PEPŁOWSKA KIRA, aktorka

Z Encyklopedia Gdańska
Wersja Blazejsliwinski (dyskusja | edycje) z dnia 18:50, 2 sty 2023

(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

< Poprzednie Następne >

KIRA PEPŁOWSKA z domu Higier (1 X 1918 Dorpat, obecnie Tartu, Estonia – 9 XII 1986 Gdańsk), aktorka. Córka polskiego lekarza Arkadiusza Higiera i Alidy Marii z domu Kits, Estonki. W 1935 zdała maturę w Gimnazjum im. Emilii Plater w Grodnie, nie została przyjęta na studia do Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej w Warszawie. Od 1937 studiowała na Wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Trzeci rok studiów przerwał wybuch II wojny światowej.

W 1945 przyjechała do Sopotu. Najpierw grała w Teatrze Dramatycznym Województwa Gdańskiego w Sopocie, gdzie debiutowała rolą Marii Verani w Szkarłatnych różach Alda de Benedettiego (14 II 1946) w reżyserii Aleksandra Gąssowskiego. Jej debiut uznano za wydarzenie artystyczne, a aktorstwo Pepłowskiej porównywano do gry Claudette Colbert, urodę zaś do Grety Garbo. Warunki zewnętrzne – skandynawski typ urody, wysmukła sylwetka, niski, interesujący głos i nieskazitelna dykcja – predysponowały ją do grania heroin i dam.

Była aktorką o wyraźnie dramatycznym emploi (chociaż grała także role charakterystyczne). W sezonie 1947/1948 pracowała w Teatrze Dramatycznym Marynarki Wojennej w Gdyni oraz Teatrze Aktorów w Sopocie (tu między innymi z Emilem Karewiczem w Cieniu Daria Niccodemiego, 1947). Po zdaniu eksternistycznego egzaminu aktorskiego w 1947 szukała zatrudnienia w teatrach Szczecina, Poznania, Gorzowa i innych; od 1 X 1948 związała się na stałe z Teatrem Wybrzeże, gdzie pracowała do końca życia.

Pierwsze dziesięciolecie to okres sukcesów i 25 ról pierwszoplanowych. Od chwili debiutu stała się gwiazdą zespołu i ulubienicą publiczności. Triumfowała ponownie jako Księżna Marlborough w Szklance wody Eugène’a Scribe’a (14 I 1949) w reżyserii Stefana Orzechowskiego. Zagrała Natalię w Wassie Żeleznowej Maksyma Gorkiego (1950) i Diannę w Fantazym Juliusza Słowackiego (1950). Sprawdziła się także w komedii Fredrowskiej, grając Justysię w Mężu i żonie (1951). Wbrew swoim warunkom zewnętrznym zagrała Dorynę – pełną wdzięku, ale i zdrowego rozsądku dziewczynę z ludu w Świętoszku Moliera (1951).

Niezaprzeczalnymi osiągnięciami aktorskimi były: tytułowa Kandida w sztuce George’a Bernarda Shawa w reżyserii Wiktora Biegańskiego (1952), tytułowa rola dumnej i nieprzejednanej młodej Hiszpanki Mariany Pinedy w sztuce Federica Garcii Lorki (1956) w reżyserii Zygmunta Hübnera. Mocno zarysowała sylwetkę Angustias w Domu Bernardy Alba Lorki (1957). Zagrała także Księżniczkę Agnieszkę Gonzagę w Sułkowskim Stefana Żeromskiego (1957), Marildę w Naszych kochanych dziatkach Nicoli Manzariego (1958). Była znakomitą (według Wojciecha Natansona) Martą w Głupim Jakubie Tadeusza Rittnera (1958). Dwukrotnie zagrała rolę Gospodyni w Weselu Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Jerzego Golińskiego (1960) i Stanisława Hebanowskiego (1976). Była Demeter w Nocy listopadowej Stanisława Wyspiańskiego (1967), Gubernatorową w Kaukaskim kole kredowym Bertolta Brechta (1963), Małgorzatą w Ryszardzie III Williama Shakespeare’a (1968), na zmianę z Izabelą Wilczyńską.

Role lat 70. XX wieku to między innymi kostyczna i bezwzględna despotka Pani Coq w Szaleństwie Charles’a de Peyret Chappuis (1977), Despotis Helena ze sztuki W mrokach złotego pałacu czyli Bazylissa Teofanu Tadeusza Micińskiego (1978) w reżyserii Stanisława Hebanowskiego czy zagrana z dużą dozą autoironii, zastraszona i speszona mieszczka Ciotka Istvana w Sonacie Belzebuba Stanisława Ignacego Witkiewicza (1979) w reżyserii Ryszarda Majora. Ostatnią jej rolą była jedna z Trzech Matek w Betleem polskim Lucjana Rydla w reżyserii Marcela Kochańczyka (1982). Brała udział w licznych zastępstwach, na przykład grała Panią Soerensen w Niemcach Leona Kruczkowskiego (1983) w reżyserii Krzysztofa Gordona.

Współpracowała z Biurem Koncertowym Filharmonii Bałtyckiej (zob. Polska Filharmonia Bałtycka), uczestniczyła w wieczorach literackich i porankach muzycznych. Przygotowywała również recitale, występowała w słuchowiskach Rozgłośni Regionalnej Polskiego Radia w Gdańsku. W ciągu 41 lat pracy scenicznej zagrała około stu ról. Każdą budowała nad wyraz rzetelnie, doprowadzając do perfekcji role pierwszoplanowe i epizody. Najsłynniejszym z nich była rola Tande Salome w Cyganerii warszawskiej Adolfa Nowaczyńskiego (1975) w reżyserii Stanisława Hebanowskiego (nagroda na Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu). Aktorka doczekała się 60 portretów Antoniego Suchanka (obecnie znajdują się w Dziale Teatralnym Muzeum Narodowego w Gdańsku).

Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi (1957), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1967), Medalem X-lecia Polski Ludowej (1955), Pamiątkowym Medalem z okazji XL-lecia Teatru Wybrzeże (1986). Laureatka Nagrody Miasta Gdańska (1957).

Od 18 X 1939 żona dyrektora banku Jerzego Pepłowskiego, matka Krystyny (1941–2021). Pochowana na Cmentarzu Komunalnym w Sopocie. HD

⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania