FÜRSTENBERG CARL, bankowiec
| < Poprzednie | Następne > |
CARL RUDOLF FÜRSTENBERG (28 VIII 1850 Gdańsk – 9 II 1933 Berlin), bankowiec. Z rodziny wywodzącej się z Trzcianki (Schonlanke) koło Piły, nazwisko nadane przez władze pruskie w 1817 po osiedleniu się w Gdańsku jego dziadka Carla (1771 Schonlanke – 1 VII 1853 Gdańsk), bursztynnika. Syn kupca i bursztynnika Rudolfa Rubena (1813 Gdańsk – 1 I 1887 Gdańsk), zamieszkałego przy Breitgasse 94 (ul. Szeroka) i Henriette, córki gdańskiego kupca Siegfrieda Beckera. Brat Johanny zamężnej Zutrauen (27 VII 1844 Gdańsk – 23 II 1905 Berlin), Juliusa (ur. 1846 Gdańsk), Mathilde Marianne zamężnej Philipsthal (2 VII 1848 Gdańsk – 7 XII 1914 Berlin) i Rosy zamężnej Hoch (zm. 1931).
Po ukończeniu szkoły św. Jana naukę zawodu odbył w gdańskiej firmie bankowej Richarda Dammego, następnie był krótko związany z zachodniopruską firmą tekstylną. Od 1870 w Berlinie; pracował w banku Gebrüder Simon Disconto-Gesellschaft (największy ówczesny niemiecki bank aukcyjny) i od 1871 w prywatnym banku S. Bleichrödera, gdzie – po stażu odbytym w banku braci Rotschild (Rothschild Frères) w Paryżu – zajmował jedno z czołowych stanowisk. Od 1883 prezes Berlińskiego Towarzystwa Handlowego (Berliner Handelsgesellschaft, BHG), który za jego prezesury stał się jedną z najważniejszych instytucji finansowych Niemiec, a on sam czołową osobistością świata finansjery.
Był członkiem rad nadzorczych wielu instytucji finansowych, między innymi banków w Zürichu, Mediolanie, Pradze, Wiedniu, Banku Wschodnioazjatyckiego, zreformował system finansowy w Serbii, w pewnych kwestiach doradzał nawet cesarzowi Wilhelmowi II. Po odkryciu w 1908 złóż diamentów w Niemieckiej Afryce Południowo-Zachodniej (obecna Namibia) stworzył finansowe podstawy systemu ich eksploatacji. Po I wojnie światowej między innymi pozyskał z nowojorskiego domu bankowego Hallgarten & Co. kredyty tak potrzebne Niemcom. Przyczynił się także do rozwoju przemysłu niemieckiego wydobywczego oraz floty dalekomorskiej.
Kierowany przez niego bank odegrał istotną rolę w finansowaniu rozwoju przemysłu w Niemczech, zwłaszcza ciężkiego (między innymi Harpen, Rheinstahl, Mannesmann, Bismarck-Hütte, Oberschlesische Kokswerke, Schwartzkopff), przyczynił się też do wielu berlińskich inwestycji, między innymi do rozbudowy głównej ulicy Berlina (Kurfürstendamm) czy powstania willowej dzielnicy Grunewald. Jego berliński dom, ozdobiony między innymi malowidłami Juliana Fałata, był miejscem spotkań przedsiębiorców, artystów i polityków.
Od 1884 należał do Towarzystwa Przyjaciół (Gesellschaft der Freunde), istniejącej od 1792 żydowskiej organizacji charytatywnej, która od około 1880 stała się nieformalnym centrum managementu mających siedziby w Berlinie banków, domów wydawniczych, firm z branży chemicznej, elektrotechnicznej i innych. Po zawarciu układu w Rapallo (1922) był pierwszym niemieckim bankierem, który udzielał kredytów ZSRR. W 1931 zrezygnował z prezesury BHG na rzecz zasiadania w jego Radzie Nadzorczej.
Utrzymywał z Gdańskiem stały kontakt. Angażował się w przedsięwzięcia kulturalne. Udzielił dotacji na budowę wielkiej synagogi, w 1912 ofiarował 50 000 marek na potrzeby utworzenia muzeum w Domu Uphagena i przeprowadzenia prac konserwatorskich, finansował też zakupy muzealiów dla Muzeum Miejskiego. W okresie II Wolnego Miasta Gdańska zaangażował się na prośbę Senatu w pozyskiwanie inwestorów, wspierał Izbę Handlową w Gdańsku. Wspomagał gdańskie instytucje bankowe.
Po raz pierwszy żonaty z Henriette Emilie z domu Degen, z którą miał córkę Katharinę (Käthe) Berthę zamężną Henoch (ur. 4 I 1883 Berlin) oraz syna, doktora medycyny Carla. Od 1889 żonaty był z warszawianką Anielą Natanson (4 II 1856 Warszawa – 27 VI 1915 Berlin, pochowana w Gruneck (Bawaria)), córką prezesa Warszawskiego Towarzystwa Lekarskiego Ludwika Natansona (12 IX 1821 Warszawa – 6 VI 1896 Warszawa) i jego drugiej żony Natalii von Epstein (1834–1891), która prowadziła w wilii w Grunewaldzie salon będący centrum życia berlińskiej Polonii (bywał tu między innymi Wojciech Kossak, występował Ignacy Paderewski).
Ojciec Hansa Rudolfa („Jean”) (20 I 1890 Berlin – 3 IV 1982 Genewa, pochowany w Beaumesnil (Francja)), pisarza i bibliofila, członka rady Danziger Privat-Aktien-Bank, oraz córek: Anieli (Lella) Henrietty (19 IV 1891 Berlin – 1978) po pierwszym mężu Huldschinsky, po drugim Wiedmann i Natalii Rosy (5 IV 1896 Berlin? – 12 VII 1951 Paryż), żony szwajcarskiego malarza i rzeźbiarza Friedricha (Fritz, Frédéric) Josepha Hufa (14 VIII 1898 Lucerna – 14 XII 1970 Collina d'Oro (Szwajcaria)).
Za życia odmawiał przyjmowania odznaczeń i nagród. W październiku 1989 na domu przy Koenigsallee 53 w Berlinie-Grunewald, gdzie stał budynek, w którym mieszkał, odsłonięto poświęconą mu tablicę pamiątkową.
