UJEŚCISKO

Z Encyklopedia Gdańska
Wersja Blazejsliwinski (dyskusja | edycje) z dnia 16:13, 2 wrz 2024

(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

< Poprzednie Następne >
Dzielnica Ujeścisko–Łostowice na tle administracyjnego podziału miasta Gdańska
Przebieg granicy dzielnicy Ujeścisko–Łostowice według statutu dzielnicy z 2014
Budynek dawnej szkoły przy ul. Kieleckiej, stan z 2020
Budynek mieszkalny z 1926 przy ul. Warszawskiej, stan z 2020

UJEŚCISKO, część dzielnicy Gdańska Ujeścisko– Łostowice ( administracyjny podział), w skład której wchodzą także Zabornia i Zakoniczyn. Według statutu dzielnicy z 2014 jej granica biegnie od granicy administracyjnej miasta Gdańska od ul. Świętokrzyskiej w kierunku północno–zachodnim do Potoku Kozackiego, stąd do zbiornika retencyjnego. Przed zbiornikiem skręca na północ do skrzyżowania ul. Jabłoniowej i ul. Warszawskiej, następnie biegnie do ul. Kartuskiej i dalej na północ przez ogródki działkowe Zabornia. Skręcając na wschód przecina ul. Myśliwską miedzy ul. Piekarnicza i Hausbrandta dochodząc do ogródków działkowych, gdzie skręca w kierunku na południowy–wschód dochodząc do ul. Kartuskiej, obok zbiornika retencyjnego Zabornia i przez cmentarz Łostowicki biegnie do al. Armii Krajowej. Skręca na południe, następnie na południowy–wschód i wzdłuż al. Hawla przecina ul. Świętokrzyską, stąd skręca na południowy–zachód do ul. Wielkopolskiej, gdzie ponownie zmienia kierunek na północno–zachodni do granic administracyjnych Gdańska na ul. Świętokrzyskiej.

Pierwotnie (pierwszy zapis w 1338) wieś Mesthin, dowodnie od 1379 zwana Wonneberg. Polską nazwę stosowano jeszcze w początku XIX wieku, obecną nazwę zasugerował historyk Wojciech Kętrzyński, w 1879 tłumacząc Wonneberg jako Wujeścisko. Obejmowała pierwotnie obecne Zabornię, Pieklisko, Wzgórze Mickiewicza oraz oba brzegi Potoku Siedleckiego od Jasienia po Krzyżowniki, od zachodu graniczyła z Zakoniczynem przy stawie rybnym. Około 1340 wydana przez Krzyżaków do lokacji na prawie chełmińskim, zajmowała około 649 ha, z karczmą Heidekrug (Borową) i 25 ha łąk do wypasu bydła w Krępcu. Centrum wsi zlokalizowane było między obecną ul. Warszawską, Kielecką do Białostockiej. Należała do parafii kościoła św. Katarzyny. Około 1400 istniała już druga karczma.

Wieś nadana w 1410 przez króla polskiego Władysława Jagiełłę Głównemu Miastu Gdańsk, nadania nie uznali później Krzyżacy ( wielka wojna). Zniszczona w wojnie husyckiej w 1433, w trakcie odbudowy w 1445 mieszkańcy zrezygnowali z łąk w Krępcu. Od 1454 z nadania Kazimierza Jagiellończyka własność Głównego Miasta Gdańska ( wojna trzynastoletnia). Od 1472 dziesięciny ze wsi pobierały brygidki. Wypuszczana po wojnie trzynastoletniej przez Radę Miejską Gdańska w dzierżawę gdańszczanom, początkowo w rękach Lubarta Batthmana, od 1506 na 10 lat w dzierżawie rajcy gdańskiego (od 1504) Petera Mellina (zm. 1515 Gdańsk), razem z Kowalami, Migowem i Suchaninem. W 1577 zniszczona podczas wojny Gdańska z królem polskim Stefanem Batorym. W 1588 podczas sporów z mieszkańcami Zakoniczyna zabroniono im przejazdu do Gdańska przez Ujeścisko (sąsiadom pozostała droga przez Łostowice). Z 1647 znany jest obowiązujący we wsi wilkierz, uzupełniony w 1717.

W połowie XVII wieku była tu szkoła i dwie karczmy, wobec sprzeciwu gdańszczan nie powiodła się (1625) budowa młyna nad Potokiem Siedleckim. W 1647 Rada Miejska Gdańska wydała zgodę na budowę we wsi kościoła ewangelickiego ( kościoła św. Jerzego), zakończoną w 1663. Na początku XIX wieku parafia (po wyłączeniu z parafii kościoła św. Katarzyny) obejmowała Migowo, Szadółki, Maćkowy, Łostowice, Krzyżowniki, Trzy Lipy, Emaus, Jankowo i Zakoniczyn. Od 1734 potwierdzone jest funkcjonowanie karczem Hölle ( Pieklisko) i Paradies (Raj) przy obecnej ul. Kartuskiej, od 1772 Aschbude (Buda Popielna), w której miejsce dowodnie od 1833 funkcjonował majątek Christinenhof (Zabornia). W 1772 wieś liczyła 300 mieszkańców.

W 1807 była miejscem potyczki wojsk napoleońskich z Prusakami oraz kwaterą główną generała Ignacego Giełguda. Na przykościelnym cmentarzu pochowano ppłk. Antoniego Parysa (zginął 15 V 1807) oraz wielu polskich żołnierzy poległych w czasie oblężenia Gdańska wiosną 1807. Z walkami z 1813 wiążą się nazwy okolicznych wzgórz; obok funkcjonującej wcześniej nazwy wzgórza Wonneberg (83,4 m n.p.m. w okolicach obecnych ulic Anny Jagiellonki i Dąbrówki) pojawiły się: Wzgórze Armatnie (100,1 m n.p.m. między obecnymi ulicami Warszawską a Nowosądecką), Góra Kozacza i Góra Luizy (Luisenberg), na której szczycie wzniesiono (około 1817) krzyż poświęcony Landwehrze Wschodniopruskiej (Ostpreußische Landwehr), zasłużonej w 1813 w walkach z Francuzami o Gdańsk. W 1819 Ujeścisko liczyło 37 domów i 338 mieszkańców. W 1835 przestało być wsią należącą do Gdańska, przeszło pod zarząd pruskiego Skarbu Państwa i w granice powiatu gdańskiego, następnie Gdańsk-Wyżyny.

W 1848 (z Christinenhof, Piekliskiem i Domem Stawowym) liczyło 92 budynki i 687 mieszkańców; w 1880: 60 domów i 898 mieszkańców, istniały już dwie szkoły (jedna przy obecnej ul. Kartuskiej), oprócz cegielni w Pieklisku funkcjonował także wiatrak zbożowy (wzmiankowany od 1875). W 1919 liczyło 886 mieszkańców, w 1923 w 196 gospodarstwach domowych mieszkało 896 osób, w 1929 – 990. Od 1935 nastąpiła rozbudowa mieszkaniowa Nowego Ujeściska ( Wzgórze Mickiewicza), a w okresie II wojny światowej planowano tu dalszą intensywną zabudowę mieszkaniową dla 10–15 000 osób. W związku z tym 26 III 1942 Ujeścisko zostało włączone w granice administracyjne Gdańska, czego (z wyjątkiem Piekliska) po 1945 nie uznały władze polskie.

W 1945 zniszczeniu uległ kościół (zachował się budynek dawnej plebanii z 1867, obecnie przychodnia lekarska przy ul. Warszawskiej). W 1954 roku włączono w granice administracyjne Gdańska Nowe Ujeścisko (Wzgórze Mickiewicza), pozostałą część 1 I 1973. W 1979 na dawnych gruntach wsi powstał nowy cmentarz Komunalny, zwany Łostowickim. Od 1981 Spółdzielnia Mieszkaniowa Budowy Osiedla Społecznego (następnie Spółdzielnia Mieszkaniowa (SM) „Ujeścisko”) przystąpiła do budowy niskopiętrowych budynków przy ul. Łódzkiej, Stocznia Gdańska rozpoczęła wznoszenie osiedla domów szeregowych Na Stoku. Szczególny rozwój budownictwa mieszkaniowego przypadł na lata 90. XX wieku. Ujeścisko obejmuje obecnie tzw. Stare Ujeścisko (ulice: Białostocka, Cedrowa, Kielecka, Lubelska, Warszawska); Spółdzielnię Mieszkaniową „Ujeścisko”; SM „Szadółki”; osiedla: Za Słoneczną Bramą, Wilanowskie, Pogodne, domów szeregowych Na Stoku; osiedle Piastów, Gdańskiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego, część SM „Zakoniczyn”; Słoneczne Wzgórza. W 2005–2011 przy ul. Przemyskiej 21 wzniesiono kościół św. Ojca Pio. RED

