POMORSKA KOLEJ METROPOLITALNA

Z Encyklopedia Gdańska
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

< Poprzednie Następne >
Przyczółek zniszczonego wiaduktu nad ul. Polanki byłej kolei Gdańsk-Stara Piła, śladem której poprowadzono Pomorską Kolei Metropolitalną
Zniszczony w 1945 wiadukt w Brętowie byłej kolei Gdańsk-Stara Piła, śladem której poprowadzono Pomorską Kolei Metropolitalną
Ocalały po działaniach w 1945 wiadukt przy obecnej ul. Wołkowyskiej byłej kolei Gdańsk-Stara Piła, śladem której poprowadzono Pomorską Kolei Metropolitalną
Most Weisera, 2008
Siedziba spółki Pomorska Kolej Metropolitalna S.A. przy ul. Budowlanych 77
Pomorska Kolei Metropolitalna, przystanek Gdańsk-Jasień
Pomorska Kolei Metropolitalna, przystanek Gdańsk-Brętowo

POMORSKA KOLEJ METROPOLITALNA SA (PKM), spółka z siedzibą w Gdańsku, początkowo przy ul. Na Stoku 50, od stycznia 2013 przy ul. Żaglowej 11, od lipca 2015 przy ul. Budowlanych 77 (Gdańsk- Matarnia), powołana 11 VI 2010 przez Sejmik Województwa Pomorskiego jako jednoosobowa spółka Samorządu Województwa Pomorskiego do budowy (a następnie eksploatacji) linii kolejowej numer 248, łączącej Gdańsk-Wrzeszcz z Portem Lotniczym im. Lecha Wałęsy, wpiętej (przy wsi Rębiechowo) łącznicą nr 253 w istniejącą linię numer 201 Gdynia–Kościerzyna (zbudowaną w latach 1921–1922 magistralę Śląsk–Gdynia).

W chwili uruchomienia linia ta była pierwszą w Polsce linią kolejową wybudowaną przez samorząd i największą inwestycją sfinansowaną przez samorząd województwa pomorskiego. Połączyła Gdańsk i Gdynię z portem lotniczym, a w dalszej kolejności ma umożliwić nowe połączenie z Kartuzami i Kościerzyną.

Długość całej linii PKM wynosi 55 km, części nowo wybudowanej – 17 km (i 1,4 km łącznicy z linią Gdynia–Kościerzyna). Znajduje się na niej osiem przystanków (w tym sześć pełniących funkcję węzłów integracyjnych), a w części gdyńskiej – trzy (Gdańsk Osowa, Gdynia Karwiny i Gdynia Stadion). Przy lotnisku linia biegnie estakadą o długości 940 m, podzieloną na 25 przęseł, które zostały oparte na 26 podporach. Na wysokości Gdańska-Zaspy wpięta jest w tory linii dalekobieżnych. Wybudowano 21 rozjazdów kolejowych oraz 41 obiektów inżynierskich: 17 wiaduktów kolejowych, 5 wiaduktów drogowych, 4 kładki piesze, 15 przepustów i przejść pod torami. Maksymalna prędkość szynobusów to 120 km/h. Różnica wysokości między punktem początkowym linii (Gdańsk-Wrzeszcz) a punktem końcowym (Port Lotniczy im. Lecha Wałęsy) wynosi 134 m. Wybudowany odcinek wykorzystał ślad linii z Gdańska-Wrzeszcza do Starej Piły przez Brętowo, Kokoszki, Żukowo, istniejącej od 1914 do 1945 roku ( kolej).

