RUDNO

< Poprzednie

Następne >

Położenie Knipawy na planie (fragment) Gdańska Belitskiego z 1822, od góry: Długie Ogrody z kościołem św. Barbary, Brama Długich Ogrodów (po bokach bastiony Lew z prawej i Wół z lewej), Knipawa, niezachowana Brama Żuławska (na planie: Werder Thor), od niej na lewo zaznaczono śluzę, u samego dołu po prawej droga do Gęsiej Karczmy, pośrodku (prawie na wprost Bramy Żuławskiej) obecny Miałki Szlak (Sandweg)

Rudno, widok z obecnej ul. Mostek (strona lewa) w kierunku obecnej ul. Elbląskiej, z prawej Brama Nowych Ogrodów, około 1910

Most nad Opływem Motławy w ciągu ul. Mostek, 1927

Osiedle im. Obrońców Poczty Polskiej w budowie, w kwartale ul. Głęboka, Mostek, Wygon; w głębi fragment budynku LO nr VI, 1960

Przedszkole osiedla im. Obrońców Poczty Polskiej

Tablica Osiedla Obrońców Poczty Polskiej

RUDNO (1643 Kniepaff, 1671 Kneiphof, Knipawa), obecnie część dzielnicy Śródmieście. Początkowo część Długich Ogrodów, sięgających na wschód do obecnej ul. Głębokiej, odcięta od nich w 1628 podczas budowania ciągu fortyfikacji. Obszar między niezachowaną, zewnętrzną Bramą Żuławską (nazywaną też Elbląską), ze śluzą regulującą poziom wód we wschodnich miejskich fosach (obecny Opływ Motławy), a Bramą Długich Ogrodów (nazywaną po 1945 Bramą Żuławską), o powierzchni 25 ha i z 38 parcelami, nazwano Knipawą, od, być może, kneif ab – odetnij.

Jako podmiejska wieś leżąca wewnątrz umocnień nie miała możliwości rozwoju; do początku XX wieku z biedną, niską zabudową wzdłuż drogi między obiema bramami, nazywanej Kneipab (od 1945 Rudnicka, od początku lat 50. XX wieku włączona do ul. Elbląskiej), z wąskimi i długimi działkami. Zajęciem mieszkańców była głównie hodowla krów na tzw. Łąkach Mieszczańskich (wzdłuż obecnej ul. Zawodzie). Jako podmiejska wieś należała do tzw. Urzędu Budowlanego (dochody z niego zasilały miejski budżet i były przeznaczone na inwestycje). Od 1814 włączona w granice administracyjne Gdańska. Prowadziły z niej dwa szlaki na Mierzeję: do Gęsiej Karczmy (przez obecną ul. Mostek), od pewnego miejsca brukowany, oraz piaszczysty, za wałem nadwiślańskim, zwany Sandweg (Piaszczysta Droga), obecna ul. Miałki Szlak.

Od początku XIX wieku obszar przy Bramie Żuławskiej (Elbląskiej) i śluzie zwany był Kreisel, Kriesel (Wiry), w spolszczonej formie Kryżel spotykany jeszcze po II wojnie światowej. Powolny rozwój nastąpił po zniwelowaniu nowożytnych fortyfikacji. Od 1904 wzdłuż głównego szlaku drożnego do I wojny światowej budowano domy czynszowe, pojawiła się kolejna ulica – Pankewall (ul. Powalna). W 1905 doprowadzono tu kolej wąskotorową z Żuław (stacja zlikwidowana w 1974, kolej). W części północnej, w miejsce przeprawy przez Wisłę w Gęsiej Karczmie, wybudowano w pobliżu w 1912 Most Siennicki. W 1925 założono kanalizację, w tym samym roku prowadzącą do mostu drogę zastąpiono brukowaną dwupasmową ulicą z torami tramwajowymi pośrodku, Breitenbachstraße (obecna ul. Siennicka; Paul Breitenbach), rozpisano konkurs na jej zabudowę (zrealizowaną w okresie II wojny światowej). Po likwidacji bastionów ciągu wschodniego ( fortyfikacje), w latach 20. XX wieku do obecnej ul. Siennickiej przedłużono Englischer Damm (ul. Angielska Grobla). W 1926 wybudowano także dwupasmową ul. Niedere Front (Dolny Front, w nawiązaniu do dawnej linii fortyfikacji; obecnie ul. Głęboka), mającą być zaczątkiem planowanej trasy omijającej Śródmieście (w przedłużeniu ul. Wałowej – z mostem na Motławie). Przy tej ulicy w tzw. Starym Dworze urządzono szkołę (obecnie siedziba VI Liceum Ogólnokształcacego) i rozpoczęto zabudowę.

W 1927 poświęcono kościół Matki Boskiej Bolesnej, w 1936 przy obecnej ul. Siennickiej utworzono park. W latach 20. XX wieku rozparcelowano też grunty przy powstających ulicach: An der Schiffchenbrücke (ul. Mostek), Pankewall, Einhornstraße (ul. Wygon), których zabudowa trwała do II wojny światowej. W części południowej w 1925 roku (w miejscu dawnego bastionu Wół) otwarto Kampfbahn Niederstadt (Stadion Dolnego Miasta) z nową ulicą: An der Kampfbahn (obecnie stadion Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji przy ul. Zawodników 1), przy nim i przy obecnej ul. Elbląskiej w Opływie Motławy urządzono dwa miejskie kąpieliska ( pływalnie). W 1945 Zarząd Miasta, wychodząc z przeświadczenia, że nazwa Knipawa oznaczała wyspę bagnistą, nadał polską nazwę Rudniki, co w 1948 zmieniono na Rudno.

W latach 1957–1958 gdański Miastoprojekt opracował plan przyszłego osiedla między ulicami Elbląską (obecnie Długie Ogrody), Głęboką, Powalną i Mostek (plan urbanizacji inż. Rakowski, punktowce inż. Nowosadzki, zieleń i mała architektura inż. Snarski). W lipcu 1959 Gdańskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Miejskiego rozpoczęło budowę osiedla. Wzniesiono sześć jedenastokondygnacyjnych punktowców (w pewnym momencie wahano się, czy nie ograniczyć budowy do pięciu, ponieważ budowę ostatniego utrudniał ogromny lej po bombach) oraz cztery budynki czteropiętrowe. Ogółem osiedle miało 1085 izb w 432 mieszkaniach, przedszkole (Plastuś, oddane 31 VIII 1962), pawilon usługowo-handlowy, własną kotłownię. Początkowo nosiło nieoficjalną nazwę Osiedle Głębokie, po zakończeniu budowy 22 VII 1962 nadano mu imię Obrońców Poczty Polskiej (z wmurowaniem stosownej tablicy na pierwszym bloku osiedla, przy ul. Elbląskiej (Długie Ogrody)). W 2. połowie XX wieku na większości zachodniej części dawnej Knipawy wybudowano dwupoziomowe skrzyżowanie, przy ul. Elbląskiej 54/60 mieści się kompleks budynków gdańskiej Straży Miejskiej. RED

Ulice Rudna

Ulica	Nazwy historyczne	Informacje o nazwie współczesnej	Uwagi
Długie Ogrody	1643 Kniepab	obecna nazwa od 25 IX 1990	odcinek od Bramy Żuławskiej do mostu na Opływie Motławy
	1671 Kneiphof
	1809–1945 Kneipab
	w 1945 Rudnicka
	od 1949 Batalionów Chłopskich
	przed 1957 Elbląska
Głęboka	1926–1945 Niedere Front (Dolny Front)	obecna nazwa od 1946	powstała na wykupionym w 1911 roku zniwelowanym terenie fortyfikacyjnym, zaplanowana dla ominięcia Śródmieścia jako kontynuacja ul. Wałowej
	w 1945 Pana Tadeusza
Mostek	1640 droga wzdłuż odcinka Rozwójki, skręcająca do Gęsiej Karczmy (na obecną ul. Litewską) przez mostek nad Stagneten Graben (Rowie Stagnetego; nazwa notowana w roku 1565, na pamiątkę zmarłego w 1521 rajcy Głównego Miasta Johanna Stagnetego)	obecna nazwa od 1946
	1763–1945 Schiffchenbrücke (Okręcik)
	1867 Kneipab
	1903–1945 An der Schiffchenbrücke (Przy Moście Okręcik)
	w 1945 Protazego
Powalna	1640 przedłużenie Angielskiej Grobli (bez nazwy), być może pozostałość pierwotnych umocnień Długich Ogrodów	obecna nazwa od 1946
	1793 Damm (Grobla)
	1903–1945 Pankewall (Wał Pankego), pochodzenie nazwy nieznane, po zniwelowaniu terenu w 1926 przekształcona w ulicę
	od 1945 Gerwazego
Siennicka	1912 Breitenbachstrasse, dla uczczenia urzędnika państwowego Paula Justina Breitenbacha, z którego inicjatywy powstała	nazwa od 1945, od używanej zaraz po II wojnie światowej nazwy Sianki na określenie obecnych Stogów (nazwa ta od 1948), nazwy ulicy nie poprawiono	powstała 1912 z nowym mostem Siennickim przez Wisłę i otrzymała wspólną z nim nazwę (Breitenbachstrasse), początkowo łączyła most z wylotem Grobli Angielskiej, w 1926 przedłużona do Bramy Żuławskiej
Sienna Grobla	1782 Strohteich	obecna nazwa od 1945
	1810 Strohdyk
	1843–1945 Strohdeich (Słomiana Grobla)
Stary Dwór		nazwa od około 1970	ulica-odgałęzienie od ul. Siennickiej w stronę Polskiego Haka
Wygon	1926–1945 Einhornstrasse (Jednorożec), od bastionu Jednorożec, chociaż przeprowadzono ją przez teren rozebranego bastionu Lew (1628 Löwe)	obecna nazwa od 1946
	w 1945 Wojskiego
Zawodników	1925 An der Kampfbahn (Przy Stadionie)	obecna nazwa od 1945	wytyczona w 1925 przy nowo otwartym stadionie Kamfbahn Niederstadt ( Stadion Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji przy ul. Zawodników 1) na terenach po zniwelowanym bastionie Wół, oddzielała stadion od stacji wąskotorowej kolei żuławskiej z 1905 roku
AJ