ŁUCZYŃSKI EDWARD, obrońca Westerplatte w 1939, honorowy obywatel Gdańsk
| < Poprzednie | Następne > |
EDWARD ŁUCZYŃSKI (22 XII 1913 Szczecno, gmina Daleszyce, woj. świętokrzyskie – 28 VIII 1971 Gdańsk), obrońca ► Wojskowej Składnicy Tranzytowej (WST) na Westerplatte w 1939 roku w stopniu kaprala, ► honorowy obywatel miasta Gdańska. Syn Jana i Antoniny z domu Raduszewska. Miał siedmioro rodzeństwa: Stanisława, Stefana, Feliksa, Antoniego, Jana, Mieczysława i Helenę.
W 1931 ukończył siedmioklasową szkołę powszechną w Pierzchnicy w powiecie stopnickim. W 1947 absolwent trzymiesięcznego Oficerskiego Kursu Wojskowo-Kolejowego, w 1948 Oficerskiej Szkoły Politycznej w Łodzi. W 1959 zdał maturę w Liceum Ogólnokształcącym dla pracujących w Gdańsku. W 1966 ukończył trzyletnie Studium Pożarnicze przy Oficerskiej Szkole Pożarniczej w Warszawie, kapitan pożarnictwa w Korpusie Technicznego Pożarnictwa. W 1932 zgłosił się na ochotnika do Wojska Polskiego, do 1933 odbył służbę wojskową w 4. Pułku Piechoty Legionów w Kielcach. W latach 1933–1939 kapral zawodowy w 2 kompanii karabinów maszynowych 4 batalionu 4 Pułku Piechoty Legionów w Kielcach. Od 17 III 1939 w WST na Westerplatte. Od 19 VII do 3 VIII 1939 przebywał w Szpitalu Morskim w Gdyni, gdzie przeszedł operację wyrostka robaczkowego. Od 4 do 24 VIII przebywał na urlopie zdrowotnym w stronach rodzinnych.
Wyznaczony początkowo na dowódcę Wartowni nr 5, 27 VIII 1939 ze względu na stan zdrowia przydzielony jako dowódca do Wartowni nr 6 (kabina bojowa w koszarach). Po nalocie 2 września, na rozkaz majora ► Henryka Sucharskiego, obsadził żołnierzami stanowisko w rejonie zniszczonej Wartowni nr 5. W czasie walk ranny w głowę. W niewoli niemieckiej od 10 IX 1939 do 26 V 1941 jeniec w Stalagu I A w Stablack (Ostpreussen, obecnie Kamińsk i Stabławki, woj. warmińsko-mazurskie) (nr jeniecki 1874), od 26 V1941 w Stalagu XXI A w Schildberg (Reichsgau Wartheland, obecnie Ostrzeszów, woj. wielkopolskie). 1 VI 1941 zwolniony z obozu jako trwale niezdolny do pracy. Członek Armii Krajowej w Kieleckiem (ps. „Karol”), w zgrupowaniu Tadeusza Kołodzieja (ps. „Orlicz”).
Od 22 I do 18 III 1945 pracownik Służby Ochrony Kolei (SOK) w Kielcach. Od 12 IV 1945 pracował w SOK w Gdyni, od 1 III 1950 do września 1951 w Oddziale Lotnym SOK w Gdańsku. Od 21 XI 1951 do 1955 zatrudniony był w Kompanii Okręgowej SOK w Gdańsku. Od 1 I 1956 do 15 II 1957 pracownik Biura Techniki DOKP Gdańsk jako inspektor ochrony przeciwpożarowej. Od 15 II 1957, w stopniu kapitana pożarnictwa, inspektor ochrony przeciwpożarowej w Zarządzie Trakcji DOKP w Gdańsku.
W latach 1957–1958 uczestnik kursu na przewodnika turystycznego PTTK, posiadał uprawnienia przewodnika II klasy. Od 1 VII 1958 członek PTTK. W latach 1958–1971 przewodnik i od 1959 członek ► Koła Przewodników Miejskich i Terenowych im. Franciszka Mamuszki przy Gdańskim Oddziale PTTK. W latach 1962–1966 był członkiem Zarządu Koła. Oprowadzał zwłaszcza młodzież i dzieci, brał udział w uroczystościach upamiętniających obronę Westerplatte, w zjazdach Westerplattczyków, w spotkaniach w szkołach, zakładach, placówkach kulturalno-oświatowych, odsłanianiu tablic pamiątkowych, nadawaniu szkołom imion Bohaterów/Obrońców Westerplatte. Jedną z ostatnich jego prac przewodnickich było oprowadzenie po Westerplatte uczestników XV Ogólnopolskiego Turnieju Krajoznawczego PTTK „Poznaj swój kraj”, który odbył się w Gdańsku w czerwcu 1971.
Członek Chóru Męskiego „Moniuszko” Związku Zawodowego Kolejarzy przy DOKP w Gdańsku. Członek Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). Członek Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (ZBoWiD), działał w Komisji Upamiętnienia Miejsc Walki i Męczeństwa.
28 VIII 1971 był członkiem delegacji ziemi gdańskiej, stanowiącej honorową asystę przy sprowadzeniu z Warszawy na Westerplatte prochów majora Henryka Sucharskiego. W czasie uroczystości zasłabł na lotnisku na Zaspie, został przewieziony do ► Szpitala Kolejowego w Gdańsku, gdzie zmarł. Mieszkał w Gdyni, przy ul. Świętojańskiej.
Odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari V klasy (1945), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1964), Krzyżem Partyzanckim (1964), Złotym Medalem „Za Zasługi dla Pożarnictwa” (1966), Odznaką Grunwaldu (1958), odznaką ► „Za Zasługi dla Gdańska” (1960), odznaką ► „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” (1968), odznaką „Przodujący Kolejarz” (1968), Srebrną Honorową Odznaką PTTK (1968). 21 V 1998, razem ze wszystkimi Westerplatczykami, honorowy obywatel Miasta Gdańska.
2 IX 1971, z ceremoniałem wojskowym, pochowany w kwaterze wojskowej na ► cmentarzu Srebrzysko. W imieniu Westerplattczyków pożegnał go ► Leon Pająk. 13 IV 1998 jego grób został zdewastowany przez nieznanych sprawców, 12 VIII 1998 odrestaurowany przez Zarząd Dróg i Zieleni w Gdańsku, zgodnie z wolą rodziny prochy przeniesiono na Cmentarz Witomiński w Gdyni.
Od 1943 był żonaty z Heleną z domu Sobczyk, ojciec Haliny Lidii (ur. 1944), Grażyny Teresy (ur. 1948) i Edwarda Jacka (ur. 1955).
Bibliografia:
Źródła:
Karta ewidencyjna Edwarda Łuczyńskiego, PKP S.A. Centrala, Departament Zakupów i Administracji, Wydział Archiwum Zakładowego PKP S.A. w Sosnowcu, teczka osobowa przekazana przez Północną DOKP w Gdańsku, sygn. akt. Gd/18/1379.
Kartoteka członka Koła Przewodników Miejskich i Terenowych im. Franciszka Mamuszki, PTTK Oddział Gdański im. dr. Jerzego Szukalskiego w Gdańsku.
Literatura:
Dróżdż Krzysztof Henryk, Walczyli na Westerplatte. Badania nad stanem liczbowym załogi Wojskowej Składnicy Tranzytowej we wrześniu 1939 roku, Oświęcim 2017.
Górnikiewicz-Kurowska Stanisława, Westerplatczycy. Losy Obrońców Wojskowej Składnicy Tranzytowej, Gdańsk 1999.
Litwińczuk Grzegorz, Klamann Edward, Saga o przewodnikach gdańskich (rękopis w zbiorach autora).
Plichta Violetta, Edward Łuczyński, w: Żyli i działali wśród nas. Biografie zmarłych działaczy PTTK woj. gdańskiego, t. II, Gdańsk 1992, s. 50.
Tuliszka Jarosław, Westerplatte 1926–1939, Toruń 2011.
Westerplatte, zebrał, opracował i wstępem opatrzył Zbigniew Flisowski, Warszawa 1968.
