TOWARZYSTWA LITERACKIE W GDAŃSKU W XVIII WIEKU

Z Encyklopedia Gdańska
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

< Poprzednie Następne >

TOWARZYSTWA LITERACKIE W GDAŃSKU W XVIII wieku. Nawiązywały do poglądów czołowych przedstawicieli wczesnego oświecenia niemieckiego: pisarza i teoretyka literatury, profesora uniwersytetu w Lipsku Johanna Christopha Gottscheda (1700–1766; zob. też Luise Adelgunde Viktorie Gottsched) i filozofa, matematyka oraz prawnika, profesora uniwersytetu w Halle Christiana Wolffa (1679–1754). Gottsched występował przeciwko literaturze barokowej i jej językowej manierze. Recepcję jego poglądów można odnaleźć w gdańskim czasopiśmie moralnym „Die mühsame Bemerckerin derer menschlichen Handlungen”. Filozofia Wolffa była wykładana w Gimnazjum Akademickim przez Michaela Christopha Hanowa.

Deutsche Gesellschaft der Wissenschaften zu Danzig powstało 9 XI 1752. Założyło je trzech 15-letnich uczniów Gimnazjum Akademickiego: Johannes Michael Wulf (wpisany do sekundy 23 IV 1751), Joachim Wilhelm Weickhmann (1737–1819, wpisany do sekundy 14 II 1752), następnie student prawa, kupiec, ławnik (1775), rajca (1785), ojciec Johanna Wilhelma Weickhmanna, oraz Carl Friedrich von Schmeling (wpisany do sekundy 7 I 1752). Biorąc za wzór lipskie towarzystwo Johanna Gottscheda (Leipziger Deutsche Gesellschaft), jako cel postawiło dbałość o czystość języka i doskonalenie wiedzy. Było to tylko formalne nawiązanie do Gottscheda, członkowie towarzystwa bardziej cenili Christiana Fürchtegotta Gellerta (1715–1769), jednego z najbardziej uznanych poetów swojego czasu, oraz Gottlieba Wilhelma Rabenera (1714–1771), poetę i cenionego satyryka. Do Towarzystwa należeli także: Christian Bernhard Bücher jr (syn pastora Christiana Bernharda Büchera sen.), Theodor Ludwig Gralath, Daniel Gralath II, późniejszy profesor Gimnazjum Akademickiego i kuzyn Joachima Wilhelma Weickhmanna, Gabriel Joachim, syn burmistrza Gottlieba Gabriela von Weickhmanna. Ich zainteresowania obejmowały filozofię moralną, teologię, muzykę i literaturę. W wygłaszanych na posiedzeniach odczytach widoczne były wpływy Wolffa, czytano autorów klasycznych oraz współczesnych niemieckich i francuskich, tłumaczono na język niemiecki literaturę francuską. Towarzystwo działało do sierpnia 1758.

Gesellschaft zur Beförderung des guten Geschmacks in Danzig (znane też jako Ästhetische Gesellschaft i Vereinigte Gesellschaft zur Übung der schönen Wissenschaften in Danzig), zasady Towarzystwa ułożyli 4 VII 1755 roku Benjamin Benedikt Henrichsdorf (1738–1808 Steblewo), Philipp Ernst Rauffseysen, później studiujący w Jenie, Greifswaldzie, Getyndze i Halle, w 1759 magister teologii, utalentowany poeta, żołnierz, oraz Johann Adam Tritt (1738–1805), później prawnik, agent (1755), sekretarz miejski (1774), radca poselstwa polskiego (1782). Pierwsze posiedzenie odbyło się 18 XI 1755, do Towarzystwa przyjęto Christiana Gottlieba Duisburga, teologa gminy reformowanej. W 1756 przyjęto Joachima Wilhelma Weickhmanna, Wilhelma Ehrenfrieda Neugebauera. Towarzystwo działało pod opieką rektora Gimnazjum Akademickiego Ernsta Augusta Bertlinga. W 1758 liczyło 16 członków, byli wśród nich między innymi Constantin Ernst Groddeck, Michael Maskowitsch, Johann Wilhelm John. Zajmowało się filozofią moralną, teologiczną i krytyką literacką. Członkowie byli zobowiązani do samodzielnej twórczości literackiej, omawianej na posiedzeniach. Ocenie poddawano język, poetykę i styl wypowiedzi. Największy wpływ na ich twórczość wywarł poeta Friedrich Gottlieb Klopstock (1724–1803), tworzący ody antycznym metrum, którego dzieło Der Messias (Mesjasz) stało się wzorem dla młodych gdańskich literatów. Towarzystwo działało do grudnia 1759. MAB

⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania