MATHESIUS JOHANN, profesor Gimnazjum Akademickiego

Aktualna wersja na dzień 14:51, 2 lut 2024

JOHANN MATHESIUS (29 VIII 1544 Joachimsthal (Joachimów), Czechy – 14 I 1607 Gdańsk), profesor medycyny Gimnazjum Akademickiego, kalwinista. Syn pastora luterańskiego Johanna i Sybilli z domu Rychter. Od 1552 studiował na uniwersytecie w Wittenberdze, od 1564 magister filozofii, następnie studiował medycynę we Włoszech i we Francji. W 1577, na podstawie rozprawy o budowie ucha (Oratio de admirabili auditus instrumenti fabrica et structura ...), uzyskał doktorat z medycyny na uniwersytecie w Wittenberdze, gdzie następnie pracował jako profesor anatomii, dziekan Collegium Medicum i rektor. Prowadził też prywatną praktykę lekarską, opublikował rozprawę o gorączce (De loco putredinis in febribus intermittentibus et mathodica curatione febris tertianae exquisite, 1577). Zyskał rozgłos dzięki sporządzonemu przez siebie szkieletowi człowieka.

W 1582, za sprzyjanie kalwinizmowi, zmuszony do opuszczenia Wittenbergi, został lekarzem księcia pomorskiego Barnima w Darłowie. W 1584 został powołany, z pominięciem rozpatrywania zgłoszeń innych kandydatów, przez kalwinistę, rektora gdańskiego Gimnazjum Akademickiego Jacoba Fabriciusa do kierowania katedrą anatomii i medycyny ( Katedra Anatomii Gimnazjum Akademickiego). Po przybyciu do Gdańska objął funkcję także fizyka (lekarza) miejskiego. Nadal pobierał pensję od księcia Barnima, zobowiązany do odwiedzania go dwa razy do roku. Za zgodą władz Gdańska leczył także m.in. księcia pruskiego Alberta Fryderyka, starostę sztumskiego Fabiana Czemę, późniejszego wojewodę malborskiego i chełmińskiego Jana Wejhera. Na jego dłuższe wyjazdy nie zezwalała gdańska Rada Miejska (np. w 1691 na trzymiesięczny wyjazd do Niemiec).

Uważany za jednego z twórców tzw. gdańskiej szkoły anatomicznej. Tak jak poprzednicy opierał się głównie na dziele Phillipa Melanchtona (1497–1560) Liber de anima a nie doświadczeniach z autopsji. Publikował również prace o zapobieganiu i zwalczaniu epidemii duru plamistego i czarnej ospy. Opracował cenniki lekarstw, występował przeciwko znachorom. W 1603, po wylewie krwi do mózgu i paraliżu, zrezygnował z pracy.

Pochowany w kościele św. Trójcy. Żonaty był od ślubu w Wittenberdze w 1572 z Barbarą (zm. 9 IV 1620 Gdańsk), córką Caspra Noviusa, profesora medycyny z Lipska, filipsty (zwolennika Filipa Melanchtona). Jego najstarszy syn Johannes (1582 Darłowo – 15 VII 1652 Toruń), w kwietniu 1592 zapisany do Gimnazjum Akademickiego, studiował medycynę przez osiem lat we Włoszech, Niemczech i Francji, w Montpellier uzyskał doktorat z medycyny. Powrócił po studiach do Gdańska, 25 XI 1612 otrzymał stanowisko lekarza miejskiego w Toruniu i był nim do śmierci, jednocześnie był nadwornym lekarzem króla polskiego Zygmunta III Wazy, zmarł w wyniku guza w żołądku i pękniętych wrzodów na nogach.

Był także ojcem Barbary (6 IV 1574 – 6 IV 1658), od 18 V 1599 żony Daniela Zierenberga (3 VI 1574 – 14 XII 1610) po raz drugi żamężnej za Bartela Brandta (syna m.in. córki Joachima Placotomusa), Siblii (chrzest 27 II 1587) oraz Caspra (chrzest 21 I 1585) i Christiny (chrzest 29 X 1592). BŚ







Bibliografia:
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 56.
Vitae medicorum Gedanensium Ludwiga von Hammena i Valenina Schleffa, wyd. Bartłomiej Siek i Adam Szarszewski, Gdańsk 2015, s. 41–45.
Puchowski Kazimierz, Matheusius Jan, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 3, Gdańsk 1997, s. 169–170.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 498; 3, 285.