Szkoła św. Jana przy kościele tego wezwania przy Häkergasse 19 (ul. Straganiarska), przełom XIX/XX wieku
Szkoła św. Jana przy kościele tego wezwania przy Häkergasse 19 (ul. Straganiarska), 1925
Szkoła św. Jana przy kościele tego wezwania, rys. Stanisław Wincenty Brzęczkowski
Szkoła średnia św. Jana przy Fleischergasse 25/28 (ul. Rzeźnicka), 1920
Zaginiony portret diakona Karla Heinricha Röhra, rektora szkoły św. Jana 1771
SZKOŁA ŚW. JANA (od 15 IV 1824: Realgymnasium zu St. Johann). Początkowo parafialna przy kościele św. Jana, z siedzibą przy obecnej ul. Straganiarskiej 19. Powstała najpewniej wraz z budową kościoła św. Jana w 2 połowie XIV wieku. Po raz pierwszy bezpośrednio wzmiankowana w 1475 w księdze urzędowej oficjała gdańskiego, jej rektorem (Rector scholarum de Sancto Johanne) był wówczas Valentin. W 1495 jej kantorem był Pankratius Klemme. Przed 1545 rektorem szkoły był pochodzący albo z Pomorza albo z Allersheim am Albach w Dolnej Saksonii Tesmarus (Thesamerus) Alebeke (Van Alebeek?), później rektor szkoły mariackiej. Tesmarus Alebeke z czasem powrócił do katolicyzmu, przyjął święcenia kapłańskie, po raz ostatni wzmiankowany był jako proboszcz w Cedrach Wielkich. W okresie reformacji szkoła ewangelicka, od 22 IV 1577 w nowym budynku wzniesionym przez mistrza Pawła z Torunia za kwotę 4365 grzywien i 11 groszy. Po uroczystym nabożeństwie odprawionym z tej okazji orszak uczniów i pedagogów poprowadził do niej ówczesny rektor, Johannes Butterbrodt. W 1796 roku zatrudniała czterech nauczycieli, pracujących z dwunastoma uczniami.
Budynek szkoły przy ul. Straganiarskiej 19, czasem zwany błędnie „Domem Mrongowiusza” ( Krzysztof Celestyn Mrongowiusz uczył w niej 1812–1855 języka polskiego, ale nigdy tu nie mieszkał), przebudowany wewnątrz w 1865, odbudowany został w 1983 (zob. Przedsiębiorstwo Państwowe Pracownie Konserwacji Zabytków).
Od 1809 szkoła miejska (Bürgerschule zu St. Johann), 15 IV 1824 przekształcona w szkołę miejską wyższego stopnia, w latach 1824–1848 była pięcioklasową szkołą z językiem łacińskim. Od 1832 wprowadzono obligatoryjną naukę języka angielskiego, z językiem polskim jako nadobowiązkowym (w 1842 zlikwidowanym). Od 13 X 1848 w nowym budynku wzniesionym przez władze Gdańska (kosztem 11 689 talarów) przy Heilige-Geist-Gasse 111 (ul. św. Ducha 53/55) – poprzedni budynek przeznaczono na szkołę podstawową dla dziewcząt. Uprawnienia do przeprowadzania egzaminów państwowych uzyskała 30 X 1849; w roku 1850 absolwenci otrzymali prawo do studiów w Akademii Budowlanej w Berlinie.
9 II 1860 uzyskała uprawnienia średniej szkoły realnej pierwszego stopnia (Realschule erster Ordnung) z siedmioletnim okresem nauczania, dając od 7 I 1870 absolwentom uprawnienia do wyższych studiów matematycznych, przyrodniczych i językowych. Po wprowadzeniu 4 IV 1882 przez Preußische Schulkollegium zarządzenia o nowej klasyfikacji i nazewnictwie instytucji szkolnictwa, nowych planów nauczania i nowego porządku egzaminów, została dziewięcioletnią szkołą średnią wyższego stopnia.
Od 14 IV 1872 w nowej siedzibie, na I piętrze wschodniego i południowego skrzydła byłego klasztoru franciszkanów przy Fleischergasse 25/28 (ul. Rzeźnicka) na Starym Przedmieściu (z aulą w dawnym Małym Refektarzu na parterze). Była siedziba przy Heilige-Geist-Gasse 111 (ul. św. Ducha 53/55) nadal pełniła funkcje szkolne (1872–1904 Głównomiejska Szkoła Średnia dla Chłopców (Rechtstädtiche Knaben Mittelschule), 1905–1931 szkoła elementarna (Hilfsschule), 1931–1939 żydowska szkoła podstawowa (Jüdische Hauptschule), 1939–1945 szkoła elementarna (Hilfsschule)).
Od 1899 roku stopniowo przebudowano nauczanie na podstawie planów reformy frankfurckiej. Podstawy nauczania języków obcych nie miały już bazować na języku łacińskim, lecz na języku francuskim. W 1901 absolwenci, po uzyskaniu świadectwa dojrzałości, otrzymali możliwość studiowania medycyny i nauk prawnych. W 1902/1903 przejęła dalsze pomieszczenia po Państwowej Szkole Sztuki i Rzemiosła Artystycznego ( Królewska Szkoła Sztuk Pięknych). Funkcjonowała do roku 1945. MLJANSZ
Rektorzy szkoły św. Jana
| 1475
|
Valentin
|
| 1487
|
Simon Viver
|
| 1495
|
Johannes
|
| 1545
|
Thesmarus Alebeke
|
| 1558–1560
|
Jeremias Willer
|
| 1560–1565
|
Johannes Tidemann
|
| 1565–1570
|
Kaspar Kessel
|
| 1570–1571
|
Thomas Movius
|
| 1571–1572
|
Matthias Menius
|
| 1572–1589
|
Johannes Butterbrodt
|
| 1590–1601
|
Johannes Moller
|
| 1603–1610
|
Johannes Hoppe
|
| 1610–1615
|
Georg Schoch
|
| 1615–1621
|
Johannes Brackermann
|
| 1621–1627
|
Enoch Hutzing II
|
| 1627–1630
|
Georg Neufeldt
|
| 1630–1653
|
Martin Georg Schepp
|
| 1653–1701
|
Friedrich Büthner
|
| 1701–1702
|
Christian Sahm
|
| 1703–1709
|
Mathias Damitz
|
| 1709–1710
|
Emanuel Kühn
|
| 1710–1731
|
Johann Zabani
|
| 1731–1745
|
Johann Joachim Satorius
|
| 1745–1755
|
Johann Gottfried Ehwald
|
| 1755–1765
|
Johann Konstantin Brauser
|
| 1766–1768
|
Ernst Jakob Danovius
|
| 1768–1771
|
Samuel Friedrich Unselt
|
| 1771
|
Karl Heinrich Röhr
|
| 1771–1774
|
Karl Benedict Cosack
|
| 1774–1791
|
Johann Erdmann Klatt
|
| 1792–1809
|
Johann Ernst Kalhofner
|
| 1810–1812
|
Daniel Christoph Liebeskind
|
| 1812–1824
|
Johann Wilhelm Bihn
|
| ML
|
Liczba uczniów szkoły św. Jana
w XIX i początkach XX wieku
| 1853
|
437
|
| 1857
|
529
|
| 1860
|
473
|
| 1861
|
530
|
| 1865
|
563
|
| 1868
|
489
|
| 1870
|
468
|
| 1880
|
457
|
| 1901
|
300
|
| 1915
|
233 (w tym 8 uciekinierów
z Prus Wschodnich)
|
| ML
|
