PELCZAR MARIAN, dyrektor Biblioteki Gdańskiej PAN, patron ulicy
| < Poprzednie | Następne > |
MARIAN PELCZAR (22 III 1905 Nowy Sącz – 9 III 1983 Gdańsk), historyk, dyrektor Biblioteki Miejskiej (następnie Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk). Syn Michała, nauczyciela i dyrektora Państwowego Gimnazjum Klasycznego w Nowym Sączu. W 1923 roku absolwent tego Gimnazjum, w 1929 historii na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego (UJ), doktor filozofii. W latach 1925-1929 był asystentem w Katedrze Historii Gospodarczej i Społecznej UJ. W 1931 uzyskał uprawnienia nauczyciela szkół średnich, pracował jako nauczyciel w Krakowie.
1 XII 1934 otrzymał etat w Szkole Ekonomiczno-Handlowej w Krakowie i skierowany został do Gdańska. Od 15 XII 1934 wykładał historię w Polskich Szkołach Handlowych, działacz harcerski. Od 1935 był członkiem komitetu redakcyjnego „Rocznika Gdańskiego”, w latach 1937–1939 sekretarz generalny Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki. Podczas II wojny światowej pracował jako woźny, telefonista i księgowy w prywatnej firmie budowlanej w Zabierzowie pod Krakowem.
Ponownie w Gdańsku od kwietnia 1945 roku w tzw. grupie operacyjnej Ministerstwa Oświaty, mającej organizować życie naukowe i kulturalne w Gdańsku. Od 9 IV 1945 do czerwca 1973 dyrektor Biblioteki Miejskiej (następnie Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk) i w okresie 1945–1956 ponownie sekretarz generalny Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki. Zabezpieczył zbiory Biblioteki Miejskiej, Archiwum Państwowego ( archiwa) i mniejszych bibliotek. Gromadził rozproszone pod koniec II wojny światowej zbiory, nadał bibliotece wysoką rangę naukową. W 1947 roku był współautorem programu obchodów 950-lecia Gdańska. W 1955 otrzymał tytuł docenta. W 1960 roku został prezesem Towarzystwa Miłośników Gdańska.
Był współredaktorem pierwszych po II wojnie światowej wznowionych tomów „Rocznika Gdańskiego”. Od 1968 roku współredagował „Libri Gedanenses”. Publikował na temat Gdańska i Pomorza Gdańskiego, autor między innymi książki Polski Gdańsk (1947). Z jego inicjatywy Franciszek Dąbrowski spisał swoje wspomnienia z Westerplatte (1957), namówił również w latach 70. XX wieku do utrwalenia gdańskich wspomnień Brunona Zwarrę. Wykładał w 1946 w Państwowym Centrum Wychowania Morskiego Ligi Morskiej w Gdyni, w 1948–1958 i 1962–1968 w Wyższej Szkole Pedagogicznej, prowadził wykłady z historii również w Wyższej Szkole Handlu Morskiego w Sopocie.
Od 1975 na emeryturze. 16 X 1980 roku na UJ odbyła się uroczystość odnowienia po 50 latach jego dyplomu doktorskiego.
W 1953 roku otrzymał nagrodę naukową Przewodniczącego MRN w Gdańsku, w 1980 Nagrodę Prezydenta Miasta Gdańska. Odznaczony między innymi Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1958), Krzyżem Kawalerskim OOP, Krzyżem Komandorskim OOP, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, odznakami „Za zasługi dla Gdańska” i „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” (1965).
Pochowany na cmentarzu Srebrzysko w Alei Zasłużonych. Patron jednej z ulic Gdańska. 9 IV 2018 roku odsłonięto przed wejściem do budynku Biblioteki Gdańskiej PAN jego pomnik-ławeczka.
Żonaty był z Marią z domu Trnka ( 12 VIII 1903 Kraków – 16 VII 1984 Gdańsk), kustoszem Biblioteki Gdańskiej PAN, ojciec Andrzeja i Marii Pelczar. Pochowany na cmentarzu Srebrzysko.