Ulice dzielnicy Ujeścisko–Łostowice
Ulica Osiedle Początek obowiązywania nazwy Uwagi
al. Armii Krajowej Ujeścisko
Augustowska Łostowice od 30 VI 1976 część niezamieszkana
Baśniowa Łostowice od 25 III 2004 z wnioskiem nadania nazwy wystąpiła firma Ekoland, budująca na tym terenie osiedla domów jednorodzinnych
Konstantego Biergiela Łostowice od 27 V 1999 pomyłkowo jako Bergiela; upamiętnia oficera Marynarki Wojennej w randze generała porucznika, wiceadmirała, eksperta strony polskiej podczas rokowań ws. traktatu wersalskiego (1855–1939)
Beskidzka Łostowice od 25 VIII 2005
Białostocka Ujeścisko od 30 VI 1976
Białowieska Łostowice od 30 VI 1976
Bieszczadzka Łostowice od 30 VI 1976
Michała Borowskiego Łostowice od 27 V 1999
kmdr Tadeusza Bramińskiego Łostowice od 19 V 2005 upamiętnia komandora porucznika Marynarki Wojennej II RP (1875–1943)
Cedrowa Ujeścisko od 20 XI 1975
Ciechanowska Ujeścisko od 27 IV 1990
Cisowa Zabornia od 20 XI 1975
Czereśniowa Zabornia od 20 XI 1975
Częstochowska Łostowice od 24 V 1994
Człuchowska Łostowice od 29 V 2008
Darżlubska Łostowice od 30 VI 1976
Stanisława Dąbka Łostowice od 19 V 2005 upamiętnia pułkownika WP, dowódcę obrony Kępy Oksywskiej w 1939 roku (1892–1939)
II Brygady Ujeścisko od 1 III 1995
Drużyn Strzeleckich Ujeścisko od 1 III 1990
Aleksandra Dulina Łostowice od 27 V 1999 upamiętnia kapitana MW, kapelmistrza Orkiestry Reprezentacyjnej Portu Wojennego w Gdyni (1885–1954)
Elfów Łostowice od 25 III 2004 z wnioskiem nadania nazwy wystąpiła firma Ekoland, budująca na tym terenie osiedla domów jednorodzinnych
Gorzowska Ujeścisko od 22 V 1989
Konrada Guderskiego Łostowice od 25 III 2004 od nr. 1 do nr. 59
prof. Stefana Hausbrandta Zabronia od 21 V 1998 upamiętnia uczonego, geodetę (1896–1971)
al. Vaclava Havla Ujeścisko,
Łostowice
od 22 XII 2011 upamiętnia pisarza i dramaturga, prezydenta Czech (1936-2011)
Andrzeja Huenefelda Łostowice od 29 III 2001
Jarzębionowa Zabornia od 20 XI 1975
Jaworzniaków Łostowice od 29 IV 2004 upamiętnia Związek Młodocianych Więźniów Politycznych z lat 1944–1956; z wnioskiem nadania nazwy wystąpiło Stowarzyszenie Godność (zob. Czesław Nowak)
11 Listopada Ujeścisko od 1 III 1990
Jeleniogórska Łostowice od 24 V 1994
Kaliska Ujeścisko od 27 IV 1990
Kampinoska Łostowice od 27 IV 1990 od nr. 1 do nr. 7
Karkonoska Łostowice od 30 VI 1976
Kartuska Zabornia od 26 VI 1975 od nr. 246 do nr. 328, parzyste,
od nr. 253 do nr. 323, nieparzyste,
przedłużenie istniejącej ulicy, zmiana kwalifikacji z drogi na ulicę
Katowicka od 26 X 1976 skreślona z listy ulic Gdańska 29 XII 1999,
boczna, na zachód od ul. Białostockiej, w okolicach obecnej ul. Piotrkowskiej
Kielecka Ujeścisko od 26 X 1976
Krakowska Ujeścisko od 29 II 2024
Wacława Kłoczkowskiego Łostowice od 27 V 1999 upamiętnia kontradmirała WM i przewodniczącego komisji ds. polskich okrętów podwodnych (1873–1930)
Mariana Kołodzieja Ujeścisko od 26 VIII 2010
Kozacza Góra Ujeścisko od 12 I 2017
Krokusowa od 30 VI 1976 skreślona z listy ulic Gdańska 29 XII 1999,
obszar Osiedla Cztery Pory Roku
Marii Kureckiej Łostowice od 30 X 2008
Koszalińska Ujeścisko od 27 IV 1990
Legendy Łostowice od 29 IV 2004 z wnioskiem nadania nazwy wystąpiła firma Ekoland, budująca na tym terenie osiedla domów jednorodzinnych
