939, honorowy obywatel Gdańska
| < Poprzednie | Następne > |
STEFAN LUDWIK GRODECKI (do 1931 Stefan Gryś) (25 VIII 1903 Niedźwiedź, pow. limanowski, woj. krakowskie – 16 VIII 1968 Warszawa), obrońca Wojskowej Składnicy Tranzytowej (WST) na Westerplatte w 1939 w stopniu porucznika obserwatora rezerwy, honorowy obywatel miasta Gdańska. Syn Jana Grysia i Karoliny z domu Piwowarskiej. Ojciec uprawiał czterohektarowe gospodarstwo rolne w Skrzydlnej, matka pracowała z mężem w gospodarstwie. Brat m.in. Stanisława (1906–1983), wikarego kościoła Wniebowzięcia NMP w Krakowie, rotmistrza rezerwy, w 1939 kapelana 8 pułku ułanów im. księcia Józefa Poniatowskiego w składzie Armii „Kraków”, więźnia Oflagu II B Arnswalde, Roterburga n. Fuldą oraz obozów koncentracyjnych w Buchenwaldzie, a od 1942 w Dachau, po wojnie m.in. współorganizatora pielgrzymek byłych żołnierzy Polski Walczącej na Jasną Górę, pod koniec życia proboszcza kościoła św. Mikołaja w Krakowie.
W latach 1910–1915 uczęszczał do szkoły powszechnej w Szczyrzycu. W 1923 ukończył Państwowe Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Myślenicach. Maturę (z wynikiem celującym) zdał 5 VI 1923. W 1924 odbył praktykę zawodową w zakładach Zieleniewskiego w Krakowie. W 1924 rozpoczął studia na Wydziale Budowy Maszyn Technische Hochschule Danzig. Był członkiem Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku. Studiował z przerwami, w czasie nauki zatrudniony był w charakterze pracownika biurowego w Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Gdańsku (prawdopodobnie była to forma wsparcia finansowego studentów studiujących w Gdańsku). 14 VIII 1929 powołany został do służby wojskowej w 5. Batalionie Podchorążych Rezerwy w Łobzowie. Od 24 IX 1930 służył w Szkole Podchorążych Rezerwy Lotnictwa, po czym skierowany został do służby w 2. Pułku Lotniczym w Krakowie. Zwolniony do rezerwy 18 IX 1930 w stopniu plutonowego podchorążego, ze specjalnością obserwatora. Powrócił do Gdańska, w 1933 ukończył studia, inżynier. Podjął również w dalszym ciągu pracę w PKP.
W 1932 awansowany do stopnia podporucznika, 1 I 1935 do stopnia porucznika rezerwy. 20 X 1931, na własną prośbę, decyzją wojewody krakowskiego, uzyskał administracyjną zgodę na zmianę nazwiska z Gryś na Grodecki. Po zwolnieniu na własną prośbę z pracy w gdańskiej DOKP, od 1 VIII 1934 pracował w WST na Westerplatte na stanowisku cywilnego kierownika technicznego basenu portowego, elektrowni i wodociągów.
We wrześniu 1939, w czasie obrony Westerplatte, od 1 do 7 tego miesiąca adiutant dowódcy i oficer techniczny. Od 7 września jeniec nr 2106, początkowo obozu przejściowego w Riesenburgu (Prabuty), następnie Oflagu XVIII A Lienz (Austria). 31 V 1940 przeniesiony do Oflagu II C w Woldenbergu (Dobiegniew). Uczestniczył w marszu ewakuacyjnym na zachód, uwolniony 30 I 1945 w Dietz przez Armię Czerwoną. Powrócił do Gdańska, od lipca 1945 zatrudniony był na stanowisku kierownika ruchu portowych urządzeń przeładunkowych w Porcie Gdańsk. Od 1 XI 1945 pracował w Centrali Zbytu Produktów Przemysłu Węglowego Gdańsk–Gdynia na stanowiskach starszego inżyniera ruchu, kierownika technicznego portu węglowego, głównego inżyniera portu. 16 IV 1948 przeniesiony przez Ministerstwo Obrony Narodowej do rezerwy. Od 1 I 1950 był naczelnym inżynierem ruchu w Zarządzie Portu Gdańsk–Gdynia. 1 IV 1954 przeniesiony do Centralnego Zarządu Portów Ministerstwa Żeglugi w Warszawie na stanowisko głównego mechanika.
Od 1945 był członkiem Stronnictwa Demokratycznego. Współzałożyciel i aktywny członek Związku Obrońców Westerplatte, późniejszego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (Sekcja Westerplatczyków w Zarządzie Okręgowym ZBoWiD w Gdańsku). Odznaczony został Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (1945), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1955), Srebrnym (1946) i Złotym (1952) Krzyżem Zasługi, Medalem za Długoletnią Służbę (1938), Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945 (1947), Medalem za Odrę, Nysę, Bałtyk (1947), Odznaką Grunwaldzką (1960), Medalem 10-Lecia PRL (1955), Złotą Odznaka „Zasłużony Pracownik Morza” (1956). Wspólnie ze wszystkimi Westerplatczykami od 21 V 1998 honorowy obywatel miasta Gdańska.
Żonaty był z Janiną z domu Kramarz (zm. 4 VIII 2003 Warszawa), ojciec Jana (ur. 1946) i Barbary (ur. 1949). Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.
Bibliografia:
Archiwum Państwowe w Gdańsku, Akta KGRP, sygn. 259/1068, k. 38, Rozkaz Komendanta Wojskowej Składnicy Tranzytowej Westerplatte Nr 34 z dnia 24 VI 1938; Akta KGRP, sygn. 259/1068, k. 00, Rozkaz Komendanta Wojskowej Składnicy Tranzytowej Westerplatte Nr 00 z dnia 00 marca 1939.
Fotokopie dokumentów Archiwum Stanisławy Górnikiewicz–Kurowskiej zdeponowane w Archiwum Państwowym w Gdańsku.
Dróżdż Krzysztof Henryk, Walczyli na Westerplatte. Badania nad stanem liczbowym załogi Wojskowej Składnicy Tranzytowej we wrześniu 1939 roku, Oświęcim 2017.
Górnikiewicz-Kurowska Stanisława, Westerplatczycy. Losy Obrońców Wojskowej Składnicy Tranzytowej, Gdańsk 2012 (wyd. 2 uzupełnione i poprawione).
Rut Sławomir, Wojciech Samól, Jarosław Tuliszka, Westerplatczycy – lista 1939. Skład załogi Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte w Wolnym Mieście Gdańsku 1 września 1939 r., Gdańsk 2023 (przez indeks).
Westerplatte, zebrał, opracował i wstępem opatrzył Zbigniew Flisowski, Warszawa 1978.
