ŁUKASIEWICZ STANISŁAW, rektor Politechniki Gdańskiej
| < Poprzednie | Następne > |
STANISŁAW WOJCIECH ŁUKASIEWICZ (23 IV 1884 Pińczów, województwo kieleckie – 9 IX 1960 Warszawa), pierwszy rektor Politechniki Gdańskiej (PG). Syn Antoniego, w latach 1877–1886 kasjera Magistratu w Pińczowie, i Jadwigi z domu Nowakowskiej (1850 – 6 I 1920), córki burmistrza Wiślicy. Brat Julii Józefy (ur. 20 V 1881).
W 1902 absolwent Liceum Klasycznego w Kielcach. W latach 1905–1905 studiował na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej (PW). Po jej zamknięciu podjął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki w Dreźnie, od 1911 inżynier budowy maszyn. W latach 1911–1919 pracował jako konstruktor w fabrykach maszyn w Warszawie: do 1915 przenośnikowych, urządzeń dla cukrowni i cementowni oraz ustrojów stalowych „Bystydziński, Sopoćko i Sp-ka", następnie dźwigowych i budowlanych „Okolski i Patschke", w której od 1919 był rzeczoznawcą. Jednocześnie od 1915 asystent, w 1927 zastępca profesora na PW w Katedrze Dźwignic, a także 1914–1919 wykładowca maszynoznawstwa w ramach Sekcji Technicznej Towarzystwie Kursów Naukowych, której był kierownikiem naukowym od 1915. Jednocześnie 1919–1927 naczelnik Wydziału Szkół Technicznych Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (MWRiOP). Od 1927 do 1941 pracownik Politechniki Lwowskiej (PL), od 1927 profesor nadzwyczajny, od 1937 profesor zwyczajny. Na lwowskiej uczelni był w latach 1930–1931 dziekanem, 1931-1932 prodziekanem Wydziału Mechanicznego, 1927–1934 kierownikiem Katedry Maszyn Dźwigowych i Urządzeń Transportowych, 1933–1939 przewodniczącym Rady Naukowej Laboratorium Aerodynamicznego, a także przedstawicielem RP na międzynarodowych zjazdach Komisji Badań Szybowcowych. Pasjonat lotnictwa i szybownictwa, dążył do produkcji szybowców w warsztatach PL. W latach 1939–1941 szykanowany przez NKWD (nieuznawanie kwalifikacji zawodowych, zakaz zmiany miejsca pobytu), w okresie okupacji niemieckiej 1941–1944 wykładał w szkole zawodowej, powołanej w miejsce PL. Od kwietnia do końca lipca 1944 prowadził zajęcia na tajnej PW, w 1945 następnie na kursach w Częstochowie i Politechnice Śląskiej (z siedzibą w Krakowie).
W 1945 zgłosił MWRiOP w Lublinie chęć wyjazdu do Gdańska w celu organizacji PG. Na początku września 1945 powołany na stanowisko profesora zwyczajnego i kierownika Katedry Maszyn Dźwigowych i Przenośnikowych PG, 9 IX 1945 otrzymał nominację na rektora PG, przybył do Gdańska z zadaniem zabezpieczeniem przed grabieżą majątku po Technische Hochschule Danzig oraz rozpoczęcia odbudowy uczelni. Ustąpił z godności rektora 5 V 1946, w czasie trwania roku akademickiego. Zabiegał, z częściowym sukcesem, o przeniesienie do Gdańska kadry dawnej PL. Od września 1947 także profesor kontraktowy w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Szczecinie wykładający maszyny dźwigowe, budowlane i urządzenia przeładunkowe. Na mocy ustawy Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej od 1953 doktor nauk technicznych. Od 1959 na emeryturze, przeniósł się do Warszawy.
Zajmował się problemem urządzeń przeładunkowych do towarów masowych i drobnicy w polskich portach. Autor ekspertyz dla portów i stoczni, studiów konstrukcyjnych i obliczeniowych oraz podręczników. Zainicjował na Wydziale Mechanicznym PG sekcje: maszyn rolniczych i maszyn do obróbki drewna, do których opracował program naukowy. Autor m.in. Maszynoznawstwo, Dźwignice, Obciążenia skupione w płytach, tarczach i powłokach.
Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1929), Krzyżem Oficerskim „Polonia Restituta” (1937), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1959), Medalem 10-lecia PRL (1955). Od 1937 żonaty był z urzędniczką Zarządu Miasta Warszawy Anną z domu Szuba, ojciec syna (1941-1945). Pochowany na cmentarzu Stare Powązki w Warszawie.
Bibliografia:
Andrzejewski Marek, Łukasiewicz Stanisław, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 3, Gdańsk 1997, s. 116–117.
Pionierzy Politechniki Gdańskiej, red. Zygmunt Paszota, Janusz Rachoń, Edmund Wittbrodt, Gdańsk 2005, s. 309.
Rektorzy i prorektorzy Politechniki Gdańskiej 1904–2014, red. Bolesław Mazurkiewicz, Gdańsk 2014.
