PLENIKOWSKI ANTON, nauczyciel, poseł do Volkstagu
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | '''ANTON PLENIKOWSKI''' (19 XI 1899 Sopot – 3 III 1971 Berlin Wschodni), nauczyciel, działacz komunistyczny, poseł do [[VOLKSTAG | Volkstagu]]. Pochodził z rodziny robotniczej. Od 1914 uczęszczał do preparandy (szkoła uzupełniająca w formie dwuletniego kursu dla młodzieży niemającej ukończonych siedmiu klas szkoły podstawowej, a przygotowującej się przy seminarium nauczycielskim do zawodu nauczyciela) i [[KRÓLEWSKIE SEMINARIUM NAUCZYCIELSKIE | Królewskiego Seminarium Nauczycielskiego]] | + | '''ANTON PLENIKOWSKI''' (19 XI 1899 Sopot – 3 III 1971 Berlin Wschodni), nauczyciel, działacz komunistyczny, poseł do [[VOLKSTAG | Volkstagu]]. Pochodził z rodziny robotniczej. Od 1914 uczęszczał do preparandy (szkoła uzupełniająca w formie dwuletniego kursu dla młodzieży niemającej ukończonych siedmiu klas szkoły podstawowej, a przygotowującej się przy seminarium nauczycielskim do zawodu nauczyciela) i [[KRÓLEWSKIE SEMINARIUM NAUCZYCIELSKIE | Królewskiego Seminarium Nauczycielskiego]] przy Königstaler Weg 18/19 (ul. Sobieskiego) w Gdańsku-[[WRZESZCZ | Wrzeszczu]].<br/><br/> |
W 1917 powołany do armii niemieckiej, ciężko ranny na froncie. W 1918 członek Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich we Wrocławiu. Po powrocie do Gdańska w 1919 dokończył nauczycielską edukację w Seminarium we Wrzeszczu. Od 1920 nauczyciel w szkole powszechnej w Sopocie, krótko członek młodzieżówki Komunistycznej Partii Robotniczej Niemiec (Kommunistische Arbeiterpartei Deutschlands; KAPD). W latach 1925-1928 radny w Ließau (Lisewo Malborskie), w latach 1926-1930 radny powiatu Großer Werder (Wielkie Żuławy).<br/><br/> | W 1917 powołany do armii niemieckiej, ciężko ranny na froncie. W 1918 członek Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich we Wrocławiu. Po powrocie do Gdańska w 1919 dokończył nauczycielską edukację w Seminarium we Wrzeszczu. Od 1920 nauczyciel w szkole powszechnej w Sopocie, krótko członek młodzieżówki Komunistycznej Partii Robotniczej Niemiec (Kommunistische Arbeiterpartei Deutschlands; KAPD). W latach 1925-1928 radny w Ließau (Lisewo Malborskie), w latach 1926-1930 radny powiatu Großer Werder (Wielkie Żuławy).<br/><br/> | ||
W 1926 członek SPD (Sozialdemokratische Partei Deutschlands – Socjaldemokratycznej Partii Niemiec), od 1927 KPD (Kommunistische Partei Deutschlands – Komunistycznej Partii Niemiec), redaktor „Danziger Volkszeitung”. W 1929 odszedł z zawodu nauczyciela poświęcając się działalności partyjnej, został kierownikiem organizacyjnym KPD. Dobry mówca, po 1933 niekwestionowany lider gdańskich komunistów. Od 1928 poseł do Volkstagu w kadencjach III (1928-1930), IV (1930 -1933) i V (1933-1935). Po delegalizacji przez nazistowski rząd [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnego Miasta Gdańska]] partii komunistycznej (28 V 1934), w 1935 ponownie z sukcesem startował w wyborach do Volkstagu VI kadencji (1835- 1939), tym razem z tzw. Listy Plenikowskiego (uzyskała dwa mandaty). Po odmowie wstąpienia do NSDAP (co zrobił mandatariusz z jego Listy, Otto Langnau), represjonowany przez narodowych socjalistów.<br/><br/> | W 1926 członek SPD (Sozialdemokratische Partei Deutschlands – Socjaldemokratycznej Partii Niemiec), od 1927 KPD (Kommunistische Partei Deutschlands – Komunistycznej Partii Niemiec), redaktor „Danziger Volkszeitung”. W 1929 odszedł z zawodu nauczyciela poświęcając się działalności partyjnej, został kierownikiem organizacyjnym KPD. Dobry mówca, po 1933 niekwestionowany lider gdańskich komunistów. Od 1928 poseł do Volkstagu w kadencjach III (1928-1930), IV (1930 -1933) i V (1933-1935). Po delegalizacji przez nazistowski rząd [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnego Miasta Gdańska]] partii komunistycznej (28 V 1934), w 1935 ponownie z sukcesem startował w wyborach do Volkstagu VI kadencji (1835- 1939), tym razem z tzw. Listy Plenikowskiego (uzyskała dwa mandaty). Po odmowie wstąpienia do NSDAP (co zrobił mandatariusz z jego Listy, Otto Langnau), represjonowany przez narodowych socjalistów.<br/><br/> | ||