Stanisława Lema Zabornia od 26 XI 2009 od nr. 30 do końca,
upamiętnia pisarza science-fiction, autora powieści Solaris (1921–2006)
Leśny Potok Zabornia od 27 IX 2012
Liliowa Łostowice od 30 VI 1976
Lipowa Zabornia od 20 XI 1975
Lubelska Ujeścisko od 26 X 1976
Łabędzia Zabornia od 26 X 1976
Łódzka Ujeścisko od 30 VI 1976
Magnoliowa Zabornia od 20 XI 1975
Matecznikowa Zabornia od 17 XII 1998
Migdałowa Zabornia od 30 III 2017
Czesława Miłosza Zabornia od 25 VI 2009 upamiętnia poetę, historyka literatury, tłumacza i dyplomatę, laureata Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1911–2004)
Myśliwska Zabornia od 20 XI 1975 od nr. 1 do nr. 19 B
Niepołomicka Łostowice od 30 VI 1976 od nr. 1 do nr. 33
Nowosądecka Łostowice od 24 V 1994
Olchowa Zabornia od 20 XI 1975
Orląt Lwowskich Łostowice od 1 III 1990
Ostrołęcka Ujeścisko od 24 V 1994
Pagórkowa Zabornia od 30 III 1976 wcześniej, od 20 XI 1975, Pieklisko
Pienińska Łostowice od 30 VI 1976
Aliny Pienkowskiej Łostowice, Osiedle Jodłowy Park od 28 VIII 2008
I Brygady Ujeścisko od 1 III 1995
Piotrkowska Ujeścisko od 24 V 1994
Płocka Ujeścisko od 22 V 1989
Kazimierza Porębskiego Łostowice od 27 V 1999 upamiętnia wiceadmirała Marynarki Wojennej, autora programu rozbudowy polskiej floty wojennej w okresie międzywojennym (1872–1933)
Przebiśniegowa Łostowice od 30 VI 1976
Przemyska Ujeścisko od 18 I 1994
Radomska Ujeścisko od 27 IV 1990
Rzeszowska od 26 X 1976 skreślona z listy ulic Gdańska 29 XII 1999,
od ul. Warszawskiej na północny zachód, wzdłuż granic cmentarza Łostowickiego, połączona z ul. Ujeścisko
29 II 2024 nazwę ponownie nadano planowanej ulicy w Ujeścisku, między ul. Warszawską a ul. Krakowską
Rosiczki Łostowice od 30 VI 1976
Sasankowa Łostowice od 30 VI 1976
Słoneczna Dolina Zabornia od 29 XII 1999
Smołdzińska od 30 VI 1976 skreślona z listy ulic Gdańska 29 XII 1999,
obszar Osiedla Cztery Pory Roku
Stolema Zabornia od 24 XI 1992 od nr. 1 do nr. 19
Szymbarska Łostowice od 30 VI 1976
Śliwkowa Zabornia od 27 IX 2012
Świętego Huberta Zabornia od 17 XII 1998
Świętokrzyska Łostowice od 30 VI 1976 od nr. 22 do końca
Jerzego Świrskiego Łostowice od 27 V 1999 upamiętnia kontradmirała i wiceadmirała Marynarki Wojennej Polskich Sił Zbrojnych (1882–1959)
Tarnowska Ujeścisko od 27 IV 1990
Ujeścisko Zabornia od 20 XI 1975
Józefa Unruga Łostowice od 27 V 1999 upamiętnia kontradmirała Marynarki Wojennej II RP, dowódcę obrony Wybrzeża w 1939 roku (1884–1973)
Wadowicka Łostowice od 29 VI 2006
Warszawska Ujeścisko od 26 X 1976
Wielkopolska Łostowice od 30 VI 1976 od nr. 1 do nr. 47
Wiewiórcza Zabornia od 4 X 1989
Wieżycka Łostowice od 30 VI 1976
Wiśniowa Zabornia od 20 XI 1975
Zakoniczyńska Ujeścisko od 27 IV 1993
Zamojska Ujeścisko od 18 I 1994
Zielony Stok Zabornia od 24 II 2000
Jerzego Zwierkowskiego Łostowice od 27 V 1999 upamiętnia podpułkownika Marynarki Wojennej II RP, generalnego pełnomocnika rządu RP do spraw Westerplatte, attaché wojskowego i morskiego w Wielkiej Brytanii (1873–1932)
Liczba ludności dzielnicy Ujeścisko– Łostowice
Rok Liczba ludności
2010 18 140
2011 19 195
2012 19 945
2013 20 671
2014 21 800
2015 22 785
2016 23 849
RED
⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania