CARTELLIERI ANTONIO MARIA GAETANO, śpiewak
| < Poprzednie | Następne > |
ANTONIO MARIA GAETANO CARTELLIERI (25 VI 1746 Mediolan – 12 VI 1817 Królewiec), śpiewak o głosie tenorowym, nauczyciel śpiewu. Syn śpiewaka Giovanniego Cartellieriego. W latach 60. XVIII wieku śpiewak na dworze księcia Johanna Carla Friedricha von Schoenaicha na zamku w Carolath (obecnie Siedlisko, powiat nowosolski), następnie na dworze biskupa wrocławskiego Philippa Gottharda von Schaffgotscha na zamku Johannesberg w Jauernig (obecnie Jánský Vrch w Javorniku, Czechy).
Dawał koncerty w różnych miejscowościach, m.in. w 1772 w Gdańsku w salonach polskich arystokratów. 27 IX 1772 w Kaplicy Królewskiej chrzestnymi jego syna Casimira Antonia zostało kilkoro z nich: kasztelanowa połaniecka Marianna ze Świdzińskich Lanckorońska, strażnik wielki koronny Franciszek Czacki i jego żona Kunegunda z Sanguszków, wojewoda rawski Kazimierz Granowski i jego żona Bona ze Świdzińskich oraz starosta włodzimierski Franciszek Antoni Ledóchowski. W 1780 występował w teatrze we Wrocławiu, w latach 1781–1784 był śpiewakiem na dworze księcia Adolfa Friedricha IV w Neustrelitz (Meklemburgia-Pomorze Przednie), w 1784 ponownie we Wrocławiu, gdzie uczył śpiewu przyszłego kompozytora Józefa Elsnera (1769–1854). W latach 1786–1790 w Królewcu dawał koncerty i uczył śpiewu.
Występował również w Gdańsku, między innymi 9 XII 1788 i 8 I 1789 w Domu Angielskim na koncertach organizowanych przez organistę Friedricha A. Klüglinga. W okresie 1790–1794 w Gdańsku uczył śpiewu i występował na koncertach, m.in. 21 I 1791 w tzw. Bohonsche Haus (dom handlarza winem Jeana L. Bohona przy Heilige-Geist-Gasse 997/998, od 1853 – po zmianie w Gdańsku numeracji – 111 (ul. św. Ducha)) na koncercie zorganizowanym przez organistę Johanna C. Turgego; 4 II 1794 w Domu Angielskim wspólnie ze swoimi uczniami wykonał kantatę na głosy solowe, chór i orkiestrę Das Lob der Musik (Pochwała muzyki) Josepha Schustera. Występował również poza Gdańskiem, m.in. we wrześniu 1792 w pałacu von Somnitzów w Charbrow (obecnie Charbrowo, powiat lęborski), w lipcu 1793 w pałacu von Fincków w Finckenstein (obecnie Kamieniec, powiat iławski). W latach 1794–1800 ponownie w Królewcu. We wrześniu 1800 przyjechał do niego syn Casimir Antonio (od 1796 kapelmistrz na dworze księcia Franza Josepha Maximiliana von Lobkowitza).
W styczniu 1801 razem wyjechali do Austrii, po drodze zatrzymali się w Gdańsku i 4 lutego wystąpili na koncercie w hotelu „Im weißen Löwen” („U białego lwa”) ( Hotele. Tabela: Hotele do 1945). Gościł u syna do jego ślubu z Franziską Kraft, córką wiolonczelisty Antona Krafta, 9 V 1803 w kościele św. Augustyna w Wiedniu. Po powrocie do Królewca uczył śpiewu aż do śmierci. Zmarł w domu przy Auf der Drumm 31.
Był dwukrotnie żonaty. Przed 1772 poślubił śpiewaczkę Elisabethę Böhm (1756 Ryga – 8 XI 1810 Berlin), z którą występował wspólnie do rozwodu w 1785. Elisabeth razem z ich jedynym dzieckiem, synem Casimirem Antoniem (założycielem austriackiej, katolickiej linii rodziny), zamieszkała w Berlinie, gdzie poślubiła aktora o nazwisku Böhm i w latach 1787–1799 jako Madame Böhm występowała w Königliches Nationaltheater (Królewski Teatr Narodowy).
13 III 1794 w Gdańsku w Kaplicy Królewskiej poślubił Charlottę Sophię Julianę Marty (24 VI 1771 Królewiec – 13 I 1849 Królewiec), córkę budowniczego fortepianów Johanna Friedricha Marty’ego (13 III 1746 Królewiec – 26 III 1811 Pilawa). Z ich pięciorga dzieci przeżyło troje (założyciele niemieckiej, ewangelickiej linii rodziny): synowie Johann Carl (ur. 11 II 1793 Gdańsk; jako dziecko nieślubne ochrzczony zapewne dopiero po ślubie rodziców, prawdopodobnie w Królewcu) i Julian Friedrich Leopold (ur. 19 IV 1795 Królewiec) oraz córka Emilie (ur. 1 XI 1804 Królewiec).
Bibliografia:
„Danziger Nachrichten und Anzeigen“ 1800, nr 71, s. 769; 1801, nr 9, s. 58, nr 10, s. 72–73.
„Wöchentliche Danziger Anzeigen und dienliche Nachrichten” 1788, nr 49, s. 567; 1789, nr 1, s. 2; 1791, nr 37, s. 409; 1792, nr 23, s. 444; 1793, nr 33, s. 439; 1794, nr 4, s. 44, nr 5, s. 60–61.
Cartellieri W., Der Sänger Antonio Cartellieri, Altpreußische Geschlechterkunde, Jg. 11, 1937, H. 1, s. 18–20.
Michalak Jerzy M., Gdańsk w biografii Józefa i Karoliny z Drozdowskich Elsner, „Rocznik Gdański”, t. 69/70, 2009‒2010, s. 60‒62.
Michalak Jerzy M., Das Leben der Anna Elisabeth Bohon geb. Freislich und die Konzerte im „Bohonschen“ Hause in Danzig bis 1775, w: Musikalische Beziehungen zwischen Mitteldeutschland und Danzig im 18. Jahrhundert, hrsg. v. Klaus-Peter Koch und Danuta Popinigis, Sinzig 2002, s. 135–159.
Rudolph M., Rigaer Theater- und Tonkünstler-Lexikon, Riga 1890, Nachdruck Hannover-Döhren 1975, s. 23, 35.