Historia powstania linii PKM. Studium wykonalności projektu opracowano w latach 2008–2009. Pierwsze spotkania informacyjne z mieszkańcami dzielnic Gdańska i Banina, przez które planowano przebieg PKM, odbyły się we wrześniu i październiku 2010 roku. Rozpoczęcie budowy umożliwiła deklaracja złożona w Polskiej Filharmonii Bałtyckiej 17 XI 2010 przez Ministra Rozwoju Regionalnego Elżbietę Bieńkowską o zapewnieniu dofinansowania inwestycji ze środków Unii Europejskiej. Pierwsze prace przygotowawcze, saperskie (usunięto ponad 100 niewybuchów lub ich fragmentów, odkryto i ekshumowano szczątki zwłok żołnierzy z okresu II wojny światowej), dendrologiczne (inwentaryzacja roślinności przewidzianej do usunięcia, liczącej powyżej 10 lat) i wycinkowe (dotyczące roślinności poniżej 10 lat) trwały od przełomu listopada i grudnia 2010 do kwietnia 2011. 13 I 2011 przyjęto wariant budowy zelektryfikowanej linii dwutorowej i ustalono jej przebieg, od którego w fazie projektowania nastąpiły już tylko niewielkie przesunięcia (w kwietniu 2011 w Firodze, aby uniknąć wyburzenia dwóch zakładów pracy, odsunięto o 200 m tory od ul. Słowackiego). 5 III 2011 rozstrzygnięto przetarg na opracowanie dokumentacji projektowej, powierzając zadanie firmie Transprojekt Gdański Sp. z o.o. (z siedzibą przy ul. Partyzantów 72A), umowę podpisano 30 V 2011. W wyniku otwartego konkursu wśród mieszkańców Gdańska (50 tysięcy głosów) 23 V 2011 ustalono nazwy ośmiu nowych przystanków (w kwietniu 2014 do nazw dodano człon „Gdańsk”, ponadto zmieniono nazwę przystanku Banino na Gdańsk-Rębiechowo). 22 VII 2011 rozstrzygnięto konkurs na koncepcję architektoniczną budowanych przystanków, na koncepcję ideową wybierając projekt Biura Projektów Budownictwa Komunalnego SA Gdańsk. W Sądzie Konkursowym zasiadali architekci z SARP, ASP, Wydziału Architektury PG, przedstawiciele Urzędu Marszałkowskiego, Urzędu Miejskiego w Gdańsku i PKM SA.

5 I 2012 wojewoda pomorski Ryszard Stachurski wydał decyzję lokalizacyjną na budowę PKM, co umożliwiło rozpoczęcie negocjacji z właścicielami gruntów przeznaczonych do wykupienia (miedzy innymi miasto Gdańsk sprzedało Województwu Pomorskiemu na cel budowy 25 ha gruntów z bonifikatą 99%). Po odwołaniach decyzję zatwierdził 17 XI 2012 Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej. W sierpniu 2012 ze względu na odstąpienie od planów elektryfikacji linii Gdynia–Kościerzyna poniechano planów elektryfikacji PKM, przeznaczając ją dla spalinowych zespołów trakcyjnych (wykonano jednak elementy umożliwiające zawieszenie sieci trakcyjnej). W listopadzie 2012 rozstrzygnięto konkurs na grafikę ścian osłonowych wiat nowych przystanków, przyjmując projekt gdańskiej artystki Anny Waligórskiej.

Od stycznia do kwietnia 2013 wywłaszczono 251 nieruchomości, wyburzono 22 budynki mieszkalne i 40 gospodarczych, leżących na trasie budowy w Matarni, Firodze i Rębiechowie. Od 9 I do 28 II 2013 wycięto około 20 000 drzew w pasie kolei (w ramach zasadzeń zastępczych zasadzono później około 75 tysięcy drzewek i sadzonek leśnych).

7 III 2013 rozstrzygnięto przetarg na budowę linii, powierzając to zadanie polsko-hiszpańskiemu konsorcjum Budimex SA i FERROVIAL AGROMAN SA, umowę podpisano 7 V 2013. Oficjalne rozpoczęcie budowy (z wmurowaniem kamienia węgielnego w filarze estakady przystanku przy Porcie Lotniczym im. Lecha Wałęsy) nastąpiło 1 VII 2013. W czerwcu 2013 rozpoczęto wyburzanie (ze względu na zły stan techniczny oraz rozmiary niepasujące do budowy dwutorowej linii) zachowanych wiaduktów dawnej kolei Gdańsk-Wrzeszcz – Stara Piła. Wyburzanie znanego z powieści Pawła Huellego Weiser Dawidek tzw. wiaduktu Weisera w Strzyży stało się pretekstem do terenowej inscenizacji przygotowanej przez Muzeum Techniki Wojskowej „Gryf”: 5 VI 2013 roku przedstawiono „Bitwę o Mostek Weisera” (fikcyjna obrona w 1945 mostku przez Wermacht wspomagany czołgiem „Panther V” przed atakiem radzieckiej piechoty z udziałem dwóch czołgów T-34, zob. też linia kolejowa numer 234). Ostatni wiadukt, przy ul. Wołkowyskiej, rozebrano 17 VIII 2013.

2 IX 2014 na budowanym przystanku Gdańsk-Niedźwiednik podpisano umowę z bydgoską firmą PESA SA na dostarczenie 10 nowoczesnych zespołów trakcyjnych (siedmiu spalinowych szynobusów trójczłonowych i trzech – dwuczłonowych; termin realizacji zamówienia: maj 2015 roku; pierwszy testowy przejazd szynobusu – 12 VI 2015).

Od października 2014 rozpoczęły się próby obciążeniowe nowo wybudowanych wiaduktów (jako pierwszy próbie został poddany 17 października następca dawnego wiaduktu Weisera). W czerwcu 2014 w wyniku przetargu oddano konsorcjum z firmą Rubau na czele zadanie wpięcia linii z Gdańska-Wrzeszcza do linii Gdynia–Kościerzyna. 9 II 2015 Unia Europejska zwiększyła dotacje do budowy (do poziomu 85%), co pozwoliło podjąć pracę przy przebudowie przystanku Gdańsk Osowa i rozpocząć planowanie budowy przystanków Gdynia Karwiny i Gdynia Stadion, oddanych do użytku w grudniu 2017.

Budowę ukończono 30 IV 2015, oficjalne otwarcie nastąpiło 30 VIII 2015, oddanie do regularnej eksploatacji – 1 IX 2015. Koszt budowy to 771 mln zł, dofinansowanie Unii Europejskiej wyniosło 656,5 mln zł. Gwałtowna ulewa, która nawiedziła Gdańsk 14 i 15 VII 2016 spowodowała znaczne uszkodzenia (zwłaszcza warstwy wierzchniej nasypów, w efekcie niedostatecznego ukorzenienia się trawy) i wstrzymanie kursowania PKM na odcinku Osowa – Wrzeszcz, czynny był tylko odcinek Kartuzy – Gdańsk – Osowa – Port Lotniczy). Ruch przywrócono we wrześniu 2016.

Kolejnymi działaniami jest ulepszanie wybudowanej w latach 2013–2015 infrastruktury poprzez jej elektryfikację, przygotowania do budowy tzw. Bajpasu Kartuskiego oraz budowa przystanku PKM Południe, dzięki któremu śródmieście Gdańska połączone zostanie koleją z jego południowymi dzielnicami i okolicznymi gminami.

Spółka została wyróżniona między innymi Skrzydłami Trójmiasta – zwycięstwo w kategorii „Zielona Fala Trójmiasta” w plebiscycie portalu Trójmiasto.pl (2012), Euro Symbol Skutecznego Zarządzania 2013 – nagrodą przyznaną przez redakcję ogólnopolskiego „Monitora Rynkowego” (2013), nagrodą główną Centrum Unijnych Projektów Transportowych – w kategorii „Artykuł/Reklama prasowa” w ogólnopolskim konkursie na najciekawsze materiały promocyjne POIŚ (za konkurs plastyczny dla dzieci i będący jego efektem kalendarz PKM na rok 2013), pierwszym miejscem w plebiscycie Unijne Hity 10-lecia portalu Gdańsk.NaszeMiasto.pl (2014), wyróżnieniem w ogólnopolskim rankingu Najlepsze Inwestycje 10-lecia tygodnika „Polityka” (2014), nagrodą i prestiżowym tytułem Budowa Roku 2014 przyznanymi przez Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa (2015), Nagrodą Polskiej Agencji Przedsiębiorczości Lider Rozwoju Regionalnego 2015, wyróżnieniem specjalnym Top Inwestycje Komunalne – edycja specjalna 10 lat dla projektu PKM jako jednej z najlepszych samorządowych inwestycji dekady 2011–2020, w ogólnopolskim plebiscycie serwisu PortalSamorządowy.pl, towarzyszącym Europejskiemu Kongresowi Gospodarczemu w Katowicach (2021).

Stacje i przystanki Pomorskiej Kolei Metropolitalnej zob. linia kolejowa numer 248.

Prezesi Pomorskiej Kolei Metropolitalnej
Okres Imię i nazwisko Uwagi
2010 – 16 V 2016 Krzysztof Rudziński Absolwent UG; 2002–2009 dyrektor w Wydziale Programów Rozwojowych w Urzędzie Miejskim; 2009–2010 dyrektor Departamentu Koordynacji Projektów Województwa Pomorskiego
16 V 2016 – Grzegorz Mocarski Przewodniczący Rady Nadzorczej Pomorskiej Kolei Metropolitalnej, zastępca dyrektora Departamentu Rozwoju Gospodarczego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego
⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania