Tekst źródłowy strony STANISŁAW, opat oliwski, autor kroniki

{{paper}}
[[File:Stanisław.jpg|thumb|Dokument opata Stanisława dla prepozytury benedyktynów z Mogilna w [[ŚWIĘTY WOJCIECH | Świętym Wojciechu]], potwierdzający wcześniejsze nadania książąt gdańskich, 15 XII 1330]]
'''STANISŁAW''' (około 1300 – 7 XI 1356, Oliwa), opat klasztoru cystersów w Oliwie, autor [[KRONIKA OLIWSKA | Kroniki oliwskiej]]. W 1324  piwniczny w klasztorze oliwskim, opat w latach 1330–1350, 25 II 1356 wzmiankowany były opat. W 1330 porządkował sprawy majątkowe w relacjach klasztoru z zakonem krzyżackim i możnowładztwem pomorskim, między innymi ustąpił w imieniu cystersów z łąk pod Gdańskiem (na obszarze obecnej Stogów i Przeróbki).<br/><br/>
Nie udało mu się uzyskać generalnego zatwierdzenia wszystkich dóbr posiadanych przez cystersów oliwskich od wielkiego mistrza Dytrycha von Altenburga (wybrany w 1335), który oskarżył (w dużej mierze słusznie) cystersów o posługiwanie się fałszywymi przywilejami (na falsyfikatach opierało się prawo wydobywania przez cystersów [[BURSZTYN BAŁTYCKI | bursztynu]] z plaż między Sopotem a Nowym Portem). Sprawę dokumentów oliwskich wielki mistrz rozpatrywał w jego obecności w Gdańsku, wyroku jednak nie wydał, oddając sprawę pod sąd polubowny. Po kilku rozprawach, 22 VIII 1337 osiągnął ugodę z Krzyżakami, którzy w zamian za zrzeczenie się przez cystersów części pożytków (między innymi z monopolu do połowów ryb od ujścia [[STRZYŻA | Strzyży]] do Wisły), zapowiedzieli odstąpienie od zarzutów. Wykorzystując sytuację Krzyżacy spowodowali, że 10 I 1338 napisał oświadczenie, wedle którego Krzyżacy nikomu nie zabierali posiadłości i byli obrońcami chrześcijaństwa na jego wschodnich granicach, co było im potrzebne w związku ze skargami króla polskiego Kazimierza Wielkiego, zgłaszanymi na forum europejskim o zabór Pomorza.<br/><br/>
Ostatecznie uzyskał zatwierdzenie dóbr oliwskich od kolejnego wielkiego mistrza, Ludolfa Königa w 1342. Był to jego poważny sukces, za który zapłacił jednak dyspozycyjnością wobec wielkiego mistrza, działając odtąd z jego ramienia jako sędzia i rozjemca w różnych sprawach. Zmuszony był np. 4 I 1345 poświadczyć ponowienie bulli papieża Aleksandra IV z 1257 przyznającej zakonowi krzyżackiemu odpusty należne krzyżowcom w Palestynie. Za jego rządów, w 1350, doszło do wielkiego pożaru klasztoru w Oliwie. {{author: BŚ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]