Od maja 1937 na emigracji w Danii, następnie w Szwecji, od marca 1940 do czerwca 1941 w obozie internowania w Smedsbo (Västmanland). Po zwolnieniu osiedlił się w Uppsali, pracując w tamtejsze wyższej szkole rolniczej. W 1944 zrehabilitowany, od końca 1945 przewodniczący KPD na uchodźstwie w Sztokholmie. W marcu 1946 zamieszkał w radzieckiej strefy okupowanych Niemiec i wstąpił do powstałej w kwietniu tego roku SED (Sozialistische Einheitspartei Deutschlands – Socjalistyczna Partia Jedności Niemiec). W Niemieckiej Republice Demokratycznej (NRD) zajmował w aparacie partyjnym wysokie stanowiska (od kwietnia do października 1946 prowadził Wydział Polityki Krajowej i Wewnętrznej (Abteilung Landespolitik und Inneres) Centralnego Sekretariatu partii, w latach 1946-1954 Wydział Zarządu Krajowego (Abteilung Staatliche Verwaltung), 1954-1967 kandydat Komitetu Centralnego (KC) SED). Od 1950 deputowany do parlamentu NRD, w latach 1963-1967 przewodniczący jego Komisji Prawa i Konstytucji oraz Grupy Międzyparlamentarnej, w latach 1956-1963 szef kancelarii prezesa Rady Ministrów NRD. W 1967 wycofał się z życia politycznego. <br/><br/> | Od maja 1937 na emigracji w Danii, następnie w Szwecji, od marca 1940 do czerwca 1941 w obozie internowania w Smedsbo (Västmanland). Po zwolnieniu osiedlił się w Uppsali, pracując w tamtejsze wyższej szkole rolniczej. W 1944 zrehabilitowany, od końca 1945 przewodniczący KPD na uchodźstwie w Sztokholmie. W marcu 1946 zamieszkał w radzieckiej strefy okupowanych Niemiec i wstąpił do powstałej w kwietniu tego roku SED (Sozialistische Einheitspartei Deutschlands – Socjalistyczna Partia Jedności Niemiec). W Niemieckiej Republice Demokratycznej (NRD) zajmował w aparacie partyjnym wysokie stanowiska (od kwietnia do października 1946 prowadził Wydział Polityki Krajowej i Wewnętrznej (Abteilung Landespolitik und Inneres) Centralnego Sekretariatu partii, w latach 1946-1954 Wydział Zarządu Krajowego (Abteilung Staatliche Verwaltung), 1954-1967 kandydat Komitetu Centralnego (KC) SED). Od 1950 deputowany do parlamentu NRD, w latach 1963-1967 przewodniczący jego Komisji Prawa i Konstytucji oraz Grupy Międzyparlamentarnej, w latach 1956-1963 szef kancelarii prezesa Rady Ministrów NRD. W 1967 wycofał się z życia politycznego. <br/><br/> | ||
| − | Odznaczony między innymi Srebrnym Orderem Zasług dla Ojczyzny (1955), Orderem | + | Odznaczony między innymi Srebrnym Orderem Zasług dla Ojczyzny (1955), Orderem Karola Marksa (1969), Orderem Sztandaru Pracy (1959), Medalem "Za zasługi dla NRD" (1959). Urna z jego prochami została umieszczona w Miejscu Pamięci Socjalistów na berlińskim cmentarzu Friedrichsfelde. {{author: MA}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> |
'''Bibliografia''':<br/> | '''Bibliografia''':<br/> | ||
Andrzejewski Marek, ''Wolne Miasto Gdańsk (1920-1939). Leksykon biograficzny'', Gdańsk 2009, s. 85.<br/> | Andrzejewski Marek, ''Wolne Miasto Gdańsk (1920-1939). Leksykon biograficzny'', Gdańsk 2009, s. 85.<br/> | ||
''Wer war wer in DDR. Eine biographisches Handbuch'', hrsgb. v. Rernd-Rainer Barth, Berlin 1996. | ''Wer war wer in DDR. Eine biographisches Handbuch'', hrsgb. v. Rernd-Rainer Barth, Berlin 1996. | ||
Wersja z 13:09, 4 lut 2022
ANTON PLENIKOWSKI (19 XI 1899 Sopot – 3 III 1971 Berlin Wschodni), nauczyciel, działacz komunistyczny, poseł do Volkstagu. Pochodził z rodziny robotniczej. Od 1914 uczęszczał do preparandy (szkoła uzupełniająca w formie dwuletniego kursu dla młodzieży niemającej ukończonych siedmiu klas szkoły podstawowej, a przygotowującej się przy seminarium nauczycielskim do zawodu nauczyciela) i Królewskiego Seminarium Nauczycielskiego przy Königstaler Weg 18/19 (ul. Sobieskiego) w Gdańsku- Wrzeszczu.
