STACJA ORNITOLOGICZNA

Z Encyklopedia Gdańska
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

< Poprzednie Następne >
Wróbel zaobrączkowany przez ornitologów

STACJA ORNITOLOGICZNA. Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk (PAN), placówka badawcza i krajowa centrala obrączkowania ptaków, Górki Wschodnie, ul. Nadwiślańska 108. Powstała w 1931 roku jako Stacja Badania Wędrówek Ptaków przy Państwowym Muzeum Zoologicznym w Warszawie (obecnie Muzeum i Instytut Zoologii PAN). W latach 1958–1959 przeniesiona do Górek Wschodnich. W 1991–2001 należała do Instytutu Ekologii PAN, od 2002 działała jako samodzielny Zakład Ornitologii PAN, od października 2007 w Muzeum i Instytucie Zoologii PAN. Początkowo zajmowała się prawie wyłącznie obrączkowaniem ptaków w kraju. W 1959 roku rozpoczęła własne badania terenowe (awifauna Wyspy Sobieszewskiej, obserwacje wędrówki jesiennej, biologia i ekologia rozrodu rybitw), zintensyfikowane po roku 1969. Do 1970 miała 4 pracowników merytorycznych, następnie 9–16. Poza prowadzeniem centrali obrączkowania od 1970 organizuje badania w skali kraju, zajmuje się edukacją i działalnością ekspercką. Centrala Obrączkowania Ptaków obrączkuje w kraju, jest członkiem Europejskiej Unii Obrączkowania Ptaków (EURING). Szkoli obrączkarzy, gromadzi dane o ptakach obrączkowanych i ponownie stwierdzonych (tzw. wiadomości powrotne) i przygotowuje je do opracowania. Obrączkarzami są wysoko wykwalifikowani wolontariusze lub ornitolodzy zawodowi. Stosuje się obrączki standardowe ze skróconym adresem centrali i unikatowym numerem oraz bezadresowe kolorowe obrączki plastikowe i obroże szyjne do odczytywania z daleka. Obrączkowanie jest stosowane głównie w badaniach wędrówek i demografii (przeżywalność, dyspersja). Do 2010 roku zaobrączkowano w kraju 4,7 mln ptaków, o których otrzymano 245 tysięcy wiadomości powrotnych, od <1‰ w stosunku do liczby zaobrączkowanych (małe wróblowe zimujące w Afryce) do >300% (łabędzie, odczytywane wielokrotnie na europejskich zimowiskach). Wiadomości powrotnych otrzymuje się od <1‰ (małe wróblowate zimujące w Afryce) do >300% (łabędzie, odczytywane wielokrotnie na europejskich zimowiskach) w stosunku do liczby zaobrączkowanych osobników. Ponowne stwierdzenia pochodzą głównie od przypadkowych znalazców martwych ptaków, myśliwych i ornitologów. Własne badania terenowe – głównie na Pomorzu, Warmii i Mazurach, dotyczą wędrówek, zimowania, biologii i ekologii rozrodu, rozmieszczenia i liczebności całej awifauny lub pojedynczych gatunków. Najważniejsze: badania jesiennej wędrówki siewkowców w Ujściu Wisły (1964–1967, 1976–2000, 77 tysięcy zaobrączkowanych i zmierzonych osobników), zainicjowane przez zespół Akcji Bałtyckiej w roku 1962, kontynuowane przez Grupę Badawczą Ptaków Wodnych Kuling; badania: roli ptaków w agrocenozach, znaczenia epidemiologicznego wróbli, biologii i ekologii lęgowej ptaków szponiastych na Pojezierzu Iławskim (1979–1985), biegusa zmiennego koło ujścia Redy, rybitw w ujściu Wisły, szpaków na Żuławach (1971–1980), bogatki na Mierzei Wiślanej i Pojezierzu Iławskim (1979–1984, >1000 skrzynek lęgowych), sieweczki obrożnej, oknówki; badania rozmieszczenia i liczebności na Pomorzu rzadkich gatunków lęgowych (pluszcz, pliszka górska, czeczotka, włochatka) i zimujących (pluszcz, bekasik). Badania siewkowców prowadzono też na tundrowych lęgowiskach na Syberii (7 ekspedycji w okresie 1989–2005) i zimowiskach w Tunezji oraz na przelotach nad Morzem Czarnym. W 2004 roku do badań ekologicznych włączono techniki molekularne, w 2007 – badania pasożytów wewnętrznych. Koordynuje europejskie badania zespołowe (Safety of Catching Adults at the Nest – Bezpieczeństwo chwytania dorosłych ptaków na gniazdach, 250 uczestników) i krajowe; najważniejsze: Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski w latach 1985–2005 (1200 obserwatorów), badanie występowania i sukcesu lęgowego orłów, ekspansji lęgowej mew i łabędzi, zimowania łabędzi, biologii dymówek (program EURING). W 1978–1990 w stacji mieściła się redakcja „Acta Ornithologica”. WKA

Kierownicy Stacji Ornitologicznej
1931–1936 Janusz Domaniewski (poza Gdańskiem)
1936–1939 Władysław Rydzewski (poza Gdańskiem)
1946–1970 Jan Bogusław Szczepski
1970–1973 Jan Pinowski
1974–2007 Maciej Gromadzki
2007– Tomasz Mazgajski
WKA
⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania