GODLEWSKI HENRYK, lekarz
| < Poprzednie | Następne > |
HENRYK GABRIEL EMIL KAZIMIERZ GODLEWSKI (23 VII 1914 Lwów – 15 IX 1989 Kraków), histolog, doktor Akademii Lekarskiej (AL) w Gdańsku. Syn Tadeusza, profesora fizyki na Politechnice Lwowskiej (odkrywcy aktynu promieniotwórczego, współpracującego z Marią Skłodowską-Curie) i Janiny z domu Dzieślewskiej (12 XI 1888 - 12 XI 1958 Kraków). Brat Jerzego (1916–1942), pilota, podczas II wojny światowej poległego w służbie polskiego Dywizjonu nr 302 w Anglii. Po śmierci ojca (białaczka, choroba popromienna nabyta w trakcie pracy naukowej) jego ojczymem został Maksymilian Huber (14 I 1872 – 9 XII 1950 Kraków), również profesor Politechniki Lwowskiej.
Uczył się we lwowskim Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza. Po ukończeniu trzech klas przeniósł się do Korpusu Kadetów we Lwowie, po przeprowadzce rodziny do Warszawy kontynuował naukę w Gimnazjum im. Tadeusza Czackiego. W 1932 otrzymał świadectwo dojrzałości i rozpoczął studia na Wydziale Rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego (UJ) w Krakowie. Po roku zrezygnował i rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim UJ. W trakcie studiów na dwa lata przeniósł się na Wydział Lekarski Uniwersytetu Warszawskiego i podjął pracę w tamtejszym Zakładzie Histologii i Embriologii. Na ostatni rok studiów powrócił na UJ, z powodu wybuchu II wojny światowej studia ukończył i odebrał dyplom lekarza we Lwowie. W latach 1939–1941 pracował w Klinice Uniwersytetu i Zakładzie Położniczo-Ginekologicznym im. Anny Mazowieckiej w Warszawie. W 1941 został lekarzem rejonowym i kierownikiem ośrodka zdrowia w Brzesku Nowym (powiat Miechów). Tymczasowo pełnił tam również funkcję kierownika lazaretu zakaźnego. Należał do Narodowej Organizacji Wojskowej (pseudonim „Grzela”), w 1944 kierował szpitalem polowym Armii Krajowej w Kucharach Leśnych i w majątku Nagorzany ( Nagórzany, obecnie obwód tarnopolski, Ukraina).
Wiosną 1945 podjął pracę w Polskich Kolejach Państwowych na stanowisku lekarza rejonowego w Laskowicach Pomorskich. Był następnie dyrektorem Szpitala Miejskiego w Malborku, zorganizował Szpital Powiatowy, sekcję przeciwweneryczną, łaźnię miejską oraz ambulatorium Polskiego Czerwonego Krzyża. W maju tego roku został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa pod zarzutem zamordowania agentki NKWD, w 1944 opiekunki swojej córki, skazanej na karę śmierci (wyrok wykonano) przez sąd Armii Krajowej. Po wycofaniu oskarżenia podjął pracę w Zakładzie Histologii i Embriologii Akademii Lekarskiej w Gdańsku na stanowisku starszego asystenta. Był następnie adiunktem na Oddziale Lekarsko-Dentystycznym Wydziału Lekarskiego AL. W 1946, na podstawie dysertacji Kilka uwag nad mikrospopielaniem dokonanym przy pomocy nowego aparatu pozwalającego na bezpośrednie prowadzenie tego procesu (obronionej na UJ, promotor Stanisław Maziarski), doktor nauk medycznych.
W lecie 1950 opuścił Gdańsk, od 1 sierpnia tego roku do 31 I 1951 pracował jako kierownik Zakładu Histologii i Embriologii Akademii Lekarskiej w Białymstoku. W listopadzie 1950 został ponownie aresztowany pod poprzednim zarzutem, spędził w więzieni sześć miesięcy. Po odzyskaniu wolności, na podstawie pracy Cytochemiczne badania nad mikrometabolizmem oocytów u Aurelia aurita L., habilitował się w gdańskiej Akademii Medycznej. Mając zakaz prowadzenia wykładów, w latach 1953-1961 pracował w Zakładzie Biologii Nowotworów Instytutu Onkologii w Gliwicach. W 1953 raz jeszcze został aresztowany w tej samej co poprzednio sprawie, ponownie spędził w więzieniu sześć miesięcy, zwolniony z braku dowodów winy po wykryciu i procesie faktycznych wykonawców wyroku.
Od 1963 kierownik Katedry Histochemii w Instytucie Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, otrzymał też w tym roku tytuł profesora nadzwyczajnego. Od 1973 do emerytury pracował w Instytucie Farmakologii PAN w Krakowie.
Zajmował się histochemią i walką z nowotworami. Autor między innymi Histochemiczne badania nad histogenezą niektórych nowotworów gruczołu mlekowego człowieka. Rozmieszczenie kwasów nukleinowych i soli nieorganicznych (Poznań 1955) oraz Rysy histochemii tkanki nowotworowej i stanów przedrakowych (Warszawa 1958).
W 1957 powołał pierwsze Polskie Towarzystwo Histochemików pod patronatem Wydziału Nauk Medycznych PAN. W 1962 stworzył pierwsze czasopismo poświęcone histochemii „Folia Histochemica et Cytochemica”, w 1963 był współorganizatorem Międzynarodowego Sympozjum Histochemii w Polsce. Był członkiem między innymi Polskiego Towarzystwa Histochemików i Cytochemików (PTHC) (od 1979 członek honorowy), Niemieckiej Akademii Naturalistów, Węgierskiego Towarzystwa Anatomów, Histologów i Embriologów.
Od 1939 był żonaty z absolwentką filozofii na UJ, nauczycielką historii w gdańskich gimnazjach, Alicją z domu Ziomek, ojciec Ewy (ur. kwiecień 1942 Brzesko Nowe) i Marka (13 I 1951 Białystok – 30 IX 2014 Kraków ). Zmarł na zawał serca. Pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. PTHC ustanowiło nagrodę jego imienia dla młodych badaczy.