W 1917 powołany do armii niemieckiej, ciężko ranny na froncie. W 1918 członek Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich we Wrocławiu. Po powrocie do Gdańska w 1919 dokończył nauczycielską edukację w Seminarium we Wrzeszczu. Od 1920 nauczyciel w szkole powszechnej w Sopocie, krótko członek młodzieżówki Komunistycznej Partii Robotniczej Niemiec (Kommunistische Arbeiterpartei Deutschlands; KAPD). W latach 1925-1928 radny w Ließau (Lisewo Malborskie), w latach 1926-1930 radny powiatu Großer Werder (Wielkie Żuławy).
W 1926 członek SPD (Sozialdemokratische Partei Deutschlands – Socjaldemokratycznej Partii Niemiec), od 1927 KPD (Kommunistische Partei Deutschlands – Komunistycznej Partii Niemiec), redaktor „Danziger Volkszeitung”. W 1929 odszedł z zawodu nauczyciela poświęcając się działalności partyjnej, został kierownikiem organizacyjnym KPD. Dobry mówca, po 1933 niekwestionowany lider gdańskich komunistów. Od 1928 poseł do Volkstagu w kadencjach III (1928-1930), IV (1930 -1933) i V (1933-1935). Po delegalizacji przez nazistowski rząd II Wolnego Miasta Gdańska partii komunistycznej (28 V 1934), w 1935 ponownie z sukcesem startował w wyborach do Volkstagu VI kadencji (1835- 1939), tym razem z tzw. Listy Plenikowskiego (uzyskała dwa mandaty). Po odmowie wstąpienia do NSDAP (co zrobił mandatariusz z jego Listy, Otto Langnau), represjonowany przez narodowych socjalistów.
Od maja 1937 na emigracji w Danii, następnie w Szwecji, od marca 1940 do czerwca 1941 w obozie internowania w Smedsbo (Västmanland). Po zwolnieniu osiedlił się w Uppsali, pracując w tamtejsze wyższej szkole rolniczej. W 1944 zrehabilitowany, od końca 1945 przewodniczący KPD na uchodźstwie w Sztokholmie. W marcu 1946 zamieszkał w radzieckiej strefy okupowanych Niemiec i wstąpił do powstałej w kwietniu tego roku SED (Sozialistische Einheitspartei Deutschlands – Socjalistyczna Partia Jedności Niemiec). W Niemieckiej Republice Demokratycznej (NRD) zajmował w aparacie partyjnym wysokie stanowiska (od kwietnia do października 1946 prowadził Wydział Polityki Krajowej i Wewnętrznej (Abteilung Landespolitik und Inneres) Centralnego Sekretariatu partii, w latach 1946-1954 Wydział Zarządu Krajowego (Abteilung Staatliche Verwaltung), 1954-1967 kandydat Komitetu Centralnego (KC) SED). Od 1950 deputowany do parlamentu NRD, w latach 1963-1967 przewodniczący jego Komisji Prawa i Konstytucji oraz Grupy Międzyparlamentarnej, w latach 1956-1963 szef kancelarii prezesa Rady Ministrów NRD. W 1967 wycofał się z życia politycznego.
Odznaczony między innymi Srebrnym Orderem Zasług dla Ojczyzny (1955), Orderem Karola Marksa (1969), Orderem Sztandaru Pracy (1959), Medalem "Za zasługi dla NRD" (1959). Urna z jego prochami została umieszczona w Miejscu Pamięci Socjalistów na berlińskim cmentarzu Friedrichsfelde.
Bibliografia:
Andrzejewski Marek, Wolne Miasto Gdańsk (1920-1939). Leksykon biograficzny, Gdańsk 2009, s. 85.
Wer war wer in DDR. Eine biographisches Handbuch, hrsgb. v. Rernd-Rainer Barth, Berlin 1996.
