WEICKHMANN GOTTLIEB GABRIEL von, burmistrz Gdańska
| < Poprzednie | Następne > |
GOTTLIEB GABRIEL von WEICKHMANN (21 IV 1708 Gdańsk – 12 VIII 1776 Gdańsk), burmistrz Gdańska. Wywodził się z norymberskiej rodziny kupieckiej, specjalizującej się w handlu suknem na wielką skalę, przybyłej w 2. połowie XVII wieku do Gdańska. Był synem Joachima Weickhmanna pastora kościoła Najświętszej Marii Panny (NMP) i seniora gdańskiego Ministerium Duchownego, oraz Elisabeth z domu Böckmann. Dwaj bracia, Carl Friedrich i Theophil Joachim (zm. 1774) zostali luterańskimi duchownymi, trzeci, Johann Leonhard (1710–1764) był lekarzem i właścicielem Dworu I na Polankach.
Od 1727 uczył się w Gimnazjum Akademickim, w 1729 studiował filozofię, prawo i historię na uniwersytecie w Wittenberdze. W latach 1733–1753 był sekretarzem Rady Miejskiej Gdańska, od 1754 ławnikiem, od 1756 rajcą. Jako rajca w 1759 został desygnowany na odpowiedzialne stanowisko członka gdańskiej Rady Wojennej, co było szczególnie istotne wobec toczącej się wówczas wojny siedmioletniej (1756–1763). Od 1762 roku był burmistrzem. Urząd pierwszego burmistrza pełnił w latach 1763, 1767, 1771 i 1774, drugiego – 1762, 1766, 1770 i 1773, trzeciego – 1765, 1769 i 1776, czwartego – 1764, 1768, 1772 i 1775. W 1765, 1768 i 1772 był burgrabią królewskim w Gdańsku. W 1768 został nobilitowany, uzyskując dyplom szlachecki od króla pruskiego Fryderyka Wilhelma II.
Uchodził za zręcznego i znającego się na rzeczy dyplomatę. W 1757 wszedł w skład gdańskiej deputacji powołanej do rokowań z kanclerzem wielkim koronnym Janem Małachowskim w sprawie zabezpieczenia Gdańska przed ewentualnym atakiem wojsk pruskich, w 1758 w Kwidzynie prowadził ze strony Gdańska rokowania z dowództwem operujących na terenie Prus Królewskich wojsk rosyjskich, w 1760 reprezentował miasto podczas kolejnych rokowań tego rodzaju w Malborku.
W czerwcu i lipcu 1770 wchodził w skład trzyosobowej komisji (wraz z burmistrzem Johannem Gottliebem Pegelauem i Johannem Bentzmannem), którą Rada Miejska Gdańska powołała do rozpatrzenia roszczeń rządu pruskiego w Berlinie, zarzucającego władzom Gdańska tolerowanie na terenie miasta nielegalnie przebywających tam pruskich obywateli (żądania te zgłosiły Prusy w związku z obowiązkiem wojskowym dotyczącym swoich poddanych). W wyniku prac komisji Rada Miejska do końca lipca 1770 dokonała przymusowej ekstradycji ponad tysiąca osób uznanych za obywateli pruskich. Efektem tych prac była również bardzo obszerna i dokładna dokumentacja, która stanowi obecnie pierwszorzędne źródło do badań nad zaludnieniem Gdańska u schyłku XVIII wieku.
Biegle władał łaciną i kilkoma językami nowożytnymi. Troszczył się o rozwój oświaty w Gdańsku. Zarówno jako przedstawiciel najwyższych władz miasta (rajca i burmistrz), jak również jako osoba prywatna z zaangażowaniem wspierał gdańskie szkolnictwo elementarne.
Pierwszy raz ożenił się 11 II 1734 z Johanną Florentiną (zm. 1762), córką angielskiego kupca Daniela Davissona (ciotkę Daniela Gottlieba Davissona). 14 V 1765 poślubił Esther, córkę Abrahama Muhla, amsterdamskiego kupca i finansisty. Z pierwszego małżeństwa miał synów Gabriela Joachima (11 XII 1734 Gdańsk – 19 I 1792 Gdańsk), sekretarza Rady Miejskiej Gdańska (od 1761), ławnika (od 1768), rajcę (od 1779) i burgrabiego (w 1781 i 1784), oraz Daniela Gottlieba (19 VIII 1741 Gdańsk – 27 III 1832), od 24 X 1769 posiadającego obywatelstwo Gdańska, sekretarza Rady Miejskiej Gdańska (od 1769) i ławnika (od 1784), dyrektora Towarzystwa Przyrodniczego. Dzięki czterem mariażom starszego syna był skoligacony z gdańską rodziną patrycjuszowską Uphagenów oraz kupieckimi rodzinami Steffensów, Fichtelów i Rauffseisenów, z kolei drugie małżeństwo młodszego syna przyniosło mu powinowactwo z saskim rodem szlacheckim von Rosenbergów, którego członkowie pełnili funkcje na dworze królewskim w Warszawie. Córka Joanna Augustyna była żoną rajcy Johanna Samuela Uphagena.
Pochowany 27 VIII 1776 w kościele NMP. Dwukrotnie portretował go Jacob Wessel: w 1763 (krótko po objęciu urzędu burmistrzowskiego) i w 1765 (zapewne z okazji pierwszego w jego karierze wyboru na stanowisko burgrabiego). Pośmiertny, pamiątkowy wiersz, opublikowany w Lipsku w 1777, poświęcił mu bratanek Samuel Gottlieb, syn Carla Friedricha.
Bibliografia:
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, opr. Zenon Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, nr 47.
Löschin Matthias G., Die Familie Weickhmann und ihre Verdienste um Danzig, Danzig 1839, s. 18-20.
