BERENDT FRANZ THEOPHIL, proboszcz Kaplicy Królewskiej, kościołów Trójcy Świętej i św. Ignacego
| < Poprzednie | Następne > |
FRANZ THEOPHIL BERENDT (9 III 1867 Starogard (Gdański) – 5 XII 1934 Gdańsk), proboszcz Kaplicy Królewskiej, kościoła Trójcy Świętej w Oliwie i kościoła św. Ignacego. Syn nauczyciela i organisty Ignacego i Józefiny z domu Sarnowskiej.
Uczył się w nowym, powstałym w 1880 Królewskim Gimnazjum Fryderyka w Starogardzie (Königliches Friedrichs-Gymnasium zu Preußisch Stargard) (od 1950 Starogardzie Gdańskim). Tam też zdał maturę w kwietniu 1888. Ze względu na bardzo wysokie oceny był zwolniony z egzaminów ustnych i 1 IV 1888 wstąpił do Seminarium Duchownego w Pelplinie: tonsura – 3 V 1891; subdiakonat – 22 XI 1891; diakonat – 7 II 1892. Święcenia kapłańskie (prezbiter) przyjął 27 III 1892 z rąk biskupa chełmińskiego Augustyna Rosentretera.
Pracę duszpasterską rozpoczął 1 IV 1892 od stanowiska wikariusza w parafii w Pucku. Od lipca 1892 wikariusz w Chojnicach, od października 1894 do marca 1895 w kościele św. Ignacego w Gdańsku-Starych Szkotach. Od marca do lipca 1895 pełnił również funkcję administratora parafii w Kościerzynie. Od lipca 1895 do października 1899 pełnił obowiązki kuratusa przy Zakładzie Poprawczym i Zakładzie św. Karola Boromeusza w Chojnicach. W dniach 3–5 VIII 1897 zdał egzamin proboszczowski.
Od 10 X 1899 proboszcz parafii w Więcborku, od 30 IV 1907 proboszcz Kaplicy Królewskiej w Gdańsku. Od tego samego roku kanonik kapituły katedralnej w Pelplinie, został także profesorem tamtejszego Seminarium Duchownego. Od 20 VI 1916 proboszcz parafii Trójcy Świętej w Gdańsku-Oliwie. Po włączeniu Pomorza w granice Polski opowiedział się za Niemcami oraz niemieckością tych ziem i w konsekwencji w październiku 1920 został usunięty ze wszystkich godności i urzędów w diecezji chełmińskiej.
22 V 1922 biskup Eduard O’Rourke mianował dziekanów Gdańska, lecz jeden z nowo powołanych – proboszcz kościoła św. Brygidy ks. Emil Moske – zrezygnował 29 XII 1923 ze względów zdrowotnych, a funkcję tę objął Berendt.
Z okresu oliwskiego został zapamiętany jako bardzo dobry mówca. Kazania miał głosić „z namysłem i dowcipne, dobrze dobrane, bez patosu ale dosadne, którymi można było się inspirować”. Udzielał się w kręgach, klubach i stowarzyszeniach księży oraz w wykształconych środowiskach świeckich. Mimo że sam nie unikał alkoholu, angażował się w propagowanie powściągliwości alkoholowej. Jednemu ze swych przełożonych, który miał się zmagać z alkoholizmem, miał powiedzieć: „Nie będę pił alkoholu tak długo, dopóki ty nie odpuścisz”. Nazywano go Wasserapostel (apostoł wody).
Od 1 III 1926 konsultor diecezjalny. Od 13 XI 1926 ponownie w kościele św. Ignacego w Gdańsku-Starych Szkotach. W ostatnich latach życia zmagał się z poważnymi problemami zdrowotnymi.
Był członkiem stowarzyszenia księży Unio Apostolica. Mianowany 23 IV 1926 przez papieża Piusa XI Tajnym Szambelanem. Po śmierci jego ciało zostało wystawione na widok publiczny w kościele św. Ignacego w niedzielę 9 XII 1934 od godz. 17.00. W poniedziałek 10 grudnia o godz. 9.00 odbył się pogrzeb, a ciało złożono do grobu na cmentarzu parafialnym św. Ignacego w Starych Szkotach.
Bibliografia:
Archiwum Archidiecezjalne w Gdańsku, sygn. IIp, 7: Franz Berendt.
Königl. Friedrichs-Gymnasium zu Pr. Stargard. Zu der Freitag den 22. März 1889, erst. Dr. Hermann Heinz, Pr. Stargard 1889.
„Danziger Volkszeitung” 8 XII 1934, s. 75–76.
Leksykon kapłanów wyświęconych w latach 1869–1945 pracujących w diecezji gdańskiej, oprac. Maciej Kwiecień, Gdańsk 2014.
Mross Henryk, Słownik biograficzny kapłanów diecezji chełmińskiej wyświęconych w latach 1821–1920, Pelplin 1995.
Samerski Stefan, Die katholische Kirche in der Freien Stadt Danzig 1920–1933. Katholizismus zwischen Libertas und Irredenta, Köln–Weimer–Wien 1991.
Stachnik Richard, Die katholische Kirche in Danzig, Münster 1959.
Stachnik Richard, Danziger Priesterbuch 1920–1945; 1945–1965, Bonn 1965.
