OBÓZ STUTTHOF, PODOBOZY W GDAŃSKU
| < Poprzednie | Następne > |
OBÓZ STUTTHOF, PODOBOZY W GDAŃSKU. 1 IX 1939 większość aresztowanych Polaków (mężczyzn) została osadzona w tymczasowym obozie w Victoriaschule przy Holzgasse 23/26 (ul. Kładki, Szkoła Średnia dla Dziewcząt im. Wiktorii), gdzie przebywali do 15 IX 1939, następnie 15 IX skierowani zostali do obozu dla Polaków w Nowym Porcie.
Podobóz Maćkowy (Außenstelle Matzkau bei Danzig) powstał przy szosie starogardzkiej obok osady, obecnie ul. Starogardzka (naprzeciw mleczarni), we wrześniu 1939 roku, kiedy to z obozu zbiorczego dla aresztowanych Polaków z Gdańska i Pomorza w Nowym Porcie skierowano kilkudziesięciu więźniów do budowy koszar dla jednostki SS. W miejsce namiotów wykorzystywanych latem 1939 przez oddział Heimwehr Danzig budowano drewniane i ceglane baraki na kwatery dla esesmanów oraz dla zaplecza administracyjno-gospodarczego ( obóz karny SS i policji Gdańsk-Maćkowy). Od 1 IV 1940 formalnie podobóz Zivilgefangenenlager Stutthof, zlikwidowany po czerwcu 1941 roku.
Podobóz Westerplatte (Außenstelle Westerplatte). Od około 10 IX 1939 miejsce pracy około 200 polskich więźniów doprowadzonych tu z Victoriaschule, a od 16 września dowożonych promem z obozu w koszarach w Nowym Porcie. Po likwidacji 31 III 1940 obozu w koszarach, od 1 IV 1940 komando zewnętrzne Zivilgefangenenlager Stutthof. Więźniowie zakwaterowani byli w jednym z zachowanych obiektów byłej polskiej Składnicy Tranzytowej. Od września 1939 roku do likwidacji podobozu w czerwcu 1941 pracowali pod nadzorem esesmanów przy porządkowaniu terenu, usuwaniu niewypałów, a od wiosny 1940 przy rozbiórce muru ogrodzenia oraz obiektów dawnej Składnicy. Pozyskane materiały budowlane były transportowane barkami do budowanego obozu w Stutthofie. Podobóz liczył kilkudziesięciu więźniów, w miejsce chorych lub zmarłych przysyłani byli nowi z centralnego obozu w Stutthofie.
Podobóz Stocznia Gdańska (Außenkommando Danziger Werft). Powstał 26 VIII 1944, kiedy do pracy w tej stoczni skierowano z KL Stutthof 300 więźniów, głównie fachowców z branży metalowej (ślusarze, mechanicy) o dobrej kondycji fizycznej. Stan obozu zwiększany był przez kolejne transporty z obozu macierzystego: 20 IX 1944 – 100 mężczyzn, 5 X 1944 – 125 mężczyzn, 31 X 1944 – 40 chłopców i 60 mężczyzn, listopad 1944 – 180 mężczyzn. 24 I 1945 w podobozie przebywało 789 więźniów. Należności z tytułu ich pracy wpływały do kasy KL Stutthof. W miejsce chorych, zmarłych lub zabitych w czasie nalotów alianckich na Gdańsk ( naloty bombowe podczas II wojny światowej) dosyłano z obozu centralnego w Stutthofie nowych więźniów. Zakwaterowani byli w strzeżonym przez kilkudziesięciu esesmanów obozie należącym do stoczni na Przeróbce (Troyl), w rejonie Schaderuten, obecnej ul. Promowej. Przypuszczalnie był to dawny obóz dla jeńców rosyjskich z czasów I wojny światowej. Do pracy w stoczni dowożeni byli pod eskortą esesmanów promem przez kanał. Pracowali przy budowie okrętów wojennych, głównie okrętów podwodnych. Około 25 III 1945 obóz zlikwidowano, więźniów pieszo przez Sobieszewo i Mikoszewo skierowano do obozu w Stutthofie, skąd w końcu kwietnia ewakuowano barkami do Niemiec.
Podobóz Stocznia Schichaua (Außenarbeitslager Schichau Werft in Danzig, zwany też SS-Außenkommando Burggraben), w zasadzie duże komando robocze. Powstał 13 IX 1944, kiedy to do wydzielonej części obozu jenieckiego w Gdańsku-Kokoszkach, w rejonie obecnej ul. Budowlanych (Stalag XX A Burggraben) skierowano z KL Stutthof 500 kobiet żydowskich. Pod nadzorem załogi SS dowożone były koleją do pracy w Stoczni Schichaua, gdzie pracowały przy budowie okrętów podwodnych. Stan liczebny obozu był stale zwiększany, łącznie do marca 1945 roku skierowano do niego z KL Stutthof 1600 kobiet i mężczyzn narodowości żydowskiej. 24 I 1945 w obozie przebywało 991 więźniów obojga płci. Wśród więźniów panowała duża śmiertelność, zmarłych chowano przeważnie na cmentarzu na Zaspie. Obok esesmanów i nadzorczyń z KL Stutthof pilnowani byli także przez oddelegowanych marynarzy niemieckiej marynarki wojennej. Około 10 II 1945 większość więźniów skierowano pieszo w rejon Lęborka, gdzie włączeni zostali do przebywających tam więźniów ewakuowanych 25 I 1945 z KL Stutthof. Nieliczna grupa poprzez Gdańsk i Mikoszewo trafiła do obozu w Stutthofie i w końcu kwietnia barkami była ewakuowana do Niemiec.
Podobóz Ostrów (Außenarbeitslager Holm). Powstał 16 X 1944, kiedy do pracy w warsztatach niemieckiej marynarki wojennej skierowano z KL Stutthof 100 kobiet narodowości żydowskiej. Pracowały przy remoncie jednostek wojennych, tam też na Ostrowiu były zakwaterowane. Dozór nad nimi, obok esesmana i nadzorczyń SS, sprawowało 7 marynarzy niemieckich przeszkolonych w KL Stutthof. Istniał do marca 1945 roku, los więźniarek po 28 III 1945 nieznany.
Podobóz Wrzeszcz (Ziegelei Zigankenberg), w cegielni przy Eichenallee 2A–B (ul. Dębinki), będącej własnością władz miasta Gdańska. W 1940 roku pracowało tu pod nadzorem kilku esesmanów 70 więźniów z Zivilgefangenenlager Stutthof. Po zakończeniu kontraktu powrócili do obozu macierzystego.
