POŁOŻNICTWO

Z Encyklopedia Gdańska
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

< Poprzednie Następne >
Siedziba Prowincjonalnego Zakładu Kształcenia Położnych przy Sandgrube 41A (ul. Rogaczewskiego), wybudowana w latach 1878–1880, w okresie II Wolnego Miasta Gdańska siedziba administracji służby zdrowia Senatu.
Szpital Położnictwa i Chorób Kobiecych, 1 połowa XX wieku, widok ze skrzyżowania Ostseestraße (al. Hallera) i Schellmühler Weg (ul. Kliniczna)

POŁOŻNICTWO (postępowanie medyczne w okresie ciąży, porodu i połogu), szkoły położnych. W 1450 roku wzmiankowano w szpitalu św. Elżbiety osobną izbę dla kobiet w ciąży i położnic, wraz z położną oraz opiekunką dzieci. Pierwsze informacje o położnych opłacanych przez Radę Miejską pochodzą z 1571 i lat 80. XVI wieku. Od roku 1610 istniał stały etat akuszerki miejskiej, w 1630 podzielony na etat starszej akuszerki i 2 młodszych. Do ich obowiązków należała pomoc przy porodach (w razie potrzeby wezwanie lekarza i ochrzczenie dziecka), ponadto sprawdzanie dziewictwa, występowanie w charakterze biegłych w sprawach o dzieciobójstwo i porzucenia dziecka oraz zgłaszanie władzom porodów odbywających się w podejrzanych okolicznościach.

Akuszerki praktykowały korzystając z doświadczeń, pierwszy (niezrealizowany) projekt powołania szkoły nauczającej położne powstał w roku 1781 w Towarzystwie Przyrodniczym. Realizował go prywatnie dr Franz Christian Brunatti specjalizujący się w położnictwie. W 1804 jemu i Johannowi Gottfriedowi Kleefeldowi powierzono zorganizowanie Zakładu Szkolenia Położnych (Entbindungs-Lehranstalt, Prowincjonalny Zakład Kształcenia Położnych).

Władze Gdańska już w połowie XIX wieku powołały w poszczególnych dzielnicach miasta stanowiska miejskich położnych, z których usług korzystały głównie uboższe rodziny. Do roku 1945 do dyspozycji rodzących kobiet pozostawało zarówno kilkadziesiąt licencjonowanych akuszerek świadczących usługi odpłatnie, jak i grono prywatnych lekarzy, w tym opłacani przez miasto lekarze dla osób ubogich (Armenärzte). W roku budżetowym 1888/1889 pracowało w wyznaczonych rejonach miasta 21 takich lekarzy. Głównie w XIX wieku część kobiet korzystała przy porodach z pomocy znajomych starszych kobiet, prawie wszystkie rodziły dzieci w swoich mieszkaniach; osobom zamożnym często towarzyszył lekarz.

Zwyczaj korzystania z usług szpitala przyjął się po roku 1920, kiedy działał już Szpital Położnictwa i Chorób Kobiecych przy Schellmühler Weg 1 (ul. Kliniczna). Brak przestrzegania podstawowych warunków sanitarnych zarówno w mieszkaniach, jak i w czasie samego porodu oraz nieznajomość sposobów zwalczania gorączki połogowej (sepsy porodowej) były przyczyną dużej śmiertelności młodych kobiet już przy pierwszym porodzie, i to niezależnie od ich statusu materialnego, jak też dzieci do drugiego roku życia.

Poprawa wiedzy medycznej, poznanie roli aseptyki pomieszczeń oraz osób biorących udział w odbieraniu porodów, polepszenie stanu sanitarnego mieszkań poprzez dostęp do nowej sieci wodociągowo-kanalizacyjnej spowodowały po 1880 roku widoczny spadek śmiertelności rodzących i stopniowy niemowląt do roku, widoczny w statystykach po 1900 roku. Obniżenie liczby zgonów i ustabilizowanie współczynnika umieralności wśród dzieci nastąpiły dopiero po roku 1920.

W 2. połowie XIX wieku działały liczne gabinety prywatne, następnie i kliniki prywatne specjalizujące się w położnictwie i leczeniu chorób kobiecych. Ich właściciele zaliczali się do lekarskiej elity miasta. Po 1945 roku reaktywowano działalność prywatnych akuszerek, ale wobec upaństwowienia służby zdrowia i przeniesienia porodów do szpitali i izb porodowych, funkcja akuszerki jako przedstawicielki wolnego zawodu uległa likwidacji. Wykwalifikowane położne znalazły zatrudnienie w państwowych placówkach służby zdrowia: szpitalach i przychodniach rejonowych. ASZ

Liczba położnych w Gdańsku
w latach 1797–1998
1797 27
1817 54
1839 38
1854 54
1869 39
1874 61
1884 39
1892 51
1897 70
1903 85
1908 78
1914 93
1921 70
1925 80
1928 78
1931 63
1935 57
1939 56
1955 60
1960 138
1965 217
1970 220
1975 278
1980 303
1985 320
1990 369
1995 385
1998 387
MrGl
⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